Ka Hoku o Hawaii, Volume XXIV, Number 15, 30 September 1930 — HE MOOLELO KAAO NO BELALIONA KE KEIKI I MAOPOPO OLE I KONA MAU MAKUA Ke Keiki Opio Hoomanawanui [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HE MOOLELO KAAO NO BELALIONA KE KEIKI I MAOPOPO OLE I KONA MAU MAKUA

Ke Keiki Opio Hoomanawanui

(Unuhia ia a hooiaa ia ne aa pomaikai o ka poe heiahelu o "Ea Hoka o Hawaii ")

MOKUNA VIII KA HUI HOPE ANA ME KELA POEOHUMU MALU Eia aae c ke ano oiaio maoli o keia Kaana Sapiko, be kiuoia i hoouna malu ia mai e kiu i ka lakou.mau hana, ae hoao hoi ma na aao apau e owiii pu i keia kamaahiwahine iloko oka lakou mau haaa ohmiau malo e oowa I ke oia o ke Kaha Aupuai Makaiaa Tiedoa l keia manawa me keia ma nawa o lakoa e halawal maia ai na nea apaa e heolala pu i na kana ohamo maia. e hoi aka ana no keia Kauoa Sapiko a hoika ina oaea apaa e hooiala ia ana i ka Makuiaa Kaho aupuni Tiodoa. O ae ake wale no o ka Makaiaa Tio dot, oia no ka ow;li pu ia o aeia Kamaaliiwah*ne Vareha iioko o na hana hoolaia ao ka powa 1 koia oia.

Eia keia maa kaakaa aiii e hoo lala nei i ka lakoa maa hana, a ike no nae kela Kaha Aupani Ma kuisa Tiodoa i na mea apau, a koe wale no aa komo pu a owili pu ia o keia aiiiwakiae opio, alaila. oi» no kā manawa ana e hopu a< i keia poe a lawe ae i ka hookolo

holo ak«a ia īmuaoKi iehaieha, a oia no iana i iioi nai loa ai o ka loaa o na hoike bo ka poino o keia aliiwahine a kaikuahiae hoi o ka hooillna oiaio o ke A«pani o Mouasareta. Eia hoi o Helaliona ke hoao nei e kekna i ke aliiwahine opio o Monasftreta, a aole nae he wahi 1 hoehuoi iki o Belaliona. ela no 'waena o keia pauia o ka poe aaakaaalii ohama malu kekaki kiu e hakilo ana i ka lakou mau hoolala oa«mu malo ana, a hoike aka i ke kahe aupani ka Mak«isa Tiodoa. O ka makemake nui ioa o keia Kauaa Sspiko, oia ao ka hoomau 0 ku hele ana mai o Kelaliona a kiki wale ne i ka maaawa e owili pu ia nai ai ke kaaaalūwa hine iloko o keia hoelala ana i ka powa i fce ola o ke Kaha Anponi Makaisa Tlodoa. A oia ao ke kumu nai o kona kamailio ana akn i kela ma® olelo ano ao ia Be laliooa no ka hoike aka i na olelo ) hoopuka naaa ia 9« nei malana ia Varelia. Ua hookaa a* ia ua poe haakau aiii ohama oei i kela balawal hoa i la ae, a «a kookaa ia mai la hoi • Beiallena e i»i eia : ke alahele • halawai hou ai me Ke Kamtaliiwahine Vartlia a heike aka M «aia i na oielo a Kauna Sapiko i eamailio aki ai ia Belaliona. 1 ka aaiaala o kela la, ua hele holohelo aka la«Be'alioaa ma kae o ka muliwai « kokoka aaa i ti kulanakauhale. ae smmo m aoa no hoi i kana • haaa ai no ke AliiwakiM Vartiia, oiai, «• ®aoao iai», • hwa mal ana ka

manawa e ewili po īa »ku k«im Ude hala ole Uoko o fca haoa a keia poe kaakaa alii ©hama ino. Eia kakhhi, ua haapu iho ia no o Betaliona, eia no iwaeaa o keia poe kaukan&lii kakahi mea i like ote ka manao me ka hapanui e lakoa, a mea paha e noii ana oia ika hopena e hoea mai aaa no keia hana ohaaiu ia* e iawe i ke ola o ke ILaha Aypooi Jdakaisa Tiodoa

I ka ah) ana mai oka po« na hoi hou ako la no o Beiaiiqna kela hale kahiko o aa Haku Ba - barareko, ae kome pn hei iloko o ka haiawai e hai kakakika hoa la ana. a mamaa nae o kona haii hoi ana aka ī keia wah* ona e noho ana, na hoohelo iho la oia i kana hana e hana ai. oia hoi ka hoike maia ana i ka hana ohamn ino o keia poe kaakaa alii I keia ahiahi ana i hoi ak« ai e &oi aku ai e hai hoo me keia poe, ao!e iho ia lakou i haiawai i kela ahiahi. aka, ua hoopanee ia ka iaaou haiawai an& no kekahi manawa aku.

