Ka Hoku o Hawaii, Volume XXIV, Number 38, 24 March 1931 — HE MOOLELO KAAO NO BELALIONA KE KEIKI I MAOPOPO OLE I KONA MAU MAKUA Ke Keiki Opio Hoomanawanui [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO BELALIONA KE KEIKI I MAOPOPO OLE I KONA MAU MAKUA

Ke Keiki Opio Hoomanawanui

(Unahia ia a hoolaa ia ao aapoaialkai o ka poo heiuheia o "Ka Hoka o Oawaii ")

MOKUNA XIV EA PAKELE ANA MAI KA HALEPAAHAO MAI. •I na aole 00 i «akemake • hele waa i ka Aha alafla, aolo loa waa e hoike ako i ka st»oolele o ka aake ana o Kauaa Sapiogo. aka. aa lawo ia wau e hookolokolo imua 0 ka Luaakanawai, noiaila, a* hoike akH wau i ka ®001010 ao koa poao e kaa Haka Makaiaa". "Hoiko oo no ko'u pono oke kanaka aolohe apiki! Ua aana mai 1» ua Kftba Aapuni nei iae k» maka oolea i ke Kanaka opio Ealeliona. • oa lilo ia nana ana mnl i mea mahalo ole ua

ftfcioUona, aia Uoka o *e\» «aa aiaka ko aloha ole, a ho mea p«ha Kana 0 noonoo ana no ka poino oke Kanaka opio aaa e aana mai aei ®« raa^a # hoo— Wahawaha. Pane hou roai la o;a ia Ealehona ma ka leo oolea. "E ke kanaka opio ipiki. mamuli.O'kau hana ano naaopo. ua oki ia aku ks Hoike ano nui loae loaaai ia'a k» ike no keia hana ohuinu naalu i k© u oia ponoi, * ma ka tnake ana o Kauea Sauigo, ua neie iho ta wau 1 ka Hoike ano nui e ike ia ai ka mea buna a koia poe Enemi o u e hoolala noi ao ko'u poino. a» iilo ai hoi kola mau ike i mea hoopakole »ai ia'u mai keia mao hana e&amu ®ala 0 ka poe ko'ohe'. L a p»« koke »ai ta ao ho» o BaUlioaa me ka leo ano hopoho po oia i ko Kahu Aapanl T«odo o Monasareta. Kar aoie anai hoi ma koia mahaka an* o kela maa Haka kahifce mai Monas*reU aei ua hoopakelo ia 00 mai aa ianoa maa hana ohnma mala no koa ola 0 ka Makuaa maikai n . "Aoieo'u makau i keie aiaa Haka kahiko, aka, e hai **u waa ia oe i ka mea oiaio, naa ponoi ao i iawe ke ola o ke Kauna Sai»RO, ao ka Bo;ke hoi au 1 hiiiaai aai %i. * hanaano hapo, aa hooaeleia wau ika Hoike aai a'a 1 hiiinai ai • l«aa ia'a ma kana imi aaa ka mea nai iioko o'keiahanaohamamiUa «eko aola. laa waa i like me ke D«ko Giaea 0 Milaaa alaiU aa iewaiewa «aa oa ."* B * ® kekahi kamalaaa ao ka . l ke ole ia oka aiea naaa i haki ia oe ilaae o kumuiaaa, aa pio koa oia waiwai ole aaa maiuaa 0 kahoaaa, aka. 0 koi pomaikai hoi aola waa 0 Duke Giaaa Oj Milaaa, aolaiia. ua hoopakelo ia aoa ola waiwai 010 aaa eke h» 1 naka opio hapo". I

tJ» hoopihn i» • B»talio«« i k» >»■»» k»h»bs »• W» ■»• » k« K«hu A»m«i TW»« o M«ue«r*U. • m W«W w» •« hlkl •!• i» : B«l»ito»m k« pm aki n kIHU an ■UaH ( k». i k»kvp*)M a k«ta »»*• kuua iu. •» k*««ii» kM aka

im.o i koia mwt «Wo I keU S!«ha A«p««i «« k« W ho9ek*pe «i«.S Iml •« kt iMimko wal« «nt i kei» pw» H«k« ««bik© ftboe oio ssfti o ko feoik« koo io'«, ««lilo ift i «m« kokua 1« oo aoa toift b«nft i«o «*«»« « t«ko«r

