Ka Hoku o Hawaii, Volume XXII, Number 38, 5 March 1929 — HE MOOLELO NO TERZAN KE ALII O NA MABU AO Ka Mea Lakaole [ARTICLE]

HE MOOLELO NO TERZAN KE ALII O NA MABU AO Ka Mea Lakaole

MOKUNA XXI KE KANAKA HĒHENA AUWANA WALE

U» noho boomftb« ibo 1« ltut m« keia wabi papapu kale mā— Unā o ke!ā kunnilāao, ai kekāhi la 10 ae no, ua haalela ibo la laua i kela haie kna laan roal«na|o k«iā kumulaau, a hoomaka aku U e nee no ka akau a mawaena aku hoi o ke!a aina i piha ī n« kanaka hihiu, a mawaena aku hoi o kela aina pohopohe, ai piha hoi « na hoioholona hihiu ae na meoa» kanaka e ola ana iwaena o kela aina hihiu. E hoea maalahi ana ane>i laua i kahi a laua e ake nui ioa nei e hoea aku. Na ke au paha o ka manawā e hoike mai ka pane ; a oiā ninau. E waiho j āna taua e kua mei hālunela mai kai ia iaua e āuwana hou iwaanāl 0 kala hihipea o ka waonahele, • ae hoohuii ae i ka nee ana o ko ikakou moolelo mahope o keia Lu?taneia Kelemhnia. Ua kokolo Au la o Lutan«ia Krica ()ba*»ati me kona mau !ima a maiiope hoi o kona waiho naaiie ana maiaio o kela kumoUiau ona i haiile mai ai. ae kokolo ana hoi ioia me kona mauiimā a waiho pu ! iho ia ka mehea o kona koko ma ■ ke alahele ana i kokolo aku s\ I Aole oia i hoonakeke hou ae, oiai } ua komo rnar la ka we'iweli nui 'iloko o ja Lutanela Kwlemania ;n»t. o alaalu loa mai kela wahine 1 (!«•,'>oto e hookau hou i ka hoopai ' o Ka muke maluna ona, nolaila. • ua kokoio aku la oia me ka maiie 1 loa, ao !tona ulia pomaikai wule : po. oia no ka maalo ole o leekahi • holohoiona hihiu ma kela manawa 1 «lalalo o kela uumuiaau. I ki- ; nohi ua manao nō oia e make ana no oia e make ana no oia mamuii 0 kela eha i heokau iā aku e ka limā o keia wahine ana i hoao 1 wale ai e komo wale aku iloko o j ka palena o kona maluhia, ak&, i : la ae mahope īho o kona pee ana ma kekāhi wahi, ua hoo- . maopopo iho ia ōit, aole no ī nui ; loa kona eha. oiai» ua komo pahia ! 113 kela makā ihe a ha Lede Jane i hou ai iaiā, a ua eha waie no oia, aole nae hoi o ka eha kuko— nokonu loā. 1 konā hoomaopepo aaa, āoie īoiae make āhā mamuli o kela | «ba m»lani wal» i baa iaia mai ! kdā maka ihe mai, ua hoao iho la oia e hookaawāle loa aku mai kahi o keia wahine «na e kapa ana "he wahine debolo/ v Ia ma j nawa hookahi no nae ana e hoo--Ikaawale nei laiā iho mai kahi l noho aku o ka Lede Jane, ua hoo makā mai ia ke ano nehena o kona manao, a ia manawā pu &o hoi oia i hoohiki iho at, e kook«u aaaoia i kek&hi hoopai neaumahā maluna o kela wahike "debolo r ' 0 kana mau hana." U* liioihoU 1 mea nana • kamailio akaa ai me ka maopope «)e nāe o kana ',mea e kāmaiiio nei, ākā, he mau ka— mailio no nae o ka mea i hoohene hene iā ka noonoo māikāi Ke nana ia aku kona ano i kela manawa ua nele oia ā k« maoii 1 ke ano pelapeia o kona kulana» Ua hāukae konā kino kino t ka lepo. ao kona umiumi hoi Qā h»« wele me k« kulāna ahhi māoli ne « ua heike mai la kona heiehelena i ke aao ahiu pvpoie, ae waiāau wale ana oia me nā oleio ano hehen^