laia oae e hooaanoo« āDt oaa kela ha*» kahiko i kelt po, ua •ooaoo īholaola i kaoa e han» aka ai no ira manawa e hoaa aai ana. Aole no ona kaleaoa e hookaaiaa i kona nobo aaa ma Ca— •alt ke huUnakauhale o ka ohana aini t Monasarttt, tka, na mt kemaka nae oia e haaa i ktkahi hana aoo hoopakele \ keia nlii — wahiae opio e kaoo waie ia aei oia iloko o kei& mto hana ohumu mala lee ka mappopo *Ie nae iaia ka mea t hana Ja ana e keia poe kaakan alii ano hohe waie, ae hoao ana hoi e liio ka lakon ma« hana ohnmn malu i knmo waiwai no lakoa, ae iilo ai paha lakou i poe noho Uana ona kalana iike ole maiona o ke Aupaai Moku— aina o Monasareta.

Eia no n*e kela makuisa ke alai nai i lie alahala e hooko ia ai ko lakoa maa makemake Eia nae aa ulu pu mai la ao iloko o ka manao o Eelaliona, he hana kupono ole pahi iaia ke book«rro iata iho • komo pu iloko o keia mau hoohihia wale iaia iho, a lilo paha oia i moe pan no na hana ano konoakaia a keia poe h&ka kahiko e hoolala oeau nei. E'a

( nae noonoo ae la oia i keia kama- | al'i wahine hewa ole, ae lilo hoi |i mea hoohihia wale ia ma ka j haaa ohamu ine a keia mau ele-~ ' makale kaukau alii i lilo ko lakou I maa kuleana mai o lakou ako. | E nana aka n*e kaua e ka mea ' heiuheiu raa ka mokuna hoa o &o Maea mooieio no na mea e hoea mai aaa, ai iilo hoi i mea alaao aku ia Bel&iiona imea o ke aloalii 0 Monaßareta. MOKUNA IX ! KA MAKUISA TIODOA 1 . ' I PALEORGGO I I ! O keia Hakuiaa Tiodoa oro^o ; a oia hoi ke Kf*hu Aapani !o Menaßareta, ae malamu ana |hoi i ke Aapani Mokaaina o Mi jnasareta He hana maa iaia i kela me keia Poaoao hope o ka mahina kooa haawi ana i keiahi aaaina ike i aa makaainana e heie mai ana a hoike i ko iaeoa ' ma» manao, ai ole ia hoouaa mai | paka i na paiaoala hoopii imaa ona. 1 kekahi manawa no hoi aa i haawi oia i anaina »ke no ke aio! alii o keia aepuni o Monasareta. | a ia manawa no hoi e akoako» ae ai aa kaakaa alli oka aina a ik« paha iaia, a ike pa no h»i i ke alii opio nana ke aapuui, a oia hoi ke kaana opio a kaikanaeo! hoi o ka Led« Varolia. i

la manawa ao M • komo pa mai ai aa kaakaa aiil paha i hoea mai i Caaale • lk« i (• aiii kihi aapani makaiaa haaohaa« Ti»te

Paltortgo, a oia ne hoi ka kiia poaoi o ke aIM opio kaika— oaae o ka l*de hanohaeo Varelia ai i"te ia hoi ma k« ano kalaaa koikoi iioko oka aina oka ' 'Kamaalii vahiae Varalia," o ka ]«deopio hoi 1 halawai e! ma fe« ano alia wala maka tt«a ooaa kaia moolelo kamahao o kasoa. I k«la ahiah'* a Belaliona i kooaaaoa ai ma ka hale oka kfttar kahiko Babarareko» oa hookolo iho la oia i kaaa maa a ha&a ai. a« kokaa ai paha i kaia waMna opio e hoao nei e hoopakele i kona kaikunane poino, ao ka mea hoi a kona aaakaia e hoao nei a hoopoino ma ka hoov>oho ana i na kana<ta kapoao ele e heonaaaao iaia, ae «kali paka mahopa o kona mehea. Ua hoomanao pu ao hol o Be - lalioaa o kala alo alii •ka Ma— koisa Tiodoa. oia no kehi ona e loaa ai ka laana pn aiami ke aliiwahine opia Varelia. Nolaila aa hoomakaakaa iho la oia iaia iho e hele i k-nahi la ae e ike i ke kulana o ke aloalii o Monaaareta, ae loaa paha ka laona me keia maknisa «aniana e hooma'a nei i ke aupuni uakuisa o Moaasareta. Aole i pan