Ka Hoku o Hawaii, Volume XXIV, Number 11, 2 September 1930 — Ma ke Kauoha KUAHAUA HOOLAHA KOHO WAE MOHO [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

Ma ke Kauoha

KUAHAUA HOOLAHA KOHO WAE MOHO

Ke hoolaha ia aku ma keia elike me ke kuhikuhl a ke Mokuna » o ke Kauawai i Huoponopono Hou ia o Hawai», 1925» no ka w<e ana i Elele i ka Hale o Luuauiakaainaaa o Amenka Huipu ia ame i.a Sen*toa me na Lunamakaainana i ka Ahaolelo o kv Teritot» o Hawaii, elike oie ia i iioakaka ia luahope ae uei, e malama ia malka Poaono laH, o Okatohu, A. D. 19». maw*eua hoi o ka bora 7 a. m. a hiki i ka hora 5 p. m. apaNa koho sbnatoa O lia Apana Koho Senatoa ka huioa o na Moho Senatba no ka wae i» inai e ka «oao kalaiaina hookahi penei i.o ia ■ u ■ Apana kobo ĒKahi Mokupnui o Hawaii Elutt AI'ANA kouo lunamakaainana U ka Apan» Koh-. Lunamakaamana a'nie ka UuiO* o na LuuHmakaainana e «'«e ia uiai .i o k.a aoa<. k-aiaiaiuana hoo kihi penoi no iallek', o ka Ap ina Rkam [li,ko O ka Apiipa l-.lua k l '* \> ka Ai»aua K'oho L inaniaka.unana !.b i-.al.de am- «»a uui.i kol.o h M rula p« Tl' VN A Kf )HO LU N M A KA AI N A N' A KKAIII-KA HAPAMI'A u KA APANA KOH.U 6ENATOA U k'i Aj>ana o Pun*. Llilo Hoin.i, iiilo ■■■■Aaau ame Hamaku*, Mokupuui o ku Kalana oHawaii Muhek 1 koiioekahi Kal/ij>ai.a <) k'-'a o ka Apana 0 Puna . ru.i kf i. — " Keaau, a komuhaiia hoi o k« P»|pīe oKcl:ii»>,'.ae holv jv.a ka tama & h*a i ka palena o na Hom* HoOkuouoono o Kaohe, ae nw aku aiia a hoea hoU . ka laina aiiiU pa ■ le;;a lieina o Ki-aau. Wahi koho, HaKkula o Kalapaua. • Mahi K* kolio el;ia h.auanjin, jvsuiai.ii Keheua, MaUma aiue O ka mahele o ka Apana o Pun", ae pili ana hoi uia ke kouioliaua ma.ke palena o Ko hena, alaila. holo aku la a hoea i ke — ■kahi kihi o ka Home Hookuonoouo o Kaohw, alaila. holo aku la iua ka laina pololei a hiki i ka huina o ua alanai o Pohoiri a holo aku la a hoea i ka hema 0 ka Pele o 1840, alaila, holo aku U.ma ka alanui o Pohoiki a hoea i Alauui o Malama a 'hoea i ka palena heiua o Keahialaka, aiaila, holo aku i ke kai. Wahi koho, H«lekula o Kauaea. >tlahele koho ekolu Kapeho Ka inahele o ka ApAua o Puna, ma ka hikina o ka apana koho ehia a uih ka aoao heiua komohena o kaPeleo ls-10. Wahi koho o Khjolio. Mahele kohoeha P-hoa uie na H>juie Hooktlonoouo o Kaohe. O ke kwna BKU o ka Apaoa o Pui.a, nia ka heina o