Ka Hoku o Hawaii, Volume XL, Number 15, 8 August 1945 — Ke Kumu Alakai [ARTICLE]

Ke Kumu Alakai

Eia kekahi* koa ke paio mai nei e hooKoka i ka make me kapaa o kona manao e lanakila ana oia a e loaa ana ka lanakila iaia a e ola ana mai na nawaliwali i hekau aku maluna o kona wahi kino pUalahi. 0 ka moolelo e pili ana laia oia no he ekolu makahiki a oi aku i lilo ai oia i pio na na Kepani ma na aina Pilipino. Iloko o kela mau makahiki ona i paa pio ia ai, aole lakou i malama maikai ia. Mamuli oia kumu ua emi mai ke kino o ua wahi koa nei a haule malalo oke 90 paona. Ua loaa iho la i ka ma'i akepau, ka ma'i beriberi ame kekahi ano ma'i e ae. 1 ke komo ana aku o na Amelika ma na aina Pilipino, a i ka hookuu laelae ia ana o na. pio e na Amelika. ua loaa aku la ua wahi koa nei. Ua hoihoi ia aku oia np Amelika a maloko o kekahi o na halema'i oia i malama ia ai. Ua hoao nna kau ka iko lakou ike no ka lapaau ana iaia, a ua hiki ole ia lakou ke hoopakele i.ua wahi koa nei. O ka hope ua hoihoi ia aku oia no kona home, no ka mea, ma ka ike a na kauka, he mau la heīu v/ale no kona e ola ai. I kona hoea ana aku no kona home, ua olelo ai oia, aole oia e make ana, aka, e ola ana dia. Uia olelo a'e no kona makuahine, he manaolana no kona e kokua mai ana no ke Akua i kana keiki. I na la mua o ua wahi kea nei ma kona home, he nūi kana mau meaai i ai ai. I ka hala ana o na la mua o ua wahi koa nei ma kona home he oia mau no ke ola iloko ona, ua hookahaha ia aku ka lehulehu, no ka mea ua hoike ipua a'e na kauka he mau la helu wale no kona e ola ai. Pela ka nee ana a hala he mau la hou mahope mai, he oia mau no kona ikaika. Ua hoike ae kekahi kauka, "i na e lanakila keia kanaka mai keia mau liawaliwali mai, alaila, he hana mana loa ia." He hookahi no alahele o ka lanakila, o ke kokua mai o ke Akua iaia ma na leo p.ule ala o kona makuahine ame na hoaloha. Ua loaa mai no he lono mai kekahi kahunapule mai, e olelo mgi ana i ka mea nawaliwali, no kona haawi ana i kona mau leo pule no ka hoopakele ana i ke ola o ka mea nawaliwali. Ua paholai aku na mea e pili ana i keia kanaka ma na wahi apau o Amelika, ua loaa mai na lekā lehulehu iaia mai na poe like ole mai a pela no mai na koa mai, e kaukau mai ana, e hoolana i ka manao no ka loaa iaia ke ola. Pela mau oia a hala ka pule mua, a nee aku a hala ka lua mai o ka pule, he oia mau no ke ola iloko ona a ua ano emi mai na'e ka ikaika i ka ai ana i na mea ai, Iloko no o ia kulana ona, aole i haawi pio kona makuahine ame kona ohana. He manaolana ko lakou e la-j nakila ana ka mea .i !oohia i ka nawaliwali. Ua kanalua, no nae hoi ha kauka, a no ka mea ua hala loa ka wa kupono nona e palekana ai, no ka mea, ua hele kona wahi kino a wiwi, i ahona i ka paa o na iwi i ka ili. Mamuli o ka hoea ana aku o ka lono e pili ana i keia kanaka imua o na kahua, kaua, ua lilo ia i mea nana i hoolana aku i ka manao o na koa, a ua komo aku iloko o iakou pakahi ke ano o ke koa oiaio, a ua lilo i kumu aiahai, e paio no ka lanakila maluna o ka enemi. 0 ka enemi a keia koa e paio nei oia no ka nawaliwali i hekau iho maluna o kona wahi kino i hele a kee na iwi. Ina i hiki i keia kanaka ke paio aku i ka nawaliwali, ua hiki no ia lakou ke hoehalike me keia kanaka nia ka paio ana aku i ka enemi. Ua loaa mai na leka lehuiehu i keia wahi koa mai na koa mai e hoike mai ana, ua liio kana hana i kia hoomanao na lakou e hahai ai. Ua lilo keia i kukui malamalama no lakou a e kukuni >aa ia iloko o lakou, a hoohalike ana hoi me na hana a kanaka i hana ai. > ,

He nui na poe e waiho nei i ka na\valhvali, a nu\nao paa ike Akua, aole e hiki ke ianakila ana ia mea, alalla, c ianakila ana no. Ina aole kela manao paa, a manaoio i ko Akua, aole no e lanakila ana.

Aole i na poe nawaliwali wale no keia aka, i na poe no apau. E lilo keia i kumu alakai no kakou apau. Ua lilo pu ka hana a keia kanaka i kumu alakai no na poe e a'e, mai na koa a nna poe i loohia i kekahi mau nawaiiwali e a'e v j w Ma ka Poaono o kela pule aku i haalele mailakeia koa i keia ola honua ana. , I