Ka Hoku o Hawaii, Volume XXI, Number 11, 9 August 1927 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu)

Xa P»uopala a me Wahineomao] ma e pii aia no ka lua o Pele. ua huli mai la o Wahineomao a olelo mai la ia Pauopala-a. Ha'o waie hoi neia kauoha a keAiii ia kaua, heaha !a keia hana a ka Haku o kaua i kena 4aai nei e pii e mai kaua mamua, a noho aku ia hoi oia a mahope mai. Pane mai la nohei o Pauopalaa no keia ninau au ia'u, ke ike nei w he hana nui a hoea mai, a he h»na nohoi e kuai ka makaia a ka haku o kaua ae lilo ai hoi kaua i niau pua lehua mua ho neia hana a ua Haku opio nei o kaua. Aka, aohe a kaua nana ana no!a hana mahope kauo o ka i kaua alii a moe kaua i kauwewe,' }he manawa no a hoea mai a ike 1 no kaua i ko kaua pomaikai. 1 | He mea oiaio, ma ko Pauo - ] pala-a kino papalua ua ike oia e hoea mai ana ka manawa e komo |aku ai o Hiiaka, 'iloko o ka nelei lana' ina mana apau i loaa iaia, ' oiai ua uhai oia I ke kauoha a ke Ikaikuaana. Ake īke a!a nohoi 1 oia ma ia wa hookahi no, e make' 'ana ia me Wahineomao ia ! |ke hiki aku īaua. ila!o o' ka lea. ]

| Ua hoomau aku ta no iaua ne l j iko i&u* pii aua a hoea Uun& o # aia wa i īke mai ai na, I H'.iaka apau olalo o ka iua i ke 'kuakuo Pauopala a me kdkahij j waliine maluiini, iluna pono o I Uwani a & hooho aela i o ke >ahu ae keia o ke iiuna o Akani a i wahiue maiihim t aulLa aku liiia hoi ke alii opioi 'pa» mail*fhoi kekahi Hiiaka t I |trihTrtr no kela i lawe. maifei i ka p|)aa mamua, loa aku| nei ia la nohhi o ka pokii o ka— | kou M&alele/ih© ai ia lalo nei." j la no o Fele i ka, olelo a na kaikaina mai loko o ( kona hale, aole nae ona pane ma ! oiai, aia ka inaina me ka huhu iloko ona kahi i hoopu ai no ke kaikaina no Hiiaka, a no na poe) a pau i pili me ia ma kana huakai.

I keia ws no a Pauopala-a ma I ku ai iluna o Akani-akolea, ua huli ae la o Pauopala-a a ka— «nailio ia Wahineomao,'* e iho kaua i?alo o ka lua ineia !a owau bo anei mamua ā ooe mai no anei ttiahopB o*u mai maka'u oe | "Pehea anei « "hlki a1 ia kauai le iho Halo o ka lua i kahi a ke ( ahl 'e a mai !s," wahi a Wa— hineomao i pane a? ( e paiā awei kaua i ka &i fa mai e ke ahī," Aole kaua e oilikia e iho kaua ae hoi kaua i meahoo— manalo no ka Haka a!!i o kaua w«hi ho? a Pauopaia a i pane maf ai ia Wahineomao. m» ka h#omau ana mal nohoi i ke koi e Iho !aua ilalo o ka !ua. Aole kaua e make i kela ahi e a mai !a, aka, he okoa .10 ko kaua mea e make ai, im he make \qJlo kaua i* Pele, m hm m faM au ia make m ka k&io. ola ka |C Jto laua u& iho aku 'n m, i* U»'o ko Isum Jwri likl ■/■■- :r- -/'/' //'-/ /■'/'■/?; i /^

ana ilaio, īa wa i kena mai ai o. 1 Pele i kekahi Hiiaka e lawe aku ia Pauopala-a me Wahineomao imua ona. Ua aiakai la aku ia laua nei a hoea ana imua o ka Moiwahine o ka Umuahi o Kilauea. Ninau mai la o Peieia Pauopaia-a. ! "Auhea aku nei ka hoi ko alii, eia ae no oia mahope mai, haa — lele aku nei maua iaia iloko oka uluiehua o kai aku nei a pii e mai nei maua a hiki mai la imua ou ilalo nei o ka lua.