Keaau. Wahi koho Halekula o Pahoa, Mahele koho eliuia Ola», Mt. Veiw ame Gienwv>o<i Ke kwnu aku - o ka Apana o Puna- Wahi koho, Hak-liuo-> : koiokolu o Olaa Mahele koho eono Home Hookuono. oho o WaiakoK O kela mahele o ka Apana u Hilo-hema, a e hoouiaka ana ma kfc alahao o k« paleaa o Piuia. a holo aku ī ka akau ma kahi »:> uu alahuo a hoea aku i kekahi wahi e hoio ana i ke koiuohana, a hooa i ke Al«nui Ltnikaula a hoea i ka heuiu g uahi i hooloihi houia . aku 0 ke Alauui Maoouo, alaila. holo 1 ka Alauui o Ohea. alaila holo komo— hana-hewa i ke Alainii Ohea a hiki i ka komohana 1 hooloihi ia ka Alauui Puainuko, alaila, holo heoia aku a hoea hui aoa a.'' ke Alanui ¥Saaīnako a ii3oa j ka palena akau o Kukuau 11, alaila, /,..|o iieuia a.lu a loaa ka ]>«lena o l'um. Wrihi koho lialekulii o Waiakeawaena. Mahele koho eluku Na Home A Pl >na Walakea, Waiakea-kai uim- kekahi ma. !;el>' o Piopio Mai keaai mai e hoo : — u.aka aua -ua ka Hwapo o Kuluo « holo ai.a ma ka alanui ma ka h. n.a aku u:a ka akau-'iiKiua o k» pak na o ka mahi-U, kohoeono, a holo ma ka paleu.a akau o ka mahek eouo. alaila holo aku ma ka pakna hema eka Alauui Manoi... a uooa i kt> \lanui Lanikaula, alaila, holo ī ko komohaoaaku uia ke Alanui Lanikaula hoea i ka palena kouiohaua o na Hoiue Apana o Waiakea-, Helu i, alail. holo aku i ka akau tni ka palena o ua liome ip L o Waiakea Helu I a hoea i ka Mu&Ai Wailoa, a holo komohana ma ka vqpwal o Wailoa a hiki i ka Aiawai o Waiolam* « hoea i k.a Aianoi Piopio alaUa. holo i ka asau o ke Alanui o Pi\>pii a hoea »ku i ka Alanui Kamehameha a holo ma ka pa maWaena o ke kuleana The >. H. UaviaCo. aui«C. li. Wright a hiki i ke kai. Wahi koho, llalekula o Waiakea-kai- ■. Maheie koho ewalu Hilo ame Puueo O kola mahele o ka apan.i o Hilo h. ina o hoou.aka ana ma.kauuku .naio ke Ka. hawai o Pukihae a holo i ke komohana llia na kaliaWai ,wi a hiki i ke Alauui o Wainaku, alenUi. holo i ka hema ma ke Alauui Waiuaku a hoea i ka uwap.» aia> Ilk ao Wailuku, 0"v»ai»o o Pnkea) ala.la, 1)olo , ko.uohana.i.a ka Alauul Wa..aku.hoe. ik» A1.,,m n.u.u.. ' , k. I, wt . m» k. AI.UU. I lul.n. . b.-. , We Alauui Waiannenua. holo koinohann • h»ki « ko ■ > ? i . : ulaila, holo hou i kn l.wiua WanS' K?Stani'« h.nia Alanu, 4 ma ka Aiauui Ponahawa» a hlai i k - kui. wWkoko, Halelwokolokolo o H 10. i Ā- i'i #->*. A. . »•.