AoI««»oi koi m* ke l*koa «aahokm walo ft«« ao kaaaepopo 010 o ko k«m« oio a«k«k« woio «««» ho Bo« ia o kakoo mai «««I k« oo«o «ni ko'« «mo, «o liio koi k«'« «•« 01010 ik« i ■« kokua n«i ift oo o k«« H«k« M«* k«is%-

''E !• %an»ka opio i»o» 010, al pika hoi feoaa «aha i fea «laaloa» nai oaanao kahifcewa Ik! — fao waiwai kekahi o'a ia 00. Ke maaao k*hibewa walo soi oo o hlki ko kiliaai fa ka« aaaa oiolo 'ko aa Moaasarota aoi, a aaioko hoi o ka poo o ke Kiiiaaaikaohalo oCasa'o »«i. E hoiko o aka waa ia oo rao ka oiaio loa, aoio ioa o hiki ika 01010 ko Kanaka opio aao koloho o liko 00 oe ke hilinai ia ina 00 0 hoao o hoiko kno ia'a, ai ka aana aa aa atanao 00 0 lilo kaa. oiaa moai iko ai t ai ioho ai paha i raoa waiwai auī ma ko'm aoao, aka. oa 0 hoopna ioa 0» la «aaao ano kahikewa oa, » ao kaa iko ho naoa waiwai 010 00 ia # a. aoiaila, helo mai nei wi« o >«e ia oo r ao kokaa aka koi ia 00 o haaiolo iho i Koia Halepaahao iao ka iko ole ia, a n« kou hookaawaio loa aku ib 00 iho mai aa polona aka o ka ai aa o Moft«aareta aoi ai na h»i 0 ike bou ia m koa maa heie - hoioaa ma kahi kokoke o na paiona o Monasareta nei, aiaiia. 0 liio ana ftou kino i i»ea makaikai ia o iewaiewa ana B>alnba 0 kokahi kumulaau, a me ka iko ole īa oka mea nana oe i kaa ilnna o keia komalaan.

"Ke hoomaopopo loa ®ai ia vaba oe i ke kaona o aa'n noao ol«lo ia oe, ano la «anao kokua ia oe. «a hele mai n«i waa e ike ia oe. ae 1 we mai hoi i kekahi maa kokua e imi aka ai o« i kou pakele. Ina e ike hou ia ana kou mau helehelena ma kekphi o na paiena o ke'a aina o Monasa— reta nei, &Uil«, aole e kaa mai kon koko maluna o'a. la nianawa i wehe ae ai ke Kafca Aapuni Tiodoal koaa Koloka e paa ia ana e ia «a kekahi o kona naao iima, a haule mai ia mai loko nai o kaia koloka kekaki pokaa ksuia i owili maiaai ia, a feanle pu mai la n« hei ketahi owili e ae. ai loki nae eia owili kekahi naa aoaapa elo, alaila, kahikahi aka aia ka iimao ua Kaha Aapuni i km paka aaian», a ia ia Baieliona ma ka hoihoi ole o kena as«.

4 E ka kanaka opio kolohe apiki enaaapono 1 kela «au pine hao • lea i hoopia ia n» keiapaka aaiaai, eia aa mea paahaaa e hoohana aku ai oee imi i kou alahaie e pakele ai me ka maalahi. K iiooaaaka aka oe mahepe o ko'a haaleie aaa ia oe e oki i kekahi naa plae kao rae keia mau «puapu, ai ka laat naikai aaa e f»kaki kowa aaaikai e paka iaelae a« koa aioo iwahe, aiaila, • aakiaaki ibo oe i k«ia paaka kaala i kekahi pine toa | koe, aiaiia, hookuakaa ia •• me ka palekana mai keia raorf aka. ai kov puka :oa aaa •• ia laaa— kilaiwaho. aiaila, heokaawale ioa ia m iha aai aa oalaaa aina o Moaaaar«ta a«i, a iaa ot • imim «1« ■• k«u ola, aiaila. kelo liaa mai • hookoao i ka ipaka o kei« kauia kookaki no, a hisi ta •e ilaaa • kakaEi fcua« laaa, a« iaw«'a<v« koi koa klao «aa«K o ko« kol ko« aaa «ai Ika aiaao Mo»oarata «•(?

4**. Ml**; M«m m* ■*Mkt W*U MHkal mL Uiai. mlim* !«••» • hakiiaMkoa k<M lhn« *»* kaewluki «M- km' honkoljfc«fevft* ia, oiāt,«« ho«o«oo autkslni «k«i auuk«Sa!epaaisB9«k«o (M ««i B jkoowwwe lo« eMi t»S k«i« aau «i«ft a'o e «k« 9«i ift oe «ko k«ftftk« opio pik« Koioho".

