Ka Hoku o Hawaii, Volume XXII, Number 15, 11 Kepakemapa 1928 — HE MOOLELO NO TARZAN KE ALII O NA MABU AO Ka Mea Lakaole [ARTICLE]

HE MOOLELO NO TARZAN KE ALII O NA MABU AO Ka Mea Lakaole

MOKUNA XV "UA MAKE KA MOI'

Manuli o keia maa olelo a k«kahi o kela m&a kl&t kahtia& i kona hoa k&huna, ua kam&ilio mai la kona kokoola* i k«ia ma« olelo i kona hoa kahana m« ka lao aoo akiaki. ' Aoīe oe i ike i kaa maa « kamailio mai nei, a aoīe no hoi oa i hoomaopopo i ka manao; ©ko kaaa Haka K&hananui.'' "La k&awi mai an«i o Ludona i ke kaooha ia oe € ak«akea aku i k« aiaheie o k« Kaakau-alii Jadoaa ke h«le mai uia i keia Iwiau?" i kauo<ka «ai ia'n e ake akea akn i kona aka nae, ao'k i pau pooo mai kana mau ol«lo, ua kamailio fcoke ak« l& kena kokooiua i keia mau oielo iai a." ' :■ ''E hookua aku ia lakou e hele aku, oiai, e hoomanao iho oe« kuu hoa he «kolu lakou ia kaua e!ua wale no. Ua lako peno hoi lakou ina mea kaua mamua o kaua. Ao!e hoi kaua e hoekuu aku ia lakōu mal«na aka o ko kaua mau kmo mke. E iiookuu ia lakou e kau h*a.' Mamūiio keia anau olelo a kona hoa kahuaa, ua pau ae ia kona akeaka aua aku i ke aiahele o ke kaakauaUime ka Lede Jane, ae hookuu aaa nae oae kona manao namanaiwi no ame ka huli hou ana ae a kanaailio hepe «ku la i kona h«a kahuna i Keia mau 'E pane aku ana no pafca kaua i k*ia haaa a kaua imua o ke Kahunanui JLudopa." Ua huH *e ia ne ke Kaukauaiii Tadona a kamailio hope aka la ia ua kiai kakaaa n« me kew mau el«k>4 E hoea mai ana no ka naa Eiawa e hiki ai e heoiohe o4e la a«u ka oielō a keia haku ou e hilinai wai« nei- E hoomanao oe o ira ieo oka aiol o keia aina ka mua « hoolohe ia, a aoie boi o keia kahunanui manao hookiekie wale, ae poina wale ana i kona wahi kapono, a mauae wale ouu jke kulaua o hai."

Me keia man olelo hope ioa i kelakahuDa.ua puka loa aka ia lakou iwaho o kela hale, a kamo« aku la ko lakou aiahele no ke kihapai kapu o ke kaikamahia« k a Moi Kotana, ae hol hoi anahoi i ka Lede Jane malalo o ka malu o kela kaikamahine a ka Moi Kotana. Ua hoea aka la lakou i kela kihapai kapu, a alakai loa akula ika malihini ao ka hālealii o ke Aliiwahme 010-a. Bj ku kiai mai aaa no na "Enohe" me na koa kiai kino o ke Ka — maaliiwahiae 010 a, ai ko lakou iee. ana wai aae i k« Kaukaualii Tadona me keia lede wahine ui kiiakila o koha ano, tta mahele ae ia lakou ī ke alahele no ka komo aka o keia haakai o ke Kaakaualii Tadona no ka rumi nui o ke kamaaiiiwahine « hooiuola ana i keia manawa. Ua kikeke aku la ke kaakau alii i ka puka mawaho loaokela keena, a lohe aku la hoi i ka pane ana mai o kekahil leo wahine maloko mai, ae kono mai ana hoi e wehe akuika. puka a komo aka iloko o kela' keena. Ua hooko koke aku la ke | Kaukaualii Tadona i kela l«o ka-| hea o ke Kamaal'i wahini 010-a| kono mai ai. I