M«bfU kobe «īwa Pp«p%kr, # Pni p%ikou, Ooooi«a ik* »»| Hom» o Kttl«o>*oo. j O bela w*bi o«® •dho» o HtlO he».«) mawaena o ki »r.»hf e koho ewal.u «j ■e k& p«lfnß betna o M%«aba»alo-| w«bi Sob.> Haiikola o Hodo®o. j M ihela kobo oml P»p»ekw, Hoj Dotsu aaoa Hakalao- Otekoert| ako o ka apana o Hilo hema. wabi koho, Halakola *> Hoooma. Maiiele B'»bo ■mlkamamakahi Honohioa, Kam»ep, Waiiawalo a me Nioeie. Oha uoahele oka apa d» o Hilo akao, ma ka waeoa kona o «* Kahawai • Maolua Jmaiai a Jo« ka kem« eka palep*jrke kahawai e Maalt»a maoka, walii koho, Hai« kiieoioni <« Hoaohioa. Maheie kobo omikamamalo» Kapehu, Papaaioa, Homebookno—-no->ue o Kihalaoi. Homehookoono e Maoowaiopae, Liapahotkoe eaie Ookaia Ke hoana aku oka apaoa Hilo-akao ae hai mai aie ka alna o Homonla, whhi fcoho Halehookole koia o kiapowaiup^e. Maheie keho u»iki •»*ukolo K»fbla, Knftuiai). K i'nehn »uo» P<» auiio O «paua o Hpmako» asn Jra h'iiinii hepia ok' p lena M klna o i■ i H0i»)Hhf)oR00D00Q0 o Kaa paho i.nie Khl pa o;a«k«,.-ao ka pal»rn>i. ■ntira» t» ai knnopik" ain» o Kaohe, w*hi K-oho. ha'pKula <> P j ■ M:ih*-1'« k omi>utn»mHh« 110 nYthookroiifK)i>i) o Kalop» Ka a ; ua BD»n a w/>ibi. ue> eoauha » niakai o Kniui>» k» apnna p HaaiMHA, wnlai keho.: iiale!t uaiAnt;)n9 Lt 'i j F.rr«>raMah*le feobo emikunūoaoa'iuna | Honoka«, Ahulo« iim' l'aanhao Oj hela mahein o ka apana o H imakoa | maweena o ka uiahele koho uua'ka mameka ame ka hikioa o ia palen.< M«UiraO;e me Kapoeola a hooa I ka Puo o Kaiial'\ wahi koho hale — hooko'okolo o Honokaa. Mahele kobo omikomamaono Kukoihaele me Kapalena. Kela nat«le oka apaaa o H makua e< pili ».na me k» oa»bft!e koho om'ko i onooalimi». b»lo as aoa ma \a lAina h»roa o ltā pali o W»l pio, wahi koho, halekula o KoSai haele. Mahele koho «mifrutnamahi'io Walpio aue Waim\ou Koeoa hoi o ka appu g Hwnhi koho, haleapla e Wrt>p r o. M <bel« Riho omiknnnnpawHlu Keaakaha Mai ke kai m«i amu fra aoao o «lnuui oka uwapo o Kr hiu, ae iahai aoa hoi n*a ka iaioa j poloiei a hoea ī a»« hem* pololei uta ka akau hikiun nke kihi o k» nialiele kniio t'vno :ua ko aiahao oka hui kaaahi alaila, inot polaleī ma ka palene oka apana o Pun». alaila, nioi 1 iiiawHeiia o na Bpana o Piiua me H'ilo a hfki i kc kai Wahi koho, kahua halekula o Keaukaha. Mah«li» koho umukumamaiwa Mahele 0 Kapiolani ame kekahi hapa o ka Hoijve Hookuonoono o Waiakea. *) k«*la mahele i ;>aa ma ka hikiua .> ka mahule aoho fhiku aine ka mahel* 1 koho eono ma ks hema, a ina ke komohaua oka pak-na o Waiake» aine Kukuau l ame ka'laina e holo pololei iua ma kā paleua hoi a holo uialuua o ua apaaā o Kukuau 1 anie II a hiki ) ke Kahawai o Aienaio a o ua wahi oia ma kahi o ka 1000 ka— p.uāi ma ke komohaiia akau o ke kiao waona o kahi Aua Ainu o ke Anpuui ma' kahi o kal'ele o ka maKahiki 18sl, aUila holo i k » hikma akau ma ka luina [>o— |01, i a iuki 1 k» Alanoi o Kilauea ma ka Milo 1 a ia l<> nia ka akau a inki i ku l>i)k'>in u Mohu'>li a hiki i ka Lojto)a o Waiakea. a holo uia ka akau ina ka aoao■koniohaua »k Q Loknia o Waiakeu »me ka muliwai o Wailoa a l.iki »k a ■uukn o<a AUwai o Waioiama *lu>lo u»a ka hikiua a hiki i k» D aleii# o U mah. li'koho ehiku, wahi koho, Hale— kula o Kap>olani. ' Mahelo koho iwakaloa Pio>-io, Villa Kranr. Knkoau ame Pouahawai E hoom«ka aiva tnai ke kai a holn ika hem» ma ka lihi pa « u«h«le ana ika uiua o TtK'o. H Davia Co. ame C. E. Wii»:ht, a maluna o kt* Aianui Kame - hameha, ae holo ana ma ke Alanui Pio pio a hiki ika Uwapo o WaioUma e holo ina ka liikina ma ka Alaw ai o Wai olama a hiki ika Muliw» o Wailoa a i pale ia nia ka hema oka mahelo koho amikumaoiniA a. a holo i ka h kina ukau ma ke Kahawai o AU'r\aio a hiki i kealaiiui hookui uiai o Kapiolani a hoio > ko komohana akau a hiki i ka Alanm o Ponahau») « hv>lo \ ka hikma akau ma ko alanui < Ponahawai « hiki ikv kai. 'wahi k"ho. Ā'ii-i Aupuui ma ka huina o na Alanui o HanaU'i aiu«- Kilau*s > Mahel koh" i\\akaluakumamakah l I Kauma.ia I'iihon i>». W »maki» ame Kai Kooua oka Apaiia o HiU hmi» heina o k,- Ki.haw.u o Honolh aiuv ka paleiia hema v> Pauka. wahi koho. Hat«> kula Kiakie Opio. i T** lei fī *■ -ī£. . .. IkM - .

