Ka Hoku o Hawaii, Volume XXI, Number 7, 12 Iulai 1927 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu)

Na ia hele *rai€ ole o ko Ko— hala keikikane a kaikamahine, i kaulana ai no o Kohaia i ka aina haaheo. Ake ole au e kuhihewa. 0 ke kumu i pana ia ai keia mau aina ma kela inoa, no ka lei o na kane me na wahine i ka lel manienie. O» hoi hele aku la ka huaka* o ua kane me na wahme o na Kohala waho aku neiahoeai ka oioina o Kapua iiaiia iakou e hoomaha ai. Alaila kii na kane me na wahme i ka mauu manieni« akiakl a hana iho ia īakou i keia mauu manie— nie i mau iei no lakou Ohuohu na poo o lakou o na kane ame na wahine, oha pono nohoi na ai o iakou i ua mauu iupalupa mauienie aia maieaa o iakou, a ia wa noono ae iaialeou me ka leo nui» **& aoha n* fa*ie wale o Kohala, ano keia mau iai mauu hoi ka oieio ir ana, ' O Kohala aina haahBo. ,> Nolaiia, wahi uo o Hiiaka i hoomau maf ai ī ke kamaīlio ana, Ire ike mai i >ama— i •■Mo kou !taf®feina la Ko— mm «laila no lĒohala no ks īpHi# oa, wahi a leeWā'hl wah' *ai*alra I n?nßu nku a J !a HHala. Ua-Wk? no ia'u ! le otefc ae J ft© !tohß!a no au"' aole nae īa e ko« wihi noho paa, he wah o*o* Eto ko'u, oWau ame keh wafefifte, ua ano p!H !oa ko maul wahi. He Hilo hoi oifi a h< #n«a hoi au r a oia īa Ta, I kuhikuhi ae ai o Hiiaka !a (Lohiau; he moku okoa no kon«, N( Kauai mai oia la. ae holo pu ars laa maua i Hawaii, a e ka maka maka, e ae mai e olelo aku au, 1 holo aku ae nef kakou a hul ka a»e o ka moana, hu!i nohoi Maui, a peia nohoi ka ale < Hawaii, hoi no ilaila, e makaah ioa auanei oe ika hoe o ka wai iieio kakou, o huli auanei kakoi i ka moana. ®ia la e halawai aku ana ka— *ou me kekahi mau Rupua e waena o Alenulhaha ame A!e nuikawahawaha. Nauhoipaha ia e nana aku, wahi no a kauwahi kanaka o kf pane ana aku, o kau hana keia e ka hoe waa, ua hele wale a lehif i keia mea o ka Aole ale iki, aohe ale nui, aoh« aui nalu, o keia mau kai j īke ok ta e kou mau maka i na he kupueu kolohe ko ke kai, h'e. mea ole loa ia i kou ike hpokele wa§. I lawa no a pau keaa mau olele aua wahī kanaka nei, o ka p$ iho la no ia o ke~ kahi InMae makani ikaika, ao ka ae !a no ia o na a!e o ka moana, komo kani waa o HHaka ma Hoko o kekahi ino nui, a ia wa nohoi o Lohiau f huli mai ai a ninau ia Hiiaka, e pehea kakou. "Eia k« kai ko poi nei ia kakoo/ aiaiia huli £ae ia o Hiiaka a naa* ae ia i kahi kanaka nana e kipu ana ka hoe o iakoii» ua hele m bm a huiuhuiuii- Da h«i« aooa no»B hei«be)en» » ano e i ka #*»•*» boomaopopo aku me he pm «ia ua komo ka hopohopo kme ka makau nui i ua wahi |ytnaka nei ia wa a'aHa ninau mai 1* P Hiiaka- !■

