Ka Hoku o Hawaii, Volume XXV, Number 11, 8 Kepakemapa 1931 — KAAO NO KAMAPUAA [ARTICLE]

KAAO NO KAMAPUAA

MOKINAIKAM\PvJAa MA KOOLAU Elu* ona «ao l:e kaaaka,.«he puaa. O Kaliuwaa kona walii nobo i KaUanui. ma Koolauloa. 0 Olo—> ke ulii o ia wa, e noho «na mp 0«?iu neī. Kii o Kaiuapuaa ika moa o na aina o Olopana, o Kapaka, o Ponaluui o Eahan*. hookahi po aa pau loa *o laila tnan moa. Ko«— koke e uo. loaa o Kawiuhelemoa īa Kartia.pr.aa. līo mo* . kujm». ia. i iMewnlowale, !oaa o Kamapu:ift ina kiai a Olopana- Lolw o Olopana o K«dai>uas ka uiea i psu «io kaum, kuahaua ia ua k<>naka mii Kahuna a Kaluauui, e Kii ia Kama|>uaa, t> auamo mai imua«j Olopana, (E!ua lau kanaka j,aba). ' A hiki lakou imua o Kaiiapnaa iau alra la iaia a hikiikii iho ia a paa kau iluna o ka maneJe, & auamo aku li, ahiki i Punaluu. Kahea mai o Kamauuuaniho ke kupunawahine,. ma ka inoa o Kamapuaa. ile miki, he uiiki A i hanau mai oe e Hina Ka maka o ka puaa E lelft ana i ke lani E lel« ana i ke kuahiwi Ewaiu maka o ke keiki puaa a līiua >*a Hin« oe Xa Kahikiul» Nu Kaliiki!-' O Lonoiki oe O Lono nui o« : O kua uiaka, o kuu aloh*, e Lono e Haiua a iuo« i kuahu a Olopana A ko kakuP aiii Kon inoa, e o mai. Ia ra. no o Kamapuaa iiuua oka auiino, h.ikī aku U lakou l Kahaua iho iho !a na niho o Kamapuaa m& o a maauei, pau loa na kannka, e koe o Makaiii, i ahai lono « lohe ai o Olopana. Holo aku la ia a mua o Olopana. haiaku ia j ka make ona kanaka mai K«si i;ia a ka Jae o K.»oio, «neane ekolii lau kanaka ka uui me ka mak«akau no ke kaua me Ka mopuaa. Hiki lakou, auamo ia Ka mapuaa elike mo /nauiua. Kahea hou o Kamauuuauiho i ka moa o Kamapuaa. O Hiwahiwa oe O Haeuohauio lī» Ka maka o ke ukua L?!e oili 5 ka lani O Haki— one 0 Ane—'ka 1« Kau huo, kao Jajii Huokokohi ka laui , D ke kauakn oe 1 hanau i uka o iialiuwaa Ēwalu ka waw/e He kanaha k* manea O ka lau o ka hiwa O ke kio ki kea 0 ka naua kea O ka ha hei kea Kakalannhea, Kakaiauel* E ka ehu, e ka uii K ka hiwa, « ka mahakea Ke kukiu, Kamaumau, Kahaiauhalo Ke ao 00, Jte piwai Ka liaole uui iU')ka aiohilphi H Kama lepo puaa K# ao puaa i ka iani Na kiuo pu«a o K«ma i«a liaiieieheie 0 Haueuu pe, v Hauiaui O Kaaiokuloka Ka mano o ka ia nui E ui, o ko iuoa ia, e o mai. Ia wa, liu ua puaa nei iluna o ka mane!e f iho la kaula i ka hemohemo. Ka ai aku la no ia ina kanaka apau loa, a koe no'o Makalii. liolo hou uo o Makaiii a ioaa o Olopaua, a hai aku ia i ka haua a fca puaa ia !akou. Lwhe o 01op*ua kena ae !a ia. o na kanaka apau 3oa • pau ioa m*i JCaluanni, e kii ia Kamapnaa e auamo mai a hiki imua o Olopaua. liiki ua kanaka imua o Kauiapnaa, a hikii iho ia a p»a, kau iluna oka ipaneie a auaiuo aku ia i — Punalūu. Meie hou o Kamaunoaniho ke ku. puoawahlue o Kamapuaa O Kan«3ahuea oe 0 ke akua maka oioi Nan» ka maka i ka !am E kiio »na I ka moku nei 1 ka hiki ua lani Ka puu e iono i ka iiaiuiu O Hiiaka oe ī Puuekapoloi , Ke akua oe o Haia O Haia oe» fcou iaoa ia e o m»i. Ala hou o KaruuDua=\, & ai i ua ka naka. a koe ue o Makhki. iiolo aku {a !a a hiki Inma o 01.-paua, h*i aku la i keia mau mea ioa. Keua hon o Olepana ? na kanaka mni Jv«hnku a Keah»K»pUKa. Hiki lakou i nm* o Kamap'i*#, a h*na no elike' me kela poe uiaiuu*. Auamo aku] lm « hiki i Kapaka, kau iiou o Ku— maauuauiho i keia mele Na Mumu ka l«ni Nh Muahaaha 4 N* 2\iu»oi« N* k* liu* aui Q ka ioua i ao N* ka mana o ka put*

