Ka Hoku o Hawaii, Volume XXI, Number 30, 27 December 1927 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu)

lfe kei« mau olelo aku o Kauka- i hiapaoa ia KapolanU he huelo,' ua lilo ia i mea hohu loa »o ua koa ikaika nei o Hamakua, a puka mai la mai kona waha mai j aa olelo haiiiili, a lie *ohu bibi! buin ahiu oia i kela manawa, • I ka hoopuk» mai i keia mau j oleip me Jk|ii in«ina. I Aole ia hQi oe e keia kaaaka a«a-haukae o Kauaī. a ku mai hoi imu» o'n ae ioaa aku ai oe i ksu puupuu a hele kapalufu aku kau puupuu a puka ma kel* soa° oko umaama 0 ke kanaka liok? wale." ■■ .■-a ' ke e!eu ā me ke kulan* iiiehie Tio hoi o ke kanāka ai am # ffce*k©a olalo, kn ana 0 Kauaka ' ihiapioa imna 6 ua īanaka ika !k« nei o Hamakua, se ku ana hoi imea 0 k«fkāhaa |m« k« kelana wlwo BO na !o1*!n kaana i tta kanaks ikaika *n«i 0 Hamakna a pane aku la i Hreia man olalo laia N "Eia'hoi'waula; o-ia hoi ho' ia mai hoi ko prmpi<a ĪKaika» 1 ai, ike ia hoi k* puka ma kuu ! kni. O-ia hol holua īa mai ko ptrapa« i kuu p'ko. 4-pa! manawa no ia 0 ua kanaka ikaika nei o Hamakua i lele ak» ai ihope, a ima ae la i ko»* lima i hope, ai hel# «o hgi a ahaa ka io awala awaawaa 0 kona, l!ma, ao kona manawa no īa ! k!!i ?rsat a! ia Kauakahlapaoa ' | 5 īa iele ana mai oka pnupnu a (u« Kapolaela nei, uahooaui aela • o «auakahiapaoa i kona kino,! . a haiahn w*i« a«u ta kR puupuu, .a aa kanaka ikaika nei 0 Hama-j kaa, a mamuli oia hala aaaoi ? na punpnn n«i auā kanaUa akena] h*«s o Hamikua, >1« kikiwl ma! jla ke kino 0 ua kanaka tiei o' I Hamakua Ia *iwi ana mai oke Ikinolo Kapolaula imua me ka ihikiole iaia ke kaohi aku i k a | iele awiwi ana, ua huli aoao iho jla o Kauakahiapaoa apsi iho la ma ka heno 0 ua kanaka nei q ai k» loaa pono ana nomaleela wahl hono 0 ka ai 0 Kapoiaula, na haule aku la ua k»naka nei a make loa, ai k a hapai ia ana ae 0 ua kanakt ikaiika eei 0 Uamakua ua ik« iho ka iha'e ana o ke koke ma ka waha Ume ka Ihu pa oka ino oToso 0 ! k«naka i!oko okona malo, 8 !ua haaīele msi ?a koa waa ia koa. 'kanaka. f la manawa \ hni ae ai ka aha |kanaka maio «o, i kamailio ae |ia lakou "He ikaika mai a ne | ikaika aku, I k* ike ana ao hoi jo Kaukahiapaoi ua make kon» j hoa paio, 0 leaa huli mai IJ* no ia i kon» mau »i ■kane a haie kipa , hoi 0 H»makua, * kamaiiio mai ia i { keia mau olelo ia lakeu.. { "E haalele ana wau ia oukoa ' Aia paha ka pahuhopu kau] huakai 1 kela okai ao e leie mai ia." M« ke kohi pa ana o kcnaj lima ike alahel# e hele » ro Milo. H**wi ma> la oia * kona iima [aioha a jbi«}o* ame ka oieio hou mai i keia mau ia 1 i** iho 'a eo oe e lileio i !kabi mfea i Io&a ; k« a

