Ka Hoku o Hawaii, Volume XXII, Number 16, 18 Kepakemapa 1928 — HE MOOLELO NO TARZAN KE ALII O NA MABU AO Ka Mea Lakaole [ARTICLE]

HE MOOLELO NO TARZAN KE ALII O NA MABU AO Ka Mea Lakaole

MQ£UNA XV "UA MAKE KA MOI' **Eia wa» ka mn nei ao ke ola 0 Oioa." Me ia nai oiele aa ina j ae la na Baleta nli i kona kiahai 1 piha pono i ka waiona oia aiba aia manawa' no hoi oia i lalau j hou aka ai i ke kiaha 0 kekahi j kankaa al|i e noho ana ma koaa aoao, a me ia kiaha piha hom, aa kapai hou ae la oia iluaa, a bao - puka hoa ae la i keia maa olelo © pili ana no i ke Kaikamahine Alii Olea.

"M« keia kiaha hou no hoi ke inu nei wau noka maea keiki e ioaa ana ia maaa, ao ka mea hoi e hoihoi hou ia mai ai ka Noho— alii o Paiudona l'.oko o ka poe io i kuleaaa i u4 nehoalii nei. M Mamuli o keia mau olelo hope aaa Kaakaaalii Bulota nei. ua heowela ia ka manao oka Moi Kotana, a ua kamailio mai la ola me na maka hulili o ka inaina i keia mau eielo i ua kaae hoopalau nti a kana kaikamakine. "Aoie i make ka moi i keia ma nawa, a aoie ao hoi i mare ia ke Kaikhmahiae Aiii Oloa i keia maaawa, a he manawa no koe e hoopakele iaai ke kaikamahine alii mai ka hoohai ia aaa aku me ka welo aka "lole Rabita " Ua ku ae ia ua Moi £otpaa nei iluaa i kela manawa ana e kamailio ana i kela mau olele me ka nana o kona mau maka hulili tkeia keia Kaukaualii Buiota me ka o kona mau maka i ka huhu wela no kela mau olelo a keia Kaukaa Alii Bulota.

1 ka Johe ia aaa o keia maui olelo ano huhu aka Moi Kotana | maloko o kela paia oke keena ahaaina nui aka halealii, ua liio! ia i mea hoomalu aku i ka wnwa kamailio o ka poe e eoho aaa maluna o kela papaaina, a ia raa-' aawa.i kaa mai ai ko lakou mau maka maluna oka Moi Ketana i hoswela iaJiona anoekela mau olelo ano hoohaahaa a lfana hu— nona o' ia mua aku, i aa aae hoi I e hoiopono ana ka hoohui ia ana jo ke Kaikamahine Alii Oloa me ua Buleta nei. 0 kela mauolelo hope no hoi a ua Moi Kotana nei i kamailio aku ai, he mau oielo ano hoohaakaa ao hoi ia i keia ohana alii o kei* aina, ao keia Lahuikaaaaa Huelo keokeo hoi.

Ua huii ae la fta makare ka lehuiehu a kaa aku la maluna o ke Kaukauaiii Mosara ame kana ke« iki Bulota, ae noho mai ana no hoi ma / ka aoao mamua o ka Moi Kotana. Mamuli paha o kela ku lana ona waina o ua Keiki Ba'ota nei a ke Alii Mosara, ua lilo ae ia oia i alii makau-ole ia manawa, a mamuli o kela kulana e heaau ana iiuna ona, ua lalau koka aku ua Keikialii Bulota nei i kekahi Dahi pukaka mai ka aoao ma} o kekahi kaukau alii e noho aaa ma kona aoae, a eiai, he lahui akamai loa lakou \ ka hoolei pahi ai hakaka hoi me aa na kalahu o lakou, nolaila. ae ka hoomaopopo ole ia e kekahi mea i<una o kāla pakaukau ao ka mea ana e hana aku ai, a me ka maopopo mua ole no koi i ka Moi Kotaaa ka mea e hana ia aku ana tai4, ae hiki ai paha iaia ke pale ae i ka poino ? halawai mai me ia. Ua kioia akd ia ua Bulota nei i kela paki Ipuhaka i ka umauma o ka Moi Koiaaa, a mamua o ka hiki ana mea ke paie ae i ke \