"Aeieoe o kepehop* ae kal hooke ole a o kaa t&*u kaaokm kaa flaka Makaisa, e aaaa to akaaaaelike me kea makeiaake". '*Hepohepo noa e ka Ilio Meeau! Ua naaa mai la aa Makaiaa aei me aa maka koe - wahawaha ia Balelioaa, alaiia. akaaka heheheae ae la a p«ka: aka la iwahoo keiarumi paakao o Baleliona me ka paae hoMl* aai i «ekaki eielo. ■

lka h«la ana aku oka Kahu Aupuui Tiodoa uiai keia rumi paah*o aku o Eaieliona, a ua noho iho la o Baleiicua na kekaiii manaw» ioihi e noonoo ana

ua f4eio a ka Makuiaa Tiodoa o Moaa-*-saretr, a hoouaaopopo-ioa iho la oia,'ua makemake ioa keia K«liu Aupuni e k«awale koke aku o Baielioaa īuai ke Kulauakaohale aka o Oaaale, oiai, oia kekahi m« i maopopo ioa ik& Mouleio o keia haua a aa M .kuiaa nei e iioohaLa nei uo ka poino o kooa Keiki Hanauua, ame ka Lede V«reiia a manjuli p B ba oia kunu kona iawe aua mai i ua pono e boobb»a aku ai o Baleliona a pakele mai kela haie panhao ona e hoopaa ia ana, ae noho kali ana hoi no koiia hoo-i kolokoio hou ia aku ma La hope aku.

I ka uhi ana mai oke ahiahi o kel a I pc, aa hoooaaka aku 1* o Beletioaa ej hoohana if kela uiau kokua i«ia a ka! Makuis& Tiodua i i&we mai ai, a oka h<>«a aua 1 ka waem ku»u o kela po aiaoia ke hookuukuu ala iaia ma kel« puka aniaui i oki ia keia mau piue hao ae hoopakele ma iaia ilio mai kela nob 0 paahao aua mai loko aku o kela rumi paahao, maiuuli o na uiea a ka Kahu A upuni Tioboa i lawe niai ai iloko o j.oua ruuji paahao. I ka hauk-aiiH o lialeliona i lalo o ka houua paa, alaiU, hmi se hi koua »lo j kahi o ka Muiiwni I'e, a kaiuoe aku 1 H koua mau kaj u ā 110 kiu* o kela Muli_ wai, a n« k.-hi ho ; e loaa ni iai« ke ko_ kuaiauiai u>> kt la>»e aua eku iaia ii (l kel& auK.ii o ka .Muiivyai nk- ka paU-kuiu--1 kona liek'ii ;vua aku uia kekahi wuhi o ka -Muliwiii, uu nalawai aku la oia m' kekhlū Kauaka iKH-iioi- waapa, e kali mai una iua a naua i lawe uku iu Bak-hon a no knla aoau o ka muhwai mi' ka paK" kaua. E kookuu aka aaa kak a ik Bal«liona • hoe ia aaa bo kala aaae oka Muhwai Po, a tte h« ala aa hooaakauknu maa ia no kaia kanaka hoehoe waapa • alo tka iaia no keia aoae • kekaki ■nea» a«a hiki ae ia kaaa • kaa nea h«l«bela maikai ke kehe na kela Kahi Aaouni no ka Makaisa Tiedoa i heon:akauk&n maa ka aea ho«hee waapa e hoe ako no kela aeao.

E kuli hop« &e Kaaa bo ka po# e MenaB«rftt« Māhooe iko o ka boo*Mpope ia aaa sa mahaka ka ?aahao popoki kaa«ka, aa ka Hoa kai hoi o Lomoza nai aa niiai paakao akn oaa i hoopaa ia ai Ua aia ao la aa aiaaao hoohuoi »o ka pakolo aoa o koia kanaka i pio mai ka]a rasi aiai o ka Halo Paahao. ai pakolo W «amili o ka »okD a«a o aa pino hao paio paka-aaianl pa« maloko o kola raaii. a aa kamailio ao no kokahl poo i hooaaopo* po i ka pakolo aaa o kei* kanaka opio-

"Aolo oia o pakolo ko io«a ala kokahi moa aawaho aka ao { «aia I kokaa iaia »a koaa pakala aaa''. i Aoio I )*a«