Ka Hoku o Hawaii, Volume XXV, Number 5, 28 July 1931 — NO KA LAHUI HAWAII [ARTICLE]

NO KA LAHUI HAWAII

H« olh-ū noi a i na kilo honoa ki» hul! a noil an& i kahi a «ee k» ktur>B kahi i oi'i mai av o keia hho'. a be o'"nan pahao&he.' <i ; ai, ba onanii!.o o e!«a t usani aoī rxj'le njtf' kah! i uaho kanaka ia ai< a bp ifiarrao kf *lahtjle e bifei uoai ai i aPi'a aiau £uotupuni, a oihi roi ka a.akam e pi aoa ooai ku.hilina a'iie bikitm -5ī u m ft', a i k a h e u.a a i k e

kottt<jha[i:i hensaPsla i !i 0 ai «e saho'i e inaneeia ai ujni ktkabi alaa »»Ri i n.>ho .'uak» i»-'* » rn>hoifv uoai nei. e...k»**-.. aaka i oiii tnai ai keva iahu\ a aneia aaaa t»QO la ke eoau u«si uo ifi kaDa'iua ua ioaa k«ia i'.ha iuoi „ke* k>iL.i ji>Hi c;a iaMi «inr» i neho'.a e kt*.ual£B. uaai k?kah : u»ai g kn p£«?l>ie aole c( keia hhui n**i tfka,o ea aiu po fe"kahi. A na l.ioa likf> i& nanali'H neai ns h i popnae ia ai ajni a<» 'uokopuni 9rae _n_aJ6jna rr'A'l- - atce J,e komohuia hēwa t»H.i keia lahoi, oiai :r>a ka hkou 00>i(,ao xra hoo!»Wd la na mokepuni 0 k" Pjsip:ka hikina titi e ?ia lahai mai Nukilaui auai » p«!a i manao m 0 beiji )ah«> NukilHui uaai, a pela no ?£»» k» na m 0 k.i k*ikin«. 1 PeU i pal(#halahi ee ei ua kanaka 0 na !abni like 0?« ' e rioho nei [ii«a lu r.ikipitia nei iiia kabi he eha l Tausmi o oi m»!p, a psia i 'o&uao ia a: mai ka .onaea omi .ia-iSc-i a o;;, a i o l elft i» ai "Ka La--1 i)M P«iui)f.ri)a ( . o>e auo likf> 9 ka I j oieio keiahi ii'ioiu 1 rjoanao ia ai | ipal», «o£s uialama tna i na kaoUj |kekshi mea i <uftu&o ia ti.ua 10— ;a iiaaa keho&oho aii*. A p°la pa m« oa maheie piii ho>>Imona ao&, ua mauao loa ia h« booj &h> no ano 0«a oleio aoa inhui e

. nobo p.ei ma keia heli 0 ka bouo« a i.ikeiu' 0 ka ouepaa Pali— 'rika aei, e!ua o ea aina naa ka hema aku nei. a pein pa nue Pili— piue, Malee Akiptlrgo ame Make- ' kakeka, i ka Luli aaa aku a kaike! ike k»!ana ame ke au 0 >a | j*hui Malae. J I E !o»ft nni k« ikt*, a»a ma M'j- ! ' lnka »1 ole ka 'mokopuiii Kapike, a ipsla pu nae ko ke KeU — |pe i Ua makaikai p»a ua ano !lse 'loa ka ls«coii ißBū hasa me fca n 'hhni nei, & pe!e e bil|i |ole ai ka eema ia na knp'jr.u e houiaio ia &i o kbia mao 'ahni ej ' kuoe rt •» ana ka ia"!»ul Hawaii mai l ' k"t kouaehana h«ica oaai 0 A-ah. ]