la wa i kuku ae ai na lihilihi maka o ua Pele nei oia no oe o ke kokala kuku o ka oopuhue ka ooi, a ula mai la nohoi mau onohi maka, alaiia ninau mai la ia Pauopalaa. "Nawai oe i kauoha e haale i ko Haku mahope ao kou mau makamuaka'u e ike mua aku ai, He keu oe a kahi wahine hookiekīe nui wale, aole e o*»a ana e makeana oe." O ea huli ae la do ia o ua Pele nei a kauoha aku ia Lono— makua, "E Lono e," O mai la no hoi ke kaikunane, a pane hou iaku la so hoi o Pele. | ''E iawe aku oe i neia wahl Iwahineino a hookiekie a kiola jaku ilokoo ka imu ahi." Ia wa iua pau ma» la o Pauopalaa ia (Lonomakua, a ia wa nohoi huli 'hou aela o Pele ia iWahineomao Ua pakele oe ia u |ī keia ia, a ua pakele oe i ke i wahi aiana puaa au i la*e mua ; mai ai ī keia la au i pii mua mai i«* i uka nei. O oe nohoi paha o t W aiuneomao, ea. i 'Ae, aku ia nohoi o Wahine--ioomk». '' Ae ok» u inoa ia," Au— ! a«a oe, ua pakeie oe i ko wahi moo puaa o ka moiia ana mai <i u, i keia lm au i pii mai ai. I aaaoie aeia wahi puaa ina ua makj; oe ta'u no kou.mahaoi, anai mai oei oonei.' \ '

"Aole p&ha au pili q ka lua nei, he piii hoopnipīa kou mao Huaka y&, Mk. e paa ana oe i&'u iloko i|£i o ka lua. P&le k& ike o £ou ma,u maka i kou m&u a e hdl« U&ola 3«.'% .' VA % la wa i ieie ,a« ai ka hauh aloha iloko o W&hineo%nao U9 ke aikane no Hiiaka, ame ka maka'u ole ime ka wiwooie noĀoi, u&; pane aku la oi& imu& g | "'Kahaha," e q1& hoi &u i aha, haawi aku I& oe e ke alii ia| kahu o ko pokii i k& m&ke, & ,pela j auanei nohoi ko pokii ke m«i, nolaila, hēaha aaei hoik*j waiwai o ko'u ola &oa, e aho e! make au i loaa aua tnoepuu no ko! |

"Māhalo ako Ia ka hoi iiu i ko« manao i hoopuk* cs*i I«.'* Auhea oe aole e inake ko Haka iā'u, oisi he wahlue kapu i* 6 maaa, aka, e lawe mai aaa au lu*j mafia apsti, mai a'u aku, a koe k* tnana «-a?a ona, in* nae e wahi aria oia i ke kapu o ke kaue a maua, elike me kanu ohumn a'u i !chē alttī nei me Lohiauipo i kah! n o!ua i haale!e akn nei la !an«, Ak:i f ina bo*hoi oīa e mala* «!• atsa ! ke Hpn o ke kane a matta, «ohe hoi he o!e!o ana no i». Pa!e hoi kmawai o ke kai okiia. Ina e ta!au oia i ke knue a uiaua, a pe!a nohoi o Lohiau iaia, igiie ona mea e maualo ai, maie oia la'n ao!e e' o!a, Ano, hui e ka mea heluhelu, e nan* ae ki!ohi iki «e hoi kaua ia Hiiaka, nie i ua hala o Naue i ke k*i. Ua nala no hoi he vva loihi p ko Hiiak» aua ; ka ako [ehua, a ua kui mai le nohoi oia a paa īīsh \r\ lehua e]na. He lei lehna ko L h}i> . u!a ikj v oi ko Hiiaka. Hc tluA »&u iehua ma oi o laua & ht tluk nohoi iua um ai Cr law, ht ui W* kiu