APANA KOHO LUNAMAKAAINA— na ĒLUA-'-K.A hapamua o NA apan.v-koh<» ct:naTOa NA apana o Kohala-Aknu, KohaI p /kan.Kona Hema aoae Kau, Mokupnui n Ka<atia o Hnwaii. Mahcif koho ekahi Niulii, avra\va o Pololu, Hhlhwa ame Halaul». 0 keia ma'iele eka «pana o Koh&ia Akau, nia ka hikina mo ke kahawai o Waianaia poiena hiklna o Nnnoluiki ame Limaloa, k4 polena hema o Malaea Aamakae, Makanaia, Niulii, Waiapuka, a hui maaa ain» o Pololn me ka aiua o H*ao kane, wahi koho, Halekula o e Mnk<«pala. Mahele koho elua Eapaao, lole. Ai— nakoa, Honoip», Mahukon», Hawi* Honoinakau, Punehu o kela mahele o k a apana e Kohala-Akau, ma ka hema o ka m«bfcle koho ekahi a akaa ho' o ka loina hoi oke kahakai a hoea aku i ka palena o ka hen&p Kaoma. ae holo ano ka lain» poiw! a hoea aku i k» aoao akau iho o «ka hal«> hnna haUkah<ki, alniia holo pololei m» ka h'kina aka o ka anwai o Kohala, alaila, holo aku ai a kH komohana ma ka auwai a hoea i ka palena o ka mahele koho okahi, wahi koho HaK k'iia o Hono^nakan. Maheh-koho ekolu. Kaauhuhu, KaSu a Puuiiii»*, Ponaknloa oke koeaa aku 0 ka apana o Kohhia akan, a komo pn hoi AhupuaA ia Kawaihau I, wahi koho Haieknla e K-iaahnhn, M»hHe kof'o eha Wnimea, Punkapn»' Waikii oka apana «ina o Kohala-heina mmkn a i ol»■ ke komoliana o ka laina o ekolu imle o k» lama pololei mai ke ka' iimi, h i-010 i bui ia me k« aina o Kawaih »e I. uahi k.iho. o Walii:..»; Mahfle kohn »>lima KnAaihae nme. Pimko k'.ena aina o ka Hi.mia o Kohaln ' llenia, yvahi kohl, Hali-kuli o. koho eono Puuanahnlu, Pnnwanwaa ara< Kiholo o keia mahele o ka ai iinn o K'>n« akau hikiua o ka pnlena koni'.hnun u Puu'.winwaa akau ho{ ka palen ;1 homa o Puuwaeuaa PuiianHhulu, wahi koho, Hal«-kula o Pnuanahulu. Mahel*' knhoeluku Kohanaiki Kalpoa, Hivhua. kela mahek'o ka apana o Kona a ma k<- k<.mo— hana ae ma ka mahēle eono, « ma ka akau lioi o ka palena o HonoWohao II ame Honokohau I at moe maluna o Kaupulehu, a moe hou aku a hoen i ka lienia komohana o ka palana o P"uwaaw aa, wahi koho. halekula o Kalaoa. Mahele hoh*> ewalu Kailua, Kahulu'. Makalaweua, o kela mahele o ka apana o Kona akau, a me ka heaaa ae o ka mahele eono me ka ehika ae moe ana hoi m» ka akau o k . pelena o Holuloa, ae kamoe aku ana mai Laalaau a hoea M haioiiookolnkaiw J Kailua. M»bele koho e*** Keanhon, Kainahu, Laaioa, o ae koeaa aku o kaapanao Kona akau, wahi koho halekula o Keauhou. Mahelē koho