Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXVIII, Number 26, 20 ʻOkakopa 1943 — He Moolelo No Opukahaia [ARTICLE+ILLUSTRATION]

He Moolelo No Opukahaia

"A ūa ike pu nohoi au i kēkahi o keia a'no Koloka Hulumanu melemel-e i ka Moi o ko'u Aupuni, a Kapen-a Oeorgc Vanacouva i lawe a'e ai i Enelani, he makana na ka Na'i Aupuni Kamehameha i ka Moi Keoki 111, i

ka 1794, i kona hiki elua ana mai no keia mau paeaina o Hawaiianea nei, a o keia huakai hope loa hoi ma koia mau paeaina ana i hoohihi ai, i kona huli hoi ana a'e no kona Aupun i ka 1798."

■ "Oia a'no koloka hookahi no ia a'u e ike nei e uhi ana mal'un-a 0 na poohiwi kihikihi nunui o ke Alii, he koloka melemele holookoa keia, me ulaula i hana ia e like me ka mahina hapa inahppe o ke kua, a pela hoi a puni keia koloka me keia ma*u mea ulaula i kinohinohi ia ai, o keia ke koloka a ka Na'i Aupuni e aahu ana 1 hele iho a malalo iki iho hoi o kon-a puhaka, ,Nui ka ui o keia koloka hulumanu ko'u mau maka, ka mea hoi nana i hooi loa aku i ke kulana kilakila hanohano o ke Alii Ka Na'i Aupuni o Hawaiianes nei, me ko'u hiaai mau e maka'ika.i ma'u aku i kona mau ano apau a'u i makahehi loa ai he Moi oluolu waipahe, aole lu-a e like ai. Aole hookahi."

"A ua hoike pū ia mai hoi ia'u ka nui o na e paa ai hookahi koloka o keia ano, e like me ka hooakaka a Kapena George V-anaeouva. __ Ua hoike a'e oia aia ma kahi o Tausani manu a oi aku, alailapaa hookahi koloka .o keia ano o na Alii Nūi Kiekie a mal-alo maj kekahi. Ua ike au he. Hiln maoli keia

ano e like me na 'manu bokjokio aina, he hana nui Uaiaoli .ke kii- L ana i keia ano manu i liilii ame kaVhana ana i ka hulu | o keia naanu nui loa ma keia ; Aina pela k4, olelo ia. Aole na'e hoi au i ike." i

"A maloko o ka hale moe o ke Alii, kekahi wahi a'u i mahalo nui ai, i ka nani o kekahi mau mea a ko'u maka i ike ole ai mamua, e laa na moena pahee maikai loa ame na kapa moe na keke e like me ka pepa o ko'u aina. O keia hoi hiki ia oe ke aahu a moe kekahi kapa uaua paa loa o keia lahui. A he nui wale aku e like me kekahi mau lako hale o ke Alii mai ko'u Aina niai, a Kapena Vanacouva no i lawe mai ai no ke Alii ka Moi."

[ "Oka'u mea ha'oha'o loa, aole au * ike hookahi wahine maioko o ka Halealii o ke Alii, e Uke me ■ko'u Axipuni ame "na Aupuni e a'e' k Europa, ka noho o ka Moi. ka ame ka Ohanaaiii hookahi hale. O keia hoi a'ū f e ike nei o na kane wale 110. na o ke Aiii aiue kona mau Aliikoa, He kakaikahi na poe oo i like aku me ka Moī 1 * a>u ikc < a poe k&naka • opiopio ulale no ka hapanui. nunul loloa m&ikui ko lakou ma« kmo, piha pu mo ka ikaika ma hoomaopopo e like me ke

mai maopopo au he halo okoa «Utu no lam 0 na AHtwahi ne e noho ai m« ka Oha«aalii amo na K«u\v«. O »»*nui ku kaawalo kei» UW J , k * ak « « *> AJii iloko 0 hook&ln» e hīki ol*> <M no k? «nlowalo 0 ke AUu M k. m« u k« p« s » R«m kahua o kc Alii v % u o ifc* " 0l UA i* m 0 u lu i kukulu a pimi kei* mau H«m« n* he p* «i*. uwhope «wā 0 *a pau «a» o koi>i h«k*ka a ka«A Ikhi ana & m»luhia ka aina. 1 ka aoie pu k« i ksm«« >no k» wuhmo e JU pu, ! 00 (kaj*u\ o ko kiuv«w*i i& o *»hui, kvv uulo no o , UA Ahaie*k«. iiuUAui4 «,