oJa o ka mei, aa kapoo aku la aa pahi pahaka nai nei iloke oka inuma oka Moi Ketana, ama kaki kokoka k» aaliM i kona paawai, ai hoomaepopo kela poe i ka hina ana mai o ka Moi Ko - ; tana ll«na o kela pakamkaa. Ua hamaa ae ia na mea apaa no kek%ki aaaaawa pokele, a oaa aeiki hohe wale aei, «a pihaae'ia koaa heieheleaa i ka aakaa we-> liweli, a ia manawa no eia i nee koke aka ai no ka» paka e kokqke ma kona aoao, me kona ma. nao e puka laeias aku iwaho 0 kela rumi. Ia manawa koke no ika koke ae ai iiekahl maa kaukau aiii iluna, a an«hl ae la i ka lakou mau pahikaua, a nee mai la e hopa ia Baieta, ae kaapale mai hoi i kona puka aaa ak« iwaho o kela mmi. Ika ike koke ana no nae 0 Mosara i ka kuana ae okela poe ilnna, ua nee koke ak« ia oia ak« raa ka aoao 0 kana keiki, a kamailio mai la i kela poe Kau<kan alii e «ltUToa nei no ka make ana o ka Moi Kotana. "Ua make ka Moi Kotana! Ua iilo 0 Moaama i Moi no Paiadona i keia manawa- Ke kahea ak« nei wan i na poe makee oiaio 0 Pal«dona nei i ka hanohano 0 ka Nohoalii eku koke mai lakou mahope 0 ka Moi oiaio i keia aaanawa.''

Iloko o k«la i ktia ahlahi, aiano he' nai ka po€ hahai mahopa o Mosara, ai ka lohe ana ao o kela pot i koia man olelo a ke Alii Mosara, ua aee koke nai la no lakou a ku hoopuni aa ia Mosara me kana keiki, ae hali aku ana e paie aku i ka poe e hoao mai aaa e hopu ia Balota ka mea iiaakoko. j laaaaawa koke no i aee mai ai ke Kaukau Aliioadoaa imua« a kāhea ae la me ka leo aui e lehe holoefeoa ia ai iloko o kela Keena paina- 4 | "E hopopio aku ia laua elua, eiai, na na Kaukaualii uo o Paiu dona e wa? a koho ko lakou Moi, a he mea pono no hoi e hookau ia ka hoopai kupono maluna eka awa naaa i pepehi ka Moi maiaai Kotana o na poe Palu — dona."

Ia maaawa ao hoi i uluaoa ai oloko o kela mmi holookoa. ao kapoe no koi mahope o keia| Kaukau Alii Jadona, ua nee koke< mai la lakou a hoopuni ae (a i ao! lakou alakai hou. a oiai ne hoi e keia Kaakau AUi Jadona, ke mea oia i hilinai nui ia e na poe Kau kau Alii o keta Lahui, ua puni koke ae la oia i kekahi poe i hoo lilo iaia i alakai no lakou Ua hooili la iko ia kekahi kooiii kaua hahina loa iloko o kela rumi nui 0 ka kalealil ane ka hoomaopopo ole aaai e ka lehulehu ewaho o keia Kula&akaihale o Arula i ka aea e kana ia ana i keia po ma— 1 leko oka haiealii oka Moi Ko— taaa i make aku la.

I k«iā maaawa ebooiliian«i ke kaaa iwatM ona aaao tt«», a« oili maia ak« ia o Mosara me kana kelH limakoko mai keia rumi aku me ka k—maopopo ole iaekakahi mea ova«ii* o kela poa e hakaka aei. Ua Mk> aku la laoa na k&hi i hoekaawaie ia maloko o k«<a haiealii no iaaa» ao kaki hoi e waiko ana ko laaa aiaa pono oka hele ana mai mai ka iaua kalanakaahale mai. Ua k>aa laka la ia laua oa kauwa a laaa ! maioko o k«)a wahi o ka halealii,: alaila. <ia haawi kok« ia ak« |a k« i kaooka awiwi loa ia lakoa. « hoo maka«ka« kok« ia ko lakoa ma« «kana. ae haaleia koke iho lakoa i kela po no ko lako« kulaaa - kMhaia. Ua eleu koka aku la na kauwa, ai ka manawa ookoie )oa «a makaukao koke ae ia no na moa apa« no ko iakou haalele koke iho i keia Kolaaakauhala o Arvla, ae hoi awiwi aku hoi no ko lako« k«laaaln«hale |l lako i