umi Napoopoo. Keala_ kekua, Keei, Kaav\ aloa, o kela maheje o ka apana o Kona hema, ma ka akau a« o -k.a Uina tna ke kai mai ka palen* aiu a f Honaunau a ma hikina hoi o xa p«lo»a 0 Houaunau, Keokea, K'ilae, Kealla I a hoea i' ka palena o ka aina o Kahuko* wahi koho. halekala o KphaMoa. koha umikuinaniakahi Honau" nan, Keokea, Kean», Hookena, Kalahf- 1 ki, o kela mahelo o ka ap»na o ka Koua' hema mawaena o ka j>alena o ka raa~ hek'kolio uuii ame ka pelona o Honokna wahi koho, ha!chot>kfvlok.ol.,> o HookenaMahole koho unūkumamalua Alae f PahiH-ho.', Honokua. Opihali ame Olelo/noana. o kf»la mahele o ka apana o Xona hema mawaena o ka mahele kono nmikuinamakahi ,»p ka palena hema o Kaapuna. wahi kof£, halekula o Alae. Mahele koho umikumaiuakolu Hoopuloa, Papa, Alik«, Kaunamano, Kapua, Milolii ame ke koena aku o ka upaua o Kon« akao. wahi . koho, lial.-knla o Milolii. Malnl) koho 'imiku'ii®mah>» (\ahuku. Naal.'lm. Waiohinu, kumao», Ilonuai o, o kekahi w ahi o ka apana o Kau, ma ke komolianā uia ka paleu* hema komohaiiH o Kaalaiki a hiki a lnki i ka puu iuhlhilh aku uia ka laina pololoi a hiki i I'uuiki, a maUila aku ma 1 ka laipa oololei e holu una tt hiki i k» akau ' 0 Ua puu o Kahuku. >vahi koho halehwkolokolo o aiolm-u. Malia|e koho amikumamaliina Kaalaiki, HiW, Punuluu, NioU> .> kela wahio ka appna o Kau ma ka hikiua o ka uiahelo umikuuiamaha a ma ka hema a nia komoliana o ka laina e hoomaka ana ma Paui*i, ae holo aua ma Jsa paleoa hema hikina u Punalau, \v«hi koho, halekala o Puoaluu. Mal\ele keho umiknmainaono Pahala. Moaula, Home hookuoiHHmo t> 'Vood valley Keaiwa, Kapapala, Hale kalua— o ke kiH'iia aku o ka npana o Kaa, wahi koho. halehookolokolo o Paliala. 1 HOIKE OIAIO NO KKIa ke ka« nai au i ko'u pnlima mi' ka hoopili pu aiM i ka Hlla Nui v ke Teritorio Hawaii. i'.ana 1* m« ko Kapitala Honololu i keia 25 e Aukako A. H. 1930. (Stf H K.W'MONL) O.HKOWN Kakauolelo o ke Teritori o Hauail (Sila) Ke ho->iaio uei au v ke luauhHu m* luna ao ho kop« |oian> a j>olo|e> i« o k» |>alnpala knmu o kn Hoolnha Aupuni 0 kc koho halokH uiakamua . na iuhlw-Io .-Hai.i 1 • ><- «'luk o na Lnnimakaainnua, »« v\aiho .11 ii.;tk.''u k. n.i . |uh ans 101 no ke koh.. tu\iola m.k amua » niMIN.Ma ia ana ina ba la l >> Ok.>i >i j». »■>.'>', iloko o k«r Kal u.ii >• 1 l" lv an H:vna >a H >o. llawan 1 keu i.k . » Aukak*. A A.llAl'Al Kakauoklo Kalaua, Valana. u Ha^ai;