Ka Hoku o Hawaii, Volume XX, Number 37, 8 February 1927 — HALAWAI NA SOLONA ME KA PAPA LUNAKIAI [ARTICLE]

HALAWAI NA SOLONA ME KA PAPA LUNAKIAI

Ma ka Poakolu o ka pule i hala aku la, ua malamā ia ae ka iiaiawai kukakuka 'mawaepa o na Hoa o ka Ahaoieio me ka Papa Lunakiai o ke Kalana o Hawaii. He elua mau Senatoa i hui pu.ae ua Papa nei, a he ehiku hoi mau Lunamakaainana. ao Her— ī hert Ahuna ka Ho« o ka Ahaolelo i hoea ole mai ma ka aoao o na| Lu'immakaai hana ao 'Sen'atoa | Akina me Sen&lo& Rohe Hainaj ro hoi na Senatoa i hiki kino ole'j mai. | Ua malama lakou i kela kuka-i kuka ana a hoea wale no i kaj hora elima o kela ahiahi o ka ! ahiahi o ka Poakoiu, j o na mea i noonoo ia, oia no ka mea plli i kela kahua pae mai o ■na mokulele. ae waiho ia aku hoi imua o ka Ahaoleio ka manao no , ka hoomau ia aku o keia hana a| hiki i ka hoiopono loa ana o keia| kahua hoolulu mokuiele ma Hilo j nei, ae'nan-a ■hoom'aniania ia hei hoi e na Paahao o ke Teritori i hoouna ia mai e hana i keia kahua o na mokulele ma Hilo nei, Ua makemake ia e loaa ; kekahi haawina dala o $40,000 '« no ka hoonee mua !oa ana aku"i keia hana.

o kekaM haawina dala i kamalfo ia i kela halawai ana, oia noi ka haāwina da]a no ke Alanui e hoohui ana ia Kalāpana n e ke alanui a ke Aupuni Federala e hoohana mai ana ā hoea p'aha 1 kekahi wahi i kapa ia o "Maka— opuhi," a mai *wahi mai hoi e hoomaka mai kela alanuī a hoea i Kupahua ina kahi kokoke i Kalapana. ao ka hui no hoi ia o keia mau pauku alanui, Ua kamailio ikaika loa ae o Lunamakaainana Emila Muller i ka waiwai nui loa o keia alanui, oiai, eia kakou ke piha mai nei i na malihini makaikai, a he mea pono e loaa na maikai e hoohui mai ai i kela Paka Lahui me ka apana o Puna, ae pii ai hoi ka poe Malihlni makaikai ma ke aianui pii o ka Luaop.ele t ai ka huli hoi ana mai hoi, e huli hoi mai hoi lakou ma kela alaiiui a hoea i Kalapana. Ua hoike ae no ia he mea'ku — pono loa e hookaawale ia kekahi puu daia o $150,000 m ka hana ana i kela pauku alanui o 15 mile, aole no ho» paha o ke alanui aila e ike ia nei ka pii foa o ka Hlo» aka. i alanui i!iiii no ē lawe ia mai na pohaku halii o ke alanui mai na aoao lilw oU- !r.ai o kela aianui, V& maik:v kuka ana; o na Hoa o ka U 'o ne ia ku-' īnuhana no ia a» waiho io fa nk.u ar.a ke!n kr.mJ.anft imua) o Ka '

l'a not;noo pu ia no boi na "Haawina aie no ke alanui i.ulo-, puni o Hawan. a ma ka noohoo maikai ana, ua manao la o neie o ka apana o Kau, oia no keia mau mile eha i koe t pii mai ana i ka lua o Pele, ae heie ana hoi a hookui pu me Ue alanui o ka Paka Lahui raa ka aoao o Kbu, a he $$o,qqq ka haawina i makemake ia no kela mau mile i koe o kela alanui. Da hooholo maikai ia me ka lokahi» No ka. apana hoi o na Kona dua, ua noonoo ia ka haawina no na Kona elua, ae noi ia hoi iloko I o ka Biia Haawina aie lahui, oia hoi i $200,000.00. No ka apana hoi o Kohafe Hem? me Kohaia oia no hoi ka hoonee loa mai o kela Pauku alanui a hoea !oa i Wai'mea, a nona hoi ka haawina (lala 0 $200,000. a no ke alanui hoi e iho nei i Kawaihae, e noi ia aku hoi i $75,000, ae noonoo pu ia hoi ka lioohana ia aua o keia pauku mile o 12 paha mile e na Paa— hao Aununi, holopono nae ia n n e kt kukakukamaikai ana me- KO Kawaihae poe. No ka aj>āna o Hamakua, e .hopai-au ia aku hoi ka hoonee ana 1 ke'-alauui a hoea i Kukuihaele, ai $loo,Cw hoi e hookaawaie hou ip. i iīi> jh pauK ' alanui. j ->o li"0 Ak m hoi i $G5,000 no iv/a i> Kaawalii a lioea i i loj 3»ahi e hui ai rne ke maluna akii'6 Lauao keia Pauku alnnui Lioi nja ka aoao e Hilo o ke awawa o Maulna, ao kekahi hoi o na.pauku alanui maoli, e hoao ia hoi e noi akii 1 $i(X>.OOO iio ia pauku alauui, No Hiio Henia hoi i $75,0CK) no ke koena o ke Alanui Kiiauea, ae waiho kapakahi ne; mai k» Halewiil mai o Waiakea a hoeā i ka uwapo o KukUan; ai $40.000 hoi no alanui o Kalanianaole e moe uli j a hoea aku 1 Keaukaha, oia hoi kā j hooiK'lolei ia o kela alanui kēkee e j waiho nei maniua raai o na Home | HOopUlapiila o Kuhio nia kā aiua o | Keaukaha. j Ē waiho pu ia aku ana no hoi ka iuoi no kekahi haawina daja hou no ka Oihana wai o Hilo, ae hoea loa akuai hoi na paipn wai i ka eha u na Hoine »Hook'iouoono 0 Waiakea. , . .... -j o keja paha kekāhi mau inea ano nui i nponoo kukakuka ia : mawaena o na Sojona o ka Aha— j olelo me na Solosia o ke Kalaiu oj Hawaii, aua hooholo ioa ia e hoo— i makaukau pono ua Hoa o ka Papa! I,unakiai a waiho aku i keia niaii! mea i noouoo ia i na Hoa o ka Papa'Lunakiai a waiho akn i keia' mau mea i noouoo ia i na Hoa o! ka Ahaolelo ma: ka Mokupuni aku j o Hawaii. < Ua ae ka Papa Lunakiai e hana i pek. ,

0 na mea ano aui uo paha keia i j hapai ia nu ka poao laula o ke Kala.na, a uiawaho ae oia uiau īuea pili i ke Kaianā o Hawaii, ua uoo-— noo pu iu ka uwapo o H ( >opuloa, ā me kela pauku aianui e hoohui hou ai i alauui e heie Aa. i Milolii a hui hou iiie k(Ja pauku alauui ma . kela.aoao o.kuni a ka i>clc i hoo — poiuo ai i keia pauku alanui. Kc maaaoiaua uei makou e hele aa Hoa o ka Ahaoielo, a hana iike uo ka pono 'aula o ke Kaiaua o Hawaii, a aole li<>i o ka iilo i na uianao hakakā pili kino niawaeua iho o lakou, a hookapae ia ka pouo o ka lehulehu e like me kekahi mau hana i kela kau Ahaolelo aku uei, oka iokahi ka mea e poao io ai.