n* lum«ka Mialelia, ao bikf a hoi •ka pil« asl no ba luil«ia •ko • Ua aoo kok« »k« I* k» kMUnu koi »* ka puka 0 s k« Kalaaakaihala o Anili, •!• manawa aa« iko»o hoo aai «I kokahi n&aao iioko 0 nmn, a kahaa koke aka la oiai Kaoa keiki Balota tte ka kaiM{lio akii i.k«Kmaaolo)oiaii. Teh»a ko Ali#ahiao Oloa? Aolo o pono ia kaua a haalale iho > 1 koia koianakaohalo mo k%towo ' pa 010 aka i keia kaikafla&ti* alii a ka Mei koUm eiai. oia no kokahi mm o hele po mo kaua, ao 1000 pi oi hoi ia kaaa kokahi koioana ooi o ' koi mai ai i ka nohooHi o Pali— dona noi."

He keiki ano hohe wale ao Keia ā ke 4 lii Mes«i«, a ua »«ke* make ole oia e nohe kaolu* bo« iho iloko a ke Kalanakauhalē o Amla, aa kamallio koke mai la »0 oia i kona makaakane i keia nau oielo.

"E haaiele awiwi loa iho ka«* i keia kalanakaahale, ua lawe ae ia ao na piiikia i halawai mai me kakoa, ao ko kakoa kaawale koko aku mai keia kaianakauhale ika« oia no ko kakou palekana. E hoomanao no oe t e kna tnakua-> kane. aole ao o Olea e heie oai ana me kaua, ae pa« wale ana ao ko kaua mahawa kcsono i ka hoe maunauna waie ia ma keia ku<iaaakaahale E awiwi aka ka— koa apuka laeiae iea aku mai keia kalanakauhale aka, «amua »ka loh* maopopo iaanaakua keia ulia iwaeaa o keia kulaaa-"-kauhaie , a ina e lohe ia aku aaa k« ano oka make aaa o ka Mol Koia&a, aiaila eiH mai aaa ka inaiaao aela kulaaakaakale ho* lookoa ihaiana o Aoie e kakoa maoawa e %oomaanaana waie aku ai no kela Eaikalaakine AliiOioa." i "He nui loa ka manawa t ke» wahi a ka Makaakane Mosarai kamailio māi ai me ka lee eno akiuki ik« keiki ano hohe wale ana. Aia no keia pee ke hakaka aia ma kela keena malokooka haiealii, a aole paha ha aiea e -lakou e l?ele koke aku ana i kahi e|noho nei ke Kamaaiiiwahine |Oioa. 0 keia maaawa maikai ioa i loaa ta kaaa a mai hoopaaea waie kaua i kaia manawa maikai E hahai «nai oe' ia'u ma keia mea."

Ua haihai io ak« lt ao «a ktiki n«i mahope © ka makuakmM «• ke ano hoihoi dt oo nft». Vm kaueh» m la no hoi ke A|ipcos«« i kona mau slii mahope ona, e kali lakoa me ka at*kaakae bo ka hoi mai • laua. ae k« aakait~* ka* mau no hoi no ke pale ana aku ina enemi e iieea niai ana ma ko lakou wahi e kall aaa. Aele i pau

[ K« nd la mka poe H<mi hania o ka Ekaiesia o Helaai sp ke k«kam ana M i loakini h«a no iakou. He maa Hoahaaao ilikane uo k«ia» a ioa hoi he pae kahi t haa«tt ina Kona. ai l!W paha i kamaaina oo aa Kooa no kakahi aaaawa. Hoaaanaa ia aa hoi kaia haaa raaikat e k«ia maa noahaaaa o k»ia £kaM» kahika o Helaai.