Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXVII, Number 23, 30 Kepakemapa 1942 — Na Iliili Hanau [ARTICLE]

Na Iliili Hanau

(K&kaula e George K. Kane Sr.)

| O na hoomanao ana keia no Ika Uluwehi o Honuakaha, ame na welina poina ole hoi o ka home o ke Aliiwahine . Ha'o. He aloha ! keia mau iwomanao ana, e hele [ aku nei a hiki aku i kona naloi wale loa ana, o ke ali-alia paakai. i o Hu'ehu'e ame Kakaako o Kewalo hoi i Kahala ame Piinaio, i uhīpu ia a nalowale loa i keia la, no ka mea ua alualu lu'alu'a keia honua ua elemakule loa.

Hoomanao i kēia mau olelo e o'u ma'ii hoaheluhelu, a ko oukou mea kakau o na iliili hanau o ka aina e hoomano ma'u aku nei. O keia honua i keia la ua alualu iu'alu'a o 49,000 makahiki no ka mea o ka Poaono keia o ke ao nei, e hoea aku ai kakou malalo o na eheu o ke a-ka. poniponl o ke kakahiaka nui Sabati o ka makahiki 2,000. Ka la o ka Haku ka, A. D. Aole loa hoi e, jpau keia hana'una, a hoea mai ia manawa, ka la hauoli o na haipule, ka la weliweli loa hoi o ka poe haipule ple. Ua olelo ia, o keia punawai o Ha'o he malama loa ia me ka maemae maiau loa me ka hooulu ia a puni me na uluwehi uliuli 0 ka nahele a ka maka e hoohihi ai, a he kapu loa o ke Aliiwahine -wale no ka mea auau I keia wai. Aole i hoike ia he poe e ae kekahi mawaho a'e o ke Aliiwahine i auau i keia wai, na la opiopio loa o keia Paemoku mahope wale mai hoi o ka hiki ana mai o Pele mai kona aina hanau mai o Hapakuela no ka imi ana I kana kane ia Wahieloa, a haawi makana mai kona mau makua o Kahina'lii kona makuahiiie Kauehoalani makuakane i waa nona e hele mai ai, me kona mau kaikunane, kona mau pokii ame kana mau keLki o Laka ame Menehune, o ke kai a Kahina'lii ko Istkou waa i hele mai a pae mua i Pakuela, a mai laila mai hoi no keia Paemoku a hiki 1 keia la (Kahina'lii waa o Pele i hele mai ai i Hawaii nei) Alemanaka Hawaii, Honolulu 1880.

O keia kahi a ke Aliiwahine Ha'o e hele mau ai i ka hi'u wai (he auau ka manao o keia olelo Hawaii) me kona mau kahu, mai kona mau la opiopio wale, a hiki i kona pili ana me ke kane, I na kakahiaka nui poniponi apau, o kona wa maa ma'u ia e hele ai e auau, kapu aole kana'ka maalo mā keia wahi o ke aliiwahine wale no me kona mau kahu ponoi.

Aohe ka e nele ka Jke ia o ka auau o ke Aliiwahine I ka wai ona; lohe aku oe i ka po'a mai i ka wai ame ke poha ō ka ili o ka wai i na lima o ke Aliiwa"hine e paani ana iluna o ka wai. Aole no he hohonu loa o keia pun&wai auau o Ha 4 0, aia no ka wai l ka puh&ka ame na poohiwi oia kahi hohonu iki, i waenakonu o ka pwnawai, a he wai puna" keia malalo a'e e hu ai ka wai, & ua halii ia o lalo o ka papaku 0 keia pūnawai me ka iiiili a-Ia o ke kahawai, a pela hoi a puni kela punawai. 1 O na kamaaina noho kokoke

t m& kela "man wah! Iloko oia au j koll'uli'u i hala, a lohe lakou 1 |ka pohapoha o ka Hi o ka ieia ka lakou olelo: ) «O ua L&nl Alii nei no k«ia I# hi*u mai n«i i ka wai ona. la- | palapa. lamalama ula 1 ke a-ka j o I» wahine, o R* ku ,»o a ka m&ikai, p«li ko k\ia maihina « ke <Uo, aoh« puu. aoho kee, Ka-wai-«-ha'o' i na la opiopio o Oahu at tepo t t ka Ua Kukialah&le o Honolulu, a ia kakou hoi i k<»i& ia, na la alualu lu'alu'a loa o honua n«L n* hoomauao poina olv hoi 4 kt Me&k&k&u n& Uiīli UAiiau o | ka «ia« no k& pu|n«w«Ji ma\\ iikhuoii» | otu> o na oi<jlo vk ; c AKua iuc kona i Ku«tauio muu k"m. Ho Rta Hoo<maauio noiia» kqlo pupu, haumakau i ko ko-ko, ( He a he Luakini uo le-ho-tv* 4>abaota, a«w kv> ki\Kou tlAkvi jiosu Knsto ke .\kua Ola, X lawe u mm hoi. nv&i Lani i Hou iNew Hauon) ne iu» £vaemoku o, nei, ka j iuaiainalainA o |va Kpanelio sun< jk« Kiikui Aa mau 1 ka na&uae , e ua mua loa, HiMUi Binsha»i\, i*|k Tluu-stv«a Whiin«?y *n|o n* iwiki s Hauau ponoi \\\st !fcd» huak&i

, *Ka kskou :r.oa h<Vihclu, m<ssi hoi keiA i kfcc iuua ok <> ks h«4>a'aui o kakou, . ivm»a.o w*Hi no e k& ir,oai o kcls s KSL\llsu>A e k»v &c , hw!i w&k i K ,o ; ka4\ik.A a,\u k.V o ko kuiuu i& i (ki *i U n*,o» iv>a;i;u- v ke.a jn; \ nav»^i. Jic »au. i k& n\cr r<An4. ,i £*&♦», . k\%& u;v\><U\