Na nBU -N'a wali, 11* oka K* iio»»pej<UDeku ka pu*» eku aina li ku nei i ka moku o Kauai Oahu alua ia uei īa Koi4 'īnoā ia e o mai. P»u keia melo aaa o Kaoaunna— niho, Pi hou o KamapuA» elike rre manmn i <*a kanak» a p«u loa, a .koe cg q Makalu» Hele &ku la ie a loLe 0 Olopana i keīa mau mea a K»qia— puaa., Alaila, kuahaua ae la īa ina kanaka a pau loa o Oahu iiei. .Na alīl ona, ua koa, nainahaainana, aohe kauhka e noho, uie ka, waleaukiu, eo ke kaua. Ka poielu,, iui elau, ka ihe, ka newa,.ka niho mAoo, ka pahoa. ka ahuuia, ka mfll»io]e, na mea make ap.»u loa. Y_ Ia Olopana e hooinakaukau «rJTi kota mau mea, b>ki uiua "nku la k» loha Kamapuaa.ma K&luiuiu.i. iiolaila, makauka» e iho la it* ma--laua o ko Okpaua biki ana. NO 4KALIU WAA He peli klekie 3oā o Kaliuwaaki nma aku, he pali hiai ole ke pii ak j 1 iuua, a *e iho mai ilalo, aolie al&nni e hiki'ai, a he p*li loihi no hoi ke luea aieu, «iua hapakolu o ka mile jiahakoha kiekie mai ka hoi- ia 0 laloa hiki ika welau o luna. Ma ia paii nihioihi o Kamapuaa i moe ai mai lalo ae o luna i alanui e pa- < kele ai ua makua, na kaikuaana, k<> kupunawahiue, na ohut auae na ukaua o iakou. A pau loa na mea 'apao i ka liiki 1 luna oka pali o Kaliuwa». Koe iho la o Kamaunuauiiio, ke kupuna wahiiM* ilalo, no ka mea,. ua lv>ok«e fa i ka pH malna« oka moopuna o K»m«puaa. Nolaila, hul: ie la ke j aio o Kamapuaa iluua, ama kal waiu kona pii «na'» hikl ilunaol Kaiiuwaa. Pela i hiki ai o Kamau- , nuaniha ilona a pakele ika muke o | Olopana. NO OLOPANA I A hiki o Oiopana me kona poe ka i iiaka ma Kaluauui aohe o Katna— i puaa* Nolail*, huli mai ia o pana ma na pali Koolau a hiki i Kailu». A malaila ae a Maunalaa. a Waiiupe, a Waikiki, a Ewa, Waiauae, noho iho la o Olopana ila ila, no ka mea, aia ilaiia o Kama — i pu*a. Hele mai la o Kamapuaa a 1 Wahiawa noho iUila a malu'ai. U Olopana hoi a?ne na kanakn m.% j Waianae kahi \ noho ai. Ma kei» noho ana a Olopana, aole hiki ia ia ke kl'ia Kamapu'aa no ke kalmna ole uana e hoakaka mai iaia 1 ka pono ok« kii ana ame ka laaakila maluua 0 Kamapuaa. No ka mea, u# paa o Lonoaphi I ke Kaula a hiki i aona mak€ ana, oia ka Olopane kahuoa i kona wa « noko alii ana no OaiiU nei, No kekahi hewa i Joaa ia Lonoaohi imua o (Hopana, nolaila ua pau koua noho kahuna *na, NO MALAE Oia ke kahuna i kii i« ai ma ke kauoha a Olopaua i Kauai. I kont hiki ana i Waianae a lauua me Olo- ; pan», olelo aku ia ia Olopana ma koua auo kahuna. "E kuu haku, e ke elii e. Oko hoa paio 0 Kama— puaa, he akua ke ano, aole e makē i» oe, Aoie hoi oe e ola ke hele aku « kaua maoii. ka pono ia oe e! h*>na aku ai i ko hoa paio, a pela oe e ianakila i; f 1 pūaa I«u, i awa. !au i iaoa Uu, i kanaka lao, i maia lau. 0 keia mau moa nptu loa e hana oe pela, alaUa, lawe aku a mua ona ha hau aku, 0 kona nawaliwaii ao ia, alaila, pau ka īkaika." Ma keia OleTo » Malae ko kahuna, 1 hooko Iho ai 0 Olopana. A mak*u ka« keta mau mea, pii aku la i« rae na kanika a loaa o Kannpuaa, ha Jiau aku la o Olopaua j ua mea h ke kahuna 1 olfio ai. Mahope o ka haliau ana a Olop»na nawaliwali loa o Kamapuaa a palu— palu loa ilo la. Ia wa, alako ia e Kamapu#a e na kauaka a hiki i Pahoa (he aiha īai ma Waianae a i keia la.) llaila, inaluiuluhi o Olopana a haalele ia Kamapuaa, a lioi aku !a ika hale. Koe iho la ona kanaka e kauo ana ia Kimapuaa. Aoie i pau

U» hookolm «e 1a o Lunnhoomalu Spencer i» W«lti;r Tudd i Hope' Luoa Alanni no Uilo uei, «e uaui aua hoi jma ka makalua o Joaiph Vierra, ao ka Lun'a \laau« k-li'k" loaoka Apana o.lliio Uema ai hooleaawale ia !iol e ka AUaolelo o keia Teritori i Ukuhoon»a« nona i iiu kau Ahaoielo i uala aku uei. tj a<mti uui i* uei kuia hookoha atia a ka Luuauoomalu ,ī jj«ia iaoa e kekahi kaiaiaioa o Hilo aei. Ua kakoo :ia mai ke>a )n»a e kekahi mau lūAakiai o kek aoao o Ilaw&ii Komohana.