Ha koku* i* aia mAinali o ka noi © sa kuaai • 1«m «na iaia »• lana o oa iaan bna, • «a hahai afcu la ola ma ki« o k«ta muliwai a hiki wai« no I kona hoea aoa aka la ma kekahi waOi akaa o kela muliwai, a ika aku la koi oia i ka waiko mai o kala Kalanakaa halt o Arula ma kabi mamao aka: mai k«*a mollwai. Maaaoli 100 nakahi wahi ano aoonoo iki iioko o kona 1010 i hoehahena ia. oa koomaopapo iki iho lana ola, o k« ialanakauhai* no kola o keia la— kui haeio kook«o, ai kapa ia hoi kbna inaa o ';Arala ke kalana- . «aahalo o ka malama."

Ua iāuhi ikt ol» m« k«ktbi o keia pae lahai kanaka, t at loh* oit i kr lt>«t» ktGttiiio nt J«de - bent oto, to k* «kaa hoi a ltko« e hitinai tot. Ia manawi ooi komo hoa mai ai ka noonoo aooe iioko o kona poo, a kapa ibo ia oia iaia iho o Jcde he«ia oto, ao ke akua boi a keia Inhui i hiiioa> nui ei. Mfe ia noo ano iehen a ilokoona.ua hoomaka aku ia oia e owa hehena me ka hoopaka ana i kola mtu olelo, "oia no o Jede-bent oto" Ku maloeloe ae )a oia. a hele hoiohoio a« Ib ma kae o kela mu iiwai me ka hoopnk.a ana i keia inau oiaio n e ka ieo uwa hehena "Owau Wo O Jede Bena Oto. He | Akua Nui Wau Mamua O Nai Akua E Ae " K hoie aku ana wau no kuu hale ma ke Kulana— i kauhaie o Arula. E piAioe hto kipa mai keia poekanaka o Arula I''o lakou Akua, ao hookaa aku wpu i ka'u hoopai maiuna ola kou. i Mamuii o keia ano hehena o *a manau o keia Lataneia Kel emsk aia, ua manao iho la oia iaia iho. he ia oia a lehei atu la oia iioko o ka wai. a hoomaka aka la eau me he ie aia, a hoea aku la oia i kekahi waiii e ulu ia ana e na kaiu ha, alaiia, iloko o kela mau kalu ha (Akaakai) ua ioaa aku la it',a kekahi waa i huna ta roa ia wahi, ae kOKOKe ana hoi ma kue oka muliwai. Ua nana iho la oia i kela waa ka noke ana lj ka akaaka ano hehena ala, a ua kau ae la maluna o keia waa me »ka noke ana i ka uwa hehena ana ,Ua hookomo aku la oia i kona |mau I'ma iioko o ka wai o ka mu liwai, a hoomaka aku ia e hoe me kona mau iima, ae hoeliio ai.a hoi ī kona mau iima i hoe waa uana. Mamuli nae o keia hana ana pela, ua ano pau ae la k& itpo i paa ti kona mau iima, a hoomao popo iho ia oia i fre anu keokeo ana ae o kona ili i hele aamna iho a papaa ka i \a lepo, ai paa Kuku pu hoi i ke aoko ī Kahe aku mai kona kino atra, ai maioo hoi - maiuna o koaa mau iimt me kona ( Kino pu. Ika ike tna nae ona i ke ar.o kekeo ae o ktnt ili bi muli oka hehee ana aku oka iepo me k« koko. alaila, manao iho la no oia he tkut keokeo no oia, ake hoomaka mai nei ke Keokeo o kona ili, nolaila, ua k% hea te it oia me ka leo nui ioa. "Ke mtkeß>aKe mai la ke Ku lanakauhaiA o Arula e hookipa aku la'u, eiti owt« no hoi o Jede bent oto ko lakou tkut. t he mea pono e hoe tku ptht wau e heo — kipa ia aku i ko'u kuiamakauhaUi ponoi " Ia maniwa pu no hoi ua nana iho ia oia i koaa kino ho iookoa, a hoomaopopo iho ia oia i { kona lole i hei* a haukae i kei keko ai ka iepo pehopoho pu o ka | «Auiiwai, aiaiia, hoehoio iho lt oit! e holei i kont kino. ae hooiei aku 1 keia raau iole iepo mai iaia aku ae heie aau hoi i kult o kt maiiwai, te hana I mtu lei o st ano pua ano like oie, oiti, ma kena manao ano heheoa ana, o ke ka - hiko laU me na wehi ona p«a, alaiia, he hoike ana ako ia i ka e aaaa mti tnt iaia akut