Um haawi aku la o J«donn i ka lede malihini ni ka lia» o k«—. ■ kahi o na kanaka kiai Enaie, a me ka olalo p« aku iaia e maka - ala loa lakoo i ke kiai ana i keia lede malihini, a aole hoi e ae i kekah i kahana malalo o ka maaa o Ladofia « koaao mai iioko oke keeaa kapā o ki Aliiwahiie 010-a, I ke-ku ana ma kahi kokok» ioa i kela keena n«i e hoolaolu aoa ke kaikamahiae alii aka Moi Koiana, b& kahea koke aku la keia kaaaka kiai Enake i kaia maa olelo ike kamaalīlwahine. I "E ae Aliiwahine 010 a, ao ke kaaaaaHiwahine. hoi • ka Lah«i Paiu-dona, eta he wahine kioi, ao ka mea i hoopaa ia ma ha Haiau o na Girafe." "E hookoim» mai iaia iloko o ka hale, ae aipa mai me ka hopokopo ole," wahi a kekahi leo oluoln i pana naai ai mai loko mai, o kela keeoa nui 1 Ua wehe koke ae la kela kiai Enuke o ke aliiwahiae i ka paku ili e paie aaa tna ka ouk* o kela keena, a kaHoha aku la i ka Lede Jane e kojM aku iioko « kahi i pae mai ai kela lto kono iaia. I ka Lede J&ne i komo aktt ai, ua vkē hk«la oia i kekahi tnau kii pohak* «4« ana ma na kihi <ha 0 kala rua»i, ama kekahi kukiee t nani, ai w-aena koi o na ili holo — holoaa hakahulu nani, aa ike aku ! la o L#da Jane i ke ala aaa Jns.\ o kekahi «ra l .vine opio o kona ma« heieheleM. ata, he mea Jao nae | oia i like «o va* keia Lahui Pa— ;]udeaa. I ka ike ana mai o ke £ama— aliiwa,hlne Oio-a i keia <wabine maiihini, ua ani peahi mai la kooa lima i ka wahine maiihini e aee kokoke loa aka i kae o kona puoae e moe ana. I ke ku kokoke 1 loa ana aku o ka Led« Jane ma ka aoae oaa hikiee n'ei, m nana | mai ia na neaka aoii o ke «liiwai wa&ae iaia no kekahi mau mi'— n«te, ai kahope loa ua kamailio mai la oia i keia maa olelo, me kona oianao «o nae aoie paha i likekeia wahine melihini i ka olelo « kona iahui kanaka. ' 'Nani maoli kou mau neiehelena eka wahiae malihini," wahi aua kaikamaaine alii aei ajka Moi &otana. I ka k»he ana oka lede i kela i mau okk» mahalo a ke kaik*mahine Alii, ua miooaka iho la oia, alaila, kamailio ako la ma ka olelooka poe Palu dona i keia mau olele maikai i ke kaikama— hine alii "He man elelo ano hoemaikai kela a« ia'« t a ke koemaikai aku nei wau i& oe no ia mau oieio maikai a'u ia'u He maa oielo hoi i hoopuka ia mai ma ke aao hoaaioha mai ke KaiKamahioe Alii 01 o a a ka Moi Kotana "

"Ke hauoii loa ak« oei vau ma kon kamailio mai la ika olelo o ko roakou lanui. tJa hoike ia mai ia'a, mai icekabi lahui okoa loa mai ee, a aole hoi oa haelo e like me na o ko'u lahui. Eia ka ui loaa ia oe ka olelo o ko makoa lahui, ae hiki aa» ka ia kaua ke kamaillo pu ma ka makouolelo" "Ualeaa ia'u ka aakaukau ma ka o«kou olelo, mamuli o ke kauoha ana o Ludona ke kahunaaui eao ia waa e kekahi kahuna maiaio ona, ae hooikaika hoi ma na ano apau e ioaa ia'® keia olelo o kou lahai kanaka- Eia no nae ka iini ioa iloko ou, e hali ho) aku no i ko'u aina mamao, ae kamailio hou ao hoi me ko'u lahui i ka makou olelo kamaaina oko a»na. Aole i loaa ia'a ka haooli ma lou aina a'u e noho nei i keia manawu-'' *'Aol«j>ftha e mau ia ano kaumahn ou ma ko makou nei aina. oiai, e hooiilo aka ana o Kotaaa kuu makuakane iaoe imoiwa—