''Pehea mai nei k»kp% M ' panel hioomeamea wale $<f Xs ua j wahi kanaka nei, hoi| kakou/' ke ike nei £u he inol malihini keia e luku nei it | kakou." Alaiiahaniu mai la Oj HHaka ī ka e'.e'.o a kiekie, āe he in<fkeia na ka puh! onl'o, Eia! la i ka papaku o Alenuihaha, heaha la auanti, e hoomanawa- • nu? no oe i ka paa ana f ka hoe 0] ka waa 0 kakou, mni oe, a na'u e ae ka puhl oni'o i ia na na aumakua liookel*! waaj okakou- ] Ika pau ana no 0 neia mau olelo a Hiiake 0 ka wa no ia i hooho ae ai kekahi kanaka mamua o ka.waa, me >a ieo nui i piha i ka makau, we|iwe'i. "Pau kakou i ka puhi « eia la na maka ke a a mai wl Ia wa koke no ua pii ae la ke poo 0 ua puhi nei a kau ana i ? una 0 ka iiikaī, ua hele a paa pu i ka ula oia tjo oe o ke koko e mai ana iloko 0 na maka 0 ua puhi nei. I ka pii ana ae m 0 ke doo 0 ua puhi nei a kau aoa iluna 0 ke kai, 0 ka mana%?a m ia a Hiiaka i leie aku ai a noho aiia ma ka ihu o ka waa, a j lawa no ia Hiiaka a pow iho ana e noho oia no ka manaw* i ko'o mai ai ka poia hiu © ua puhi nei ma kahi a jtioho ana a iho maila ka wahe € nahu iala nei Oka nui o ka waha 0 ua puhi nei, ua hiki k» e poho'o pn ka waa 0 !akoifc3Ej[katf £r.3, ao lakou nohoi apau ine ka piliki» o'.e. _ ia ueahi ole Ui o ka moaua t alohi w«k kt hoi ka uk« maikai 0 Paaa, > 0 k« ut«a kupai&iiaha i« u« uei, 04« kou* iek aua i waUe uinikwia aku o ka wa* o Hnak« uia e «uku «ua iw»«d uioaua, oia I*o oe o jcgk*hi pnina i hooi«it!ia mai loko ak* C ; kekahi k«kak«. me k* k« jpakika iijioa 0 k* i' ; k«i. I* w* 00 a oa puki uei i lek [•k* ai, ia wa no i liuli ai 0 iHiiaka a olelo i ke aikaoe ia 1 Wahioeoaiao, «i k« k*ne nohoi w [Lohiau, ame na wahi kai»aki j nohoi 1»6 laua k« waa, ou— Ikou e moe oakou ay»au lldko uei e I kahi wm o k*kou, a mai k*k«hi e o»kou a «1« iki ae iluua o m«k< I auauei onkou, 0 keia puhi 0 kakou i ike iho la ai kle aku uei īwaho, he puhi kāuwila kela. E leie aoA keia a huli hou mai i hop« nei, ai« m«u«wa oia e huli hou uiai ai «e hili mai ai i ka heelo ona maluni 0 ka waa o kakpu nei. make keia uo kakoa apa.it i ua e hewaheuia mai aua oukou I ka aiaimuia «ua i ka'u kauoha aku ueiia oukou. £ ha«\vi ana wau >i kuu kiuo « hakaka tne keia iuo >mii o ke k<ai. oolaiia e »ioe oukou «Pmu i lalo Uoko o k« wāa o kakou. Ia matiawr nohol i moe iho ai 0 Wahineomao ma iloko o ka mawne waha o k* waa, ia lakou uei no a moe ui«lu aua oluua o ka waa uie keia ui*ā a ia imua a uee aua lioi i 0 kekahi, walii h'hi kHa 0 ka pa'u 0 ua wahhie HMaka iiel, 1 iho !a a paa ke aikane, k< kane hoi 0 Lohiau ame 0« wahi kanaka.hoe waa 0 Maui, ao kekahi iepa 0 k» pa'u oua u» pua ia ae Ta a paa aua i ka li'ma. a oi* no kona wa ! paeaea ae ai ! keia kau, 0 ka puhi o ka puhi laumilo, Puhi onio 1 ka wafaa o k» a la E manao ana paha oe la*u He makaukau hoehewa He pepeia« piha i ke pula L«le aku la ot! ka ohuku o ka s!«, ( E hooaeihei iuai aua ia'u 4 AX h4»i 0 lia a&a Ja« h*. kau make.