io no oia Hoonoo aka )ft oit i kona waa eo ke o kt »eli— I wil. «laiU. lelo afcu la ela i «kt | o kft ai&a ma kt hoonae pu ana naaikona waa ipMluki, ae i lilo ole ma af i ka lawe ia • ka wai. R«l« akn ta aia • haaā * aau lei nona, ai ka lawa ano, alaila, holo aka lao!aT® kola aoaa o ka naliwai e pa« aka ai i ka aoaa • kokoka aka ana iha Kaiaoakauhaio o \rala. Ua hnāana i» ka noonoo naikai ! o koia L«taaela Kelemaaia, aka, iua paa loa nae kela manao oat, I ola no ka Akua Jede beaa oto o '<eia Lahui Hudona, oa it ntata i aiakai aku i kona noonoo haha— na e hoao aku e nee koaa waa qo kahi e ike ia mai ai oia e oa ka~ naka o ke Kulanakauhaleo Aruia ao ke kulanakauhale hol i kapaia "Ke Kulanakaahale o ka Mala— oaalama." Me ia aoo oia i lawa ia aka ai e ka wai o ka muliwai. a hoea oia i ka lokowai e kokoke ioa ana l kapaeke kulanakauhale, aua ike i& mai ia oia ena kanaka i kona ku aku ilana o kela waa m 4 ka ohu i na wehi oka wao ame na lei pua hoi e papah' ana ma - luna o kona peo- Ua hoohilahUn oia iaia iho ine na lau uliuli o ka waunahaie, a he kalana ano ahiu io no kona. Ua ike ia ruai ia oia e kekahi poe kahuna malalo o Lueiona, a ua hookokoKe loa piai la kela poe kahuna i kahi o ka waa o «eeia kanaiea hehena e lawe ia aku nei e k& wai no kahi kokoke loa i ka pa o ke kulanakauhale. ai ka manawa i hiki ai a lohe īa mai kona )ee uwa, uk kahea ae la oia oie kt )«o nui maopopo ma ka olelo o keia Lahui Hodo&a. "Ovbu o Jede bena oto ke oukou aku. a he mea pono i ke nahunanui me na kahuna e īke mai m' u, mamua o ko'u hookau ana aku ilunao lakou i ka hoopai me kh mana o ka uwiia mai ka iani mai. wiki mai oukou e hookipa aku ia'u," Ua holo aku la kekahi o na kahuna i lohe $ keia mau olelo uwn a kela akua hehena, a hoike iakulaike Kahunanui Ludon«, ai kona lohe ana i keia ooau oielo j mai kela poe kahuna aku malalo |ona, ua kamaiiio koke mai la oia lia lakou i keia mau olelo kaueha. ' L lawe mai oukou iaia imna o'u, a na'u no hoi enana aku iaia ae ioaa ai paha na mea hooiaio mai o Jede bana oto paha oia, ai ole ua īike no paha oia me keia mea apuka mamua aku nei, ai kapa ai iaia iho o ke "Keiki oia a Jede ben« oto." Ua holo koke «ku la kela pos kahuna i ka pa maialo oka hale heiau o na kahuna, a kahea aku )a i kekahi mau koa kiai me k* hoopuka ana i na olele kauoha mai ke Kahunaoui Ludona mai 4 'E kii aku oukou i kela kanaka > ano hihia iluna o kela waa, ae i lawe mai iaia imua o ke alo o Lu dona ke kahunanoi. laa oia io o , Jede bena oto elike me kana e ka kaia leo nui. alaila. e hooaaopopo. ana no ke Kahunanui Ladona i ka oiaio a eiaio oie paha o kana mau olelo kukala walo- E kii aku oukeu me ka awiwi, ae lawe mai nae iaia me ka hanohano, oiai. owai a ua nei ka ike aea io paha e Jede beaa eto keia a kaa mai oia i kona Heopai aiaiaaa o kakoa. E hana aku iaia me ka maikai, ae hoekipa nai hoi iaia me ka hanohano, a aa k« kahaaa nui ia e heopaka maii ka olaio kauUke." Aole i pau