hui ai na waiiine me na kane, a- j ;oie na'e maluna o ka papaalna, o i keia kekahi mea a'no nui loa iw u no keia l&hui, hfo lakou ai pu ole me ka lakou n®au wahine .ponoi," [ t'Bia ka olelo a kekahi o na Aui lūekie o .ka Moi ia'u, "Aole -n i-iu na kane ame na wahine o mj. makou laliui, a pela me kaka.ū rii.au mea ai a na kane, aole e luki ina waliine ke. ai, Taboo ikapu) ioa, he niake wale no, ke uiiaki kekahi wahine i keia kan-a-wui!"

"O ieeia kekalii mea kaniahao īoa ia'u no na kanawai kakauha ko'iko'i maluna o na wahine, aale au i ninau no ko'u makemake ole e maopo|X) ia'u ke ano o na Kanawai o keia lahui, a no ka i.ie-a, ua ikc .no keia lahui 110 lakou iho, e like tne ko'u maopopo nu'u iho anie ko'u inoho lahui ana anie ha Kanawai o ko'u Aupuni." "A ik>2 pu nohoi au he lahui ina'ema'e- keia ma kā lakou mau ;nea ai -apau e ai ai, o kekahi mea ano nui. loa ia i keia lahui, aole loa lakou poina, e holoi mau ana i ko lakou mau lima i ka wa ai -ame ka wa e pa'u ai o ka laI kou ai ana, me ka holoi pu ana i ko mscu waha me ka wai, i hana ia meleekahi, mau launahele aala ;ilok.o vO kekahi bola laau, no ka mea, aole au i ike i keia mea ma .na wahi a'u i kipa mua ai ma Tahitians ,ame kekahi m-au aina, liilii. |iia keia moana, o keia. wale no ma keia mau paeaina Hawaiianes Sandwiqh Islands."

"O ka'u mea makemake loa na'e, o ka hoomo'a o keia I lahui i ka lakou meaai, no j kekahi Ahale'ale'a paina i haawiia no'u ame ko"u |>oe kanak-a I mahope iho o ko'u hui aloha pu ' ana me ka Na J i Aupiuni ka Moi, j he hookahi a lakou manawa a hoomo'a a e kuke ai' i. k-a lakou niau mea ai, aole , kuke hou &na, he ai wale no." , "O kekahi mea ano nui loa keia ia'u ame ko'u kanaka, no ka mea, hoomo'a a kuke lako'u iloko o lfekalo| mau lua nunui i hana ia i ka, wahie ame ka poh-aku a ho'a lakpu i ke ahi, ua like keia niau lua ahi wela' enaena, me na kapuahi hoohehee hao o ko'u Aupuni." "A maanei lakou e kuke ai ina

mea ai, a maluna o keia mau lua ahi lakou e hooma'ema'e ai i ka h'ulu o ka puaa me ka hiki wawe loa, me he ala e paani mai ana ke a'no o lta hanaana a keia lahui i ka puaa me ko'u ike ole hookahi hulu maluna o na puaa apau a lakou i hooma'ema'e ai, oiai maanei au -anie ko'u mau Alīimoku makaikai i kahana ana o ka lakou mau mea ai, he mau mea ano hou loa hoi mako'u, a hiki i ko lakou wa i kanu ai i keia mau mea apau, a'u i hoomaopopo ai ma kahi mau mea he uala, he pu, he m«la ame ka i-a, a uhi lakou i keia mau lua me ka lepo."

"A ua nui ko\i ai, i ka puaa me ka uala nunul momona. Liilii uala o ko'u aina, aole momona e like me ka uala o keia aina. Ua iike no ko'u ai ame ko'u mai* kanaka, aole na'e au i hoao i fca bovi (poi), ua ike no au aole i Kupono ia'u, oiai, aole e hiki ia'u ke hoolilo i ko'u mau manamana lima, i pun'a aa'u e ai *ai i keia Bovī Hawaiiemes, e like nie ka palaoa waU o toko o ka, halekuke o ko'u moku, ane like no ia me keia palaoa bovi Hawaiia«es." X4fcle i I

Henry Opukahaia