nni aka 110 hoi ia oe e ke a h»l«kipa hoi 0 keia jāina JĒ h«Je hoi w»u no 1 ka'a huakai' h«le a m«* paha 0 loaa 00 hoi ka nmaw» e ike ho tt aikiu» nia keia nope akn.| No oukoa hoi ena hoaaloh® i hui pu mai pef, o ke'aleha no ko "kakou apaa ae hookau mai hoi oiikou ia'a no ka huakai o ka hei« ana mai o keia aina EQaiihmi. Me keia maa olelo ua haawi ae i* k« aioha hope mawaepa 0 lakou, a huH akn la no o Kaukahi. apaoa a heie ma kona aiah»īe. He maikai wale no ko Ka»ka hiapaoa kele anā a hikt «ralc uo j k* hala ana oua palena 0 Hama--Ifua. a koiiio ākn la keia 1 aa ka* hawai lehulehu onaHh Pal ka ahe maikai wale no hoi ka ia nei hele ana a hoe» akti Ia keia i Hile-one. Ma keia mau waW no hoi aua i hele mai ai, aa hooki pa aaikai loa ia oia e k«ltahi poe e like uq hoi aj e ka.ano m*U oka Lahui Hawaīī uiai na kupuna »»aj he lahui ike a hookipa malihiai. 0 ka Kauakahiapaoa pauai no hoj ma ko»a aōao no ia man hookipa' maikal aea ia»a, u« hoike altu n 0 hoi oia i kona ike ha!«, aaa liJo °0 |I akamai oke keik? Ks««i i nea h©ohthi wj!e 15 >1 kekahi poe maka-paiupals o u*' māu aina kaiilana nei ona Hilo, aj h« panai maikai »0 hoi ma kona aoao liO ka ai me ka ia i hookipal a'.oha i« •{ oia. * j I Jca hiki aa«t i oa kaiuo* aia ko *a uei hele an« e IHiaoa ika uka o 01as, ama i«j wah» *ku l hoomaa &i fco j a aej| heie aaa a hoea vraie no keit ik a j Home kaaUna oka w*hi»e fiookala- kapaa o ka" ina. I#i s j; hoea ak» ai i kela wahx. oa ikal iho la oia i ka waiho ae o ke kiao pohaku okeaCk«ne, a]«U&, i«] % j Iho !a keia rna!dna o aa kino '00 i hakn ne{ » Lohlaa-ip o a nolee iho la ika nwe hele ao na walu a, laoa i piti ato%a ai I k» p«tj ana| oka !a n«i ewe helu a&a «o "We' atoha ik« Aik*ne alaila'. Itli ae la keia ilnna. a naoa akn la H«lo ka iaa, a ike aku la no keia Ika noooho inai o »a Hiiaka a;\tu, 0 koe wala um B«i-aka i *ka pol' 0 P*!e. fk® b«lf i«« w«t 0 na Hiiak* ilima o kra loa ike msi !a !«Voa t keig kanaka eku *ku *ns, a « ft | heie hoi a wa»ho wa!i f "Ka Ma»U O Kaiona'' «kila, olelo aē ! la kekahī i kekahi ke*la uiaa olelo j "He k«w lw)l kela a ke kanak* «i a maikai hoi o kona fcm©, a he ho«skahi no hoi oia ala wahī k'ui' ota hoi ke vau!at i k* puni a na' kor»«na mal ka po maī. Owa* !s hai ka' lnoa © keia kanaka nī ki- ( H« m«a oiafc>, ena ts»kamak a neluhelu o ka Nanea pookela o H«-*fca-f-*a-po!I-o Pele o kah? kci a a *a«kah?sfM»o«r i hooko a! i k«ca o!e!5 hoohlki | lāwe ai i hoopaa ma oia hoi kona niaka ana t iHI fhft 9ka poaa akn ktta ūna o Kaaai. Aka hoi ma ka m*-, he!e tjo tto! 0 kekihi poe paa moolelo o Hi!aka, na hang mua uo oia i keia h&na 1 a naaj kona aina hanan no Ica oit {j 'Kaulaiai i k« kaowila holu o Puukapele ame fa auo fio oia . hele niai a( ma! Kauai mai a fco<£ wale no i Hawaii, a ma he al a ua pololei ao kona maka aha ana 1 ka "laan-hooulu" i ke kiup, & he!e mai !a no me kela maKa-aha ia, a oi» no ke kumu i ,! hol €i oJe ai k« *he i Wainiia." Ika !ohe ana o KaakaMapuo» j ki<a m'nau aku a nina'u mai o na Kiiaka 0 ka !«»' *o ka home hoi o ua pos ee;>a o Xilauea, alaila, hapi ae ia q Kauakahiai>»oa \ Ktia k lip ue oaui maoli, a* hoik« aku ana do hoi iun koiia flu | m il** wū t al £*g * ywz

