Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXIX, Number 22, 20 Kepakemapa 1944 — He Moolelo No Opukahaia [ARTICLE+ILLUSTRATION]

He Moolelo No Opukahaia

O keia ke kumij o ke kau ia ana ai o ka inoa 'Kaula loane o Hawaii, ma ke poo o ka kakou moolelo malalo o kona mau inoa punoi. > He mau hoomanao poina ole hoi nona. Kona mau hoakula ame ka lakou mau kumukula, na makua hoi o ko lakou home imī naaua», ka mea hoi nana i kau iho maluna ona i keia Inoa ame na hoohanohapo ana, o kela au opiopio loa hoi o Amelika iame Hawaii nei, ka home a ka heahea puuwai hamama i noho ai ame ke alolia.

O keia ka inoa TiooTianohano, i kau ia aku maluna o ka mea nona Jieia moolelo, 1 piha me ltona niau anoai apau, ua apo jnai oia ka hauoli me kana mau hoomaikai pu, i iilo loa hoi i mea ano nui loa iaia, ka mea hoi nana i hoihoi hou aku i kana mauhoomanao ana, no kona wa i pae mai ai ma keia aina malihini, aoln ona hoaloha, oia hnokahi wa.l6 iho no, ame ka mea maluna'e ona, ka mea nona na maka aloha e nana iho ana maluna o kana wahi kauWa opio.

A i keia la hoi he nui a lehulehu kona mau hoaloha i waena o na koiki apau o na lahui e, kona mau hoakula ponoi, ahana hoi i pine mai i keia wahi Ke'a Hoolianohano o ka Inoa Kaula loane maliina ona,' ame ka hoea'u o ka malamalama o ka naauao, i wēhi hoi no kona mau inoa apau, ana e hoihoi pu aku ai i keia rnau makana, i mea hoomanao nona 1 kona Ainahanau.

I ka hapa mua o ka makahiki JSIS i ka mahina hoi p Malaki 15—kona la hanau, i ka 20 hoi 0 kona mau o ka hanu ana ina ea oluolu o keia ao inea, ana i auamo. opiopio ai me na waimaka helelei o ke kaumaha ame ka hauoli pu hoi. īke aku nei na makua mikanele apau i kamaaina iaia, o ke kamaiki opio kē Keikialii malihini o ka Aiha Pekana Hupo Ahiu a iakou 1 hoomaopopo ai, o eono makahiki a oi 1 kaahope aku, \ia hala la mau la heu ole o ka wa kamaln, a ua hehi aku oia ina ,anuu alapu o ka puka o kc kanaka makua o ke kanaka u'i, i ka mohala ohana o ka opuu o ka Pua Ohele o Hawaii, me kona wehi lua olehoi apau nana i hooi a'e i ka ulumahiehie o kona kanaka maikai, ua loaa. iaia ka mea an i huli pauaho , ole ai, ka ike o ka naauao ame ka malamalama o ka Euanelio o ke Akua no ka aina ame kona ia-J hui.

Ma keia makahiki pu hoi i ka mahina hope o Novemaba i halawai pu hou ai ke Kaula opio me kona makua Pelekane, ma kana huakai hoi mai no Amellka a hoea loa mai ina kaiaulu aloha o Hawaii. nei ana i makahehi a liiaai nui ai, e like mp na mea apau o oukou e o'u mau hoaheluhelu i ike ai, ma na hooakakao ka Mokuna VIII ame ka mokuna IX o ko kakou mau helu i hala,, ka hiki hou anst mai o keia Ko-i modoa Sa Hanohano no ka l\ia o inauawa no Hawaii nei i ka niakahiki 1?16. a lawo hou al oia ina keiki pua'lii o Hawail nei no hoonaauao ana ma Amelika, e like me na hioa mu ke poo o keia moolelo imi naauao ame ka malamalama o ka Euan&lo.

M&iuuli no ia o ka hilina'i o ka Na'i Aupuni ko Alii Kaniehanielia t kona hoaloha oi io hope loa t waena o na kanaka ilikeokeo e uohd ana im-u o k\)na aloalii, no ka mfa, «a Iko o!a ! ka otato o kana mau kuhikuhi ana apau lala, e uw ka teka a k« Alii pvuva-

hele Opukahaia, ana hol i helu,helu a iiooak&ka ai ina manao ano nui o ka leka ma ka ōlelo Beretania i unuhi ia ai hol ma Jca olek» Hawaii mahppe wale miU he mau makahikl, no ka tnea, aohe poe ike o Hawaii nei i ke ! kakuu ame ka heluhedu i ka wa i o ola ana ka Na'l Aupuni,

O keia nohoi ka mea nana i lioopiha loa aku i keia Komodoa Pelekane me ka hauoll, no ka makana i ka Moi, o ka ike ame ka naauao, a pela hoi hne ka Na'i Aupuni maluna o kona hoaloha hope loa, e H3o kona lahui i lahui naauao o ke au malanalama, aole hoi i pekana hupo ahiu,_ e like me na olelo hoino mau ana na lapeta kuka loihi ipu papale biba loloa, mai kaao loa mai a ia kakou nei hoi S kela la, na Ja hapauea o ka honua.

Iloko o na la ehu kakahiaka o ka makahiki 1816 -aole mea ike ia e a'e maluna o ke KaUla opio loane Henry Opukahaia, o na hiohiona ulumahiehie ka mea e haiamu mau iho ana maluna o kona heiehelena, a kona puuwai hol e hiipoi mau iho ana ia makana laahia mau o ka hauoli, me

ka !ana mua hoi o ka manao no ka fioea ana mi o ka la ana e haalele iho ai ina uluwehi o kona mau home Iml naa\iao, ka mea nana i haawi aku iaia i kā Ike o ka naauao ame ka Euaneilo o ke Akua.

<Aole 1 pau)

(Hoonaajula)