j Ua vla a»ai ia maa hoohalike ' ica k& like 0 ka olelo. na hoomaaa ,&kaaaiia. aaee ea aao nuaa 0 keia j!dbui, p?la uo i ka lawe ana mal a |hooku*o i ko ltft r»okupoui 0 S yaii i iluko 0 Ra Pae Ain» 0 S »220a, oa like no k* lakou ttie>,o iks k» [koFlaweii npi na mauaoia 0 ka I laha ana &ku 0 ka sa lahai MaUf 'aKi l Hsw»,ii aku nei i >, noAoauli 0 I k« n?e t!nu a«?a i Ho kowoh'ina m fa i iHaweli aku « kaalea i'ii ana | iuh F j', Vuv*u aane Tonrg», ' Ile liopi Ha ka olelo *me n& haa ' D<iht>A!a a roan !shnl ue? "k & 1 H;>wVu a ua kf.ps<» a e nae ! a& hue , *1" a ko mi ? ka ,ko Keia n,as wati »e!a, ua u ! wai kefiihi hooii! Vfco uu;. i ko ko'a imuu naoiiupo.'.i e Luuaaanc,Wi: Fo!a »nfid.v a.'* \ fea poe hlh i mop, a aia p E.>r.a h©.)ba!ike ;-u oi«t £oe i io<a «ku ilokn 0 nn aa ahi po'e ' na pap'akea » eh«.,]it ; k«.t;a kr;i o | *na n au 1a o ka K D. s^o f a u* I i«e hoi i:t me ka 0 »*4 0 a |<»i nv»B«hiki \ n*la aku m»i. ! N» 1 4 01 i ".>« >?«> At U:l \w ;®hi ! k<»ia hhii iws»i nn kahua ka\i\ r,.ai, U \ k*« Wfi 3>a na Wh; ni | ki?kftl i imau '.«ea a.j*. U i paiaWwa ia MCisi mit na a!e 0 W ! mo nn P^ki;.i.» « iia a&k? >?. & ; boi B «;-5 !B«maainao NokiUni < i>i ! o ; l-a !po« i oss\toi* 0 Na Ma-;r , u.t hole Uku ko hkow m«u kepuua od» I HaW.-ok'» a» «ūi! s? i oi«»i »V« r;«i. I f A he.-oioo l>« ifcf> u 0 n* )4uk*ni ia h*»ra ni.i i U 5 « » la.i.aa.ua i <«h: mauaw* 4«« 4 o n# ; uaau iynUai» ii U< f%»ak*kl Ukoai uu

n«o a ho(jia : o al, aaoai i iabi tr.a—l i»wa oa Liki mai d» kupnna asba .«■! kaioa cr>a! na aina ma ka kaKalo j bemft eka n«i o nakou elike a*eia i! bai i& aeuei ;l mai oa bee an* «j*i r>a k«hn» kan-i in*\ s kau uia iia mee ia«A i pal<iUwa ia tnai « ka uualkanl, p(-la mei ai a Lookanoaaiua ; o gaka\i nei 6 k«li lop, | Uii hooiaio iho fakr>a pela m*~ oaoli o kekipu ids mel o k«ksh ; "Kēpanl !aw«ia «»1 ā-al i pt»hia mpf eaa wakani TaipßQa a pae i Waia'O» i n »a 1832 he eneaoe e uookahi ha#- 1 *eri eiiaknhiki « hnla aeuei. a pe!a pii f>« fcaoJaalna no na a 6kwij u>i n Kolilioa iean o Kddn liupa ia