r .. . : — . J Hiiaka nti, ai ao '. ~ka Haku Kaikaa&:i& o hkua. hoi 0 Haumea, a uā oi«io ia no hoi. ... ■ , aa mai ia o Kaukahia,paoa ī |coqb īke ame kona makaa. kaa oli spftu, a hookoa aka la I ona trnna 0 ileia poe Hliaka e boo!5h" D32j ana laia, ai lobe pu no h.oi ko iakOO Haamea, &o k n Hakuwahlee Hoi o Haleaiauia^..^ JĒia ua Kat| fifā a Kaaka'nīapaoa paepaea aku aiMan w&a o* m»u|tā o j£eahisl&ka. MaPun* Va hr,!i aaa ®af, Ka aa a K* tia «« !a i ka laa^, 1 I*4«, f Kapea, i KaMhi, I ke 8* a ke akua, Bia hof wan o Kamakaokefthi, Ab|e ho| na 1a o !Calswak«i. Ke Koolau la e aloha Aloha ktia hoa i ka tsa A«nlipoa. Huiiiui, koekoe koon. i He aki k« kapa o«kaua e mahana E Ula ai kaaa i Omaoiaia. t i piH wale ī haalele l*.e. i JUiai«k i .Wailaa aa hoaaloha. I O P«ūi aina aloHa. | O Pnna i Katul la. f Ma keiā mele a Kāīlkahiepaoa i f»aeaea aka ai m; ka nani nui, t» hoike io aks la m oia i kooa pili i keia poe Hiiaka, a ce k»Sa ho ; ke m* kela in»« koi o Kamakaokeahi \ pili hoj ia Palē ka Hikowahiae o a mc koaa hoike pa ak ? na hoi i ct noe Hiiaka ae; iko ia aei wahi i hele mai ai, oi» hoi mei Puna *ai o Kanli, keia i®o« ao hoi 6 kaahi, o(a no keV £i -paa K«» . kahi*paoa, a he taoa h®i i piii |i«to o se hiki oie a . I«» »Peie e hoohiwahewa sr.a'i keia hoopuka ana o Kaafeahi tap«oa i kda iaoa* [ I keia mioawa uo hm a Kauka' i h»aoptoa i f»a«aea aka «i me k» |uan» oqi. ua iohe eoai u m o ,Peie au« aa Hiiak* m hoi imaa o ke aio 0 Fdie, ao «* Hiiaka Qei tta hele kkoti a u®t ka manao i ka maikmi. i&aoh o k* ieo ou o keia kanaka kiao",a kila» kMn* Ao* O'elo ae La ao ua p«e Hnaki nu i kekahi ai kekalii, r "Ha ke« ka hm kk iea o keia .k*oaka i ke oli, u*aj no koi koua [i«o, • aaui pu n6 hoi kona kiao |a he ho#kahi wale ao hoi k<fta « kela kaaaka Ui oia eo hoi ke kaalāi ika puni a»a kupuna 0 kakou m«i ka vo mai. Minamina «»te aahoika mea «aikai i ke iāulai wale la fka la. a haalele wale hoi i kona haie ktpouo e m4iama]a ai." , 1* uiaaawa no * hoi i kaiuaiho 4«ai kekahi o u« pee Hiiaka nei i keia laan olelo pale ne kef% hā»« ■ Ka»fkahiapaoa. "'Heaha a»auev lioi ia hewa o fe* ift aia haiia § kakau hoi e ik P «ka nei 'oiai, ua h»aa «o h&i keia a pāa i kā mākā-aha ia « ne Uk? no hot ia uw ka waiho maik*i aua iloko oka wahi malo. 0 k&hi P'iikia waie no nae ha J oia kā hitr; oie o ua paaa «ka honua n«i ke eka i ko hai kmaua ā koe wa'e no a wehe ia ka auka . oka pn»a. M # I ki'a miu oKie hoi a kekah f ' o flā Hiiaka, ua hehe ae La ka aka ā kekih! poe Hiiakā ao lttfā aan oie!o lioomakQak« a kekabf o lakou, a ia niauawa no hof i kamaHio rnai a! o Pele ' keia niao ete!o i k®kahi o nā H«āki. r Ke oaawi aku nei makou. k« KaU SafMti Opio o Kuhio iko maVoii hoomaikh: nui ia oe Setjatda Jttdc! no kau mau pahu «anake, a pe!a pu no hoi i na homloh*. apau i haawi euai in t kokaa^ VISi>ISABBLIAI£QQMOA ..Aiakii, o na opio,© Kahio M. . :■ ' im