K like me ke Jtui ana it u ke— k&hl liekiii inaluna pouo ilio» pela d Wahineoiiiao ma i lolie te al i tialulu i'aax>Sa'ue» nakekeke :::a - ittua iho o iakou a la wa ua īke ie la lak'.u 1? el i kekahi u". :Ia au.: maiaiualania inaluua pouo ae, a o k« wa no ia a lakou i" īohe aku ai ika hea aun iuai o Hnaka, "E lakou ne! e, e uiuiia ka nai: ' t:a ka nuli* ke "'ele J[hots mai la iaope nei, ua !u-!e koua niau a puai ika u!;t, eia po oe o ke ani ■: !a!apa ■ ~ii-ina. l£e aaoak ■ ana no ke alii a puai ke kino o ua puhi iH'i. Oia lele no ia oua nei a ha!:. u ana ka h?u L'alu:: 1 .< ka vraa. Lc ulnā polia ia iv.ea o ke iho inalun-i poel- . ka waa < ua loa me ke kaiii i elia 0 ka £i:'n;:niahi, aele ua*u i he i 'iki < ia Wahinco-.::au a. at>]e i kahi waa o lakou ut:, oiiii k t 'ka*ji hipa o ka o Hnaka b« ahi ala aia!tmn 0 Is%oo o*., ī ka ike aoa 0 Q* pabl nei aole 1 Piholo t& waa, a aole boi i o?bar;a 1 k«i« «uou aua ouai ona i kuaa hiii. Qē iele boa «ko ii oia 1 m.Lo, m i«>£d u ka oiēeawa p\?ku-t oa ua aml bou uaai t« oU i hop« a _o„™ uui* oi»ī ia « ab«a i kiuia hm q Uiiak»- E»a miiīaoa »k* utvb*iē PifDO «ua m%\ 0 ka o u<* fubi oei, u« he.t ia k# ooiaa 0 k& biu o u a ,a«i b>6 ka a«&oao p*ha ka a .imu iiiā 0 HuA«ft* eia, ua« jls ia eohoi o iiaaia i sa hoa e l»tt "4 1 u& pulū &ei> &i &a eua wak no o aa -pau aei o Hiuke» ua kioewacet» Ws« . 3 *alfe Ilio a? o Hi.akā i a« |>ao r\ei ooa»&laa*p ke klno ft. aa i?u* A ne ; , m is aeenaw.m a Ia,KO u» ā® U koo* kiuo i uiea oi« loa« I* aeaioāwa do ! kahea maī āi o Hīi*ka ia W.nhioeoooae £bs 4 e āU aā ileua. I;'. Ukou !,« ? i »!* ae āl a oiīna milli īa E;īaV«, oa hela nobot d« ouoh! a ola e;.aena V#l* noho* k* ala euaea» u:a kou* Si*Mß pap&llūa • Ca o1f!o bou enāl lā 0 Hiuk* i keia m&u c!elc, e ālā, •# ookoa, ua hah ae ia keiā 5^.0 |H)āke 0 kakoe, e &U eui ae. » ( Iā maōawa no h> i e .ipāneakn al ia Hi'ak*., eui noLoi koa h<Hjaanawauui e aīkaiie ia kakac ( aole hoi owau u& i«« au i k»a Q3f.u haoa apai', i komo ai kaua tke āiw&iwa 0 kau rrau ku ana 1 pau p#le eo'u ao ke kanakā* eia eka kaue uei 0 āau?, *m« nā haku waa 0 kskco» 1 ua aole oe e hoomau<wajva\ na pau (Aakou i ka m«ke, I gle n(j v e, pakale makeu, Ua hala »*> la ne'ā oaake e kakog 4 eia heu ae no ue make o kakou a fio«a hou umi uo, |ao keia tnske n v«k u e hoea m«i iāaa he mano kir.o nīuhi. H* 1 kaeaka ao nae keia 0 kakou |e hoea hoa mai aoa. Nolaila, i na kakou e holo aka āna a iiiki i kahi o'u e oalowāle'* āi mai iā ookou mai, alaila e hoeeoaopopo iho ookou, ua oaio pu i kā opa lipolipo 0 ke kai, Eiā na hoaliona 0 ko k&kou halawai an» aku me keia kupueu, h« ua koko. he milo ans 0 ke kai» e lawe aoa i k« waa 0 kakou i K ea I flikahiki, he na atne ka makani, Ak», taid hopoh'.pa eukou a makt>u bci. A pāu fceiā m«u olelo a HPak*» o ko Jālroo oei ho2o ako Ia no!s, a »ol« 00 } HnHo ko lakoo wahi i holo ākll »f, ik« koke aka Ia nn lakoa Oāi ! ka obi oaa oaai e ka aa koko, i kā moana. Paa pu ka mosna kai o A'enaihan», ao)e hoi he ike i* āko ona koalooo ame Vā aba 0 Mmk,