K< i kn—onakahiki 181? o na naokppum Makala 1 kao i»a fea waa b* eko'u iakon l;e maouo 0 isjo mlle oiai fca b'Vi!.n aoai, A pela uo»n i bo ia> i.< aite p)e kakon oaaī r-a aiaa 'komohana mai i lrti hikin s , na lawe pa cuBi Ukea i na hooh»!ike env tue ka lEooklo <j iie kanaka iawiia rio oiaj he I jol mei K*tnkika luei, -0 :| fei>na hoh? ana tut>i i ki hlkina,»!?!, p«!a i lc»fta ai 0 »lawaii eei, a hea■■la'&i ka| in.eu o kei-i Pae Aina 0. ka P■■»'») J\iti.-t ] 'O" HaWoi'. ..' "■ ■ ■ V. : v .;'• vC'- pv. .'V^j Pela i Ut-lo a.&u ai uia ame 1 ie- 1 - 1 pie e aku.rcai laila.uaai i o kak«'» nei, eia nae ua kaealea no Jak« \ i« kuuiu a Inkou,' & uu» ka ooPoHio hoi o VVak£a at»e P«tpa kfrnā'wahi£j<, a o ka nj'ju!?lo 'hoi i &Btutna a kiiioaaiua i »r. feup ina i< kaki>u t h&uau aiai iv ia mai no ke'a Pa« Aiua, o ame l' pi b« Ok&v\ alii laua Eūai Kahiki mai. a ua luaimea m*u laua i u» ka;u> a unabope mai i tt3aopopj ei ia kakoa bft eka taau hanauna o na m'h 0 b.a— Woii uei, a ua ktvl;ke la-aie ka naooleio kufißQf: o b ia'oiii Maori, a wahi a likuu ■»#•' »0 oko lak. u aeaa BUpuna i Hawaiii. a pela i ai 0 ka poioieii paha 0 Sava i aia ana o ko lfSou bookt>— 1 imaia» ana akn la Nokilani. j ī.lok v eia kowa oa itisVae ku [an'a o kiiaiii :uau hai.# iloko nei o Ika aina e iaa te kokolu ia ana 0 na fjtieia6, ka haua ia aua 0 aa lokoia "ua na, wahi a .puui ka aibej, a na ' luiuao īa oia oaau hana o«i q > kokuis ia iakou e kolihui Menehane. Ihe lahoi 1 hoea »nai i ke ; a mau i«ookQi,aiii uūpl Kahiki 038»« be la-* hai hana k ißffnln i na mea ano nui iioko nei 0 ka aioa. Da han a heo «aēpopo ia © ka "Wakea,'' 0 ka kua— olelo Atea ai cle \ T area aoia a e ka m-;a • oleioij wu.na lahoi Mi\kuiEa l "Ke Akua 0 k& m« — 1 oiai nae o Pau» t-« honua ĪB, a oia ka uiea i oiela ia "aj MaKuahine Nui" a j kor;a oaanaa ma ka unnhi piha aua'ae a i ik», a kfiutaai<ta ma ko kakoo' to*u I oae'e, "P Hioau-Moku, ai loleloia "O kd auk»jahiue o oa ' naokupa»:." I - . . --j • j I ka huli aui an% i ko kaken

moolēio piha, k i kulataa mai fi* kupuna mai 0 kakou, »a loāi uia'. fc§t. ik.e a tt a i fco kakou . mooklo piLu mu loko aiai o 11 a me,B, a i Luki uiaopipo ol* nte ia uiau uvel<?. ke U4Uk.i U ae ko lakou ouu waiuo kuuiu i kem , ma'i la a kukou e a&uei ueL, h« kaI kaik.-Li La 0 kakou e ola uei ji jbiki | ke wehe i ka maai«o kumu 9 4 uiaa 'ineleH na kupima 0 kakea i hvku Ui. » i lilo la hiau 1a o lafeou i m.u [fuk« hoomaaao na lakōu. i ka I piUa o sa iakou hooeuu&n jhouua MUa. | i.'«U ih«. la kakeu e ike ai i k* ■ makoiukoU; 0 ka uaauao 0 fe* U - 1 kon maUm'a moo'elo aua a i loaa lole u«e h ttako.\ o kela ueau U u« Jmais m«i« t BBoat eii pah* aahi 1 j ueuiiih«itu ai 0 lakou e olele i& uei, , «ka aw'i iuha 1 iawi ia mau 'neiiA no'u suau hiu, a.limoa, ! mai la niaw luva\auao ao a *Ukv?u • ! iwai» mnu mahvle i la&a ai Ka !h«kn m o!e!o 0 kākou i J >Ua 6 Kamakan, David Malo auie! iK«k«h.po? e aku. j ; Ma kekalii maliele na oii' iaai k*j & ue &akttiu eiu j I '.uat k<-k&hi o ua vk&u&t ;loko oka IVe Aiua e Suuto«, ua Ih** eU « kn oia ia 3 tnoa | ,lw* ok» fclu aua a e o ka hoo, »a V** *uiwa«ua 6 *a Iv«i«o'ci« kou» Uo4Uuiiiu t a mni wa i l!o ou i »«i» » ntn» ? kTi<\i ; u ikahe au 0 Moo|kiai aia K.ohala. o k« au i. *, He - kwahewa kak-ihua* muī h*}* « o<a * ke a« o KauKU«»tl» ■«kakl. i :■% 4 : ' i '■■