nana aku/a.'aiia. oielo mai la o Hiiaka i ke kaae, e pii a kalii a'u e oielo hkn ai ia oe e wiii ka lehua uia me ka kea ao ko kaua wahi ka hoi ia la e hilo ai i na makemake iike o kāna aka e hai aku ne au ia oe e ua kane nei a'ninae ka maī ko kino a paa i ka ole, ajai!a, pakele oe a pakele nohoj aa-," ''Eia nae, fae ikiiki ko'a e noho nei, aUe hae manawa i«o liei i ke aloha ole o ke kaikuaaua, nōiaiia pehe* kaua." I -awa uo a paM keia O lelo a Hiiaka, «S kona paeaea ae Ja oo ia i keia kaa. ka hafsti ke ao opua o ke> — alolia Alolia ae au ona ki kauuu o Panaewa 0 Panaewa mokalehua aiea i k>a o ka manu He manu kealoha, aolt; lala k&u o!e, Mai hoole oe | ke kauiiu a k* niakemake 1 manai kan i pua hoi ka'u Kuia ko makeniake a lawa poao Haua pono ia aaa ka hialaai OftO He ai ]eo keia xsai na kllj iin a Pa no i ka &aue ke aki o Mokuhana Hanohano wale ILalauea e nei Ē hoolale ana i kt ahs & inakui M«i huli kua mai oe ia'u, Oka pili alo ko'u makeuiake Ht kipiona na ka piko aia kai a Ilaila ka hoohihi aie k® nxakc — make O ka makemake au eke kaee O ka hoohihi a u a ka wahiue Huaioa hoi He pua hala oaiui i ke kai e 0 i hoi ha 1 ka pAa aaa o keia. kau * iHiiaka. tJs hoomaka m&i ii 0 Loht«ū e o]i i kana mek aa o ke k*lukai* o ke w* mauu uol&-pe aaia lipe* Kolm kawelu holu uq ljz.ni — ai.ti i !Nuuaaa Ka ho!lymaewa i Papiahuii HuU a hali u.ai U ua opu* kau » M*heieanī|L | Xuu iw\ i i ij | Heaha 110 k& hewa, i He ai kauuu iā eka aiiaao | Haaao ao am i kaae au. i vva~ < oe i a kaua i ka aiQ q k* 1 pali | Oia paii hauiu aaLi ok« lw*, ! kaua i ki hookah* | K, Hii e oi-hoi-ha

| K.e ike aeia no kaua, e kuu | tuak*maka beluh«lu, 1 fc e mdc a (Loiiiimpo i k«a ueia. kaike i aua m, tt« paa koa& maoao e iiio 0 iiu&ka i wahine uaaa « oia uoiioi kaoa k«iuc. U* fe*Mke »«iia ua aa Lohiau &ei iie mak« ia, &o ke ko wale uo o koa& m«kemakc k«ua i tuaaao nui ai. Ma ko Lohiāu oiolie iiuia, ua ike uo oia * kaiii a Hiiak& i m&ke oiake ai, e hoeko i kaua uaka;a 1 ke kuikuaaua eia hoi ui£ k<* >vaiia o ka iua o Kiiauea a ma ke kamu & ko Lokiau oi«io aua ae ma ke mele. Momoea kauā i ka ni'o o ka prtiK 1 Oia pali baibii uwahi o ka lua Uiu* kaua i k*-4aauai hookahi ii Hii «w-hoi ha. Ke ike p>i aeia nohoi kana e ka mea heiaheiu i ka maema6 oua , iu>okauuu aua a Lohwu e hke xne |ka Htc aa£ vua iaiaui meie u;ai ka 1 a hiki i ka Uiaui io o kaoa meie i hoike ae|a. A« me ka Hti&ka i hooi«ie/roai ai ipa kaua JtAU i k» a« Oi^hoi-ha. ■■ ■ t - ApāL^lAa