kiae naoa, a« lilo ai boi oe i iom hooponopona pa me ia i ko aoa— aou n«i alaa. £e hoao aaa kua makaakane moi e hana i na haaa apaa e koohauoli ia ai oe ma keia »a« )a aka e hoea m%\ aaa." "Aole paha e hiki ia mea, oiai, ua aloha aka wau i kekahi mea e like no me ko'a aao, aua hoohui la ne hoi waa me ia kanaka a'u i aloha aka ai. Owaa kaaa wa— hine, ahi mea kiki o4e ta'a ke hoohui hoa io aku me kekahi fca* naka okoa. E hoomanao oe eke kaikamahine alii, aole paha he mea maikai ka hoohui ia aku oa me kekahi kanakt au i aioha'ole ai. Ke manaolana nei wau e ioaai ole ia oe ia haawioa ma kou ola aoa." [ ke loheinao ke kamaaliiwa hine i keia miu oielo ano w&lohia -* ka wahine malihini, ua pii ae la ke ano haikea i kona papalina» aaa nana mai la oia ia Lede | Jane me ka maka minimioa, ai! ka hala ana o kekahi manawa o 1 koua noho hamau ana, alaila, kamailio mai ia oia me ka ieo ano luuiuu i ka Lede iane i k«ia mau oielo ano walohia. "Ua ike a« ika «waawa malea oia ano oia ana, ake minamina loa nei wau noa eka w*h(ne ui malihini. Oiai ina ua hiki ole i ke kaikamahine aka moi ke ale ae mai kela ano ola ana e iike me kau i kamaiiio mai nei, aiaila. pehea ia e hiki ai ia ©e ke alo »e mai keia ano e enou ia mai apa iioua ou. H« wahiae kauwa—* kaapaa o« i k«ia manawa, ae hiki ole ana ia ©e ka pale ae naei kela ano oia mai " Ma keia wahi o ke kaua moa— lelo e kuu mea helohela maikai, e waihe iki ae aaa kaaa i k« k«— maiho ana ao ka Lode Jane me ke Kaikamahiae-ālii Oio-a, ae hoonuU ae i ke kamailio ana «o ae Alii Kotana me kona mau alii, oiai lakoa € akoakoa ana ma kekahi papa aina sai, ae inu ana hoi ika vraiofta i hana ia e na wahine o keia aiaa o ka poe Paiudoaa. Ua hsawi ia keia paina nui no" na alii ika hoopakw mawaena o ke KamaaUiwahine Oloa m« Balota ke keiki a Mosa ra kekahi alii koikoi e noho kokoke mai ana ma kahi kokoke i ke Kklana— kauhale o Arula, ahe ohaha hoi e koi pu ana i ko lakou kaleaaa 1 ka nohoaiii « noho ia noi eka Moi Kotana. Ua naanao Koi ka Moi Katana. o ka hoohai ia ana • kana kaikamahine m« kela hoo— ilinao kela alii waiwai, alaiia, he mea ia e hoehui ai i na ohana elua, a pau hoi ka hoopaapaa ana no ka mea kuleana i ka Nohoalii o Pala-dena. .

Maiun* o keia papiaina i kela ahiahi, oa luhe na poe apau i ka wai hoomalul« noonoo a aa Komo pa no ka Moi Kolana iioko oia haawiaa kookahi me kana raau malihini o k«la ahiahi. Mamaii o ka iohe i ka hana a ka waiona ua ku ae la ke Kaakaa Aliī Mo— sa ra, a kamailio a« la i kaia mau olelo ok« kanaka i nluhia 0 ka w«iona hoomaiale noonoo. 1 Aole i pai»