Ka Hoku o Hawaii, Volume XX, Number 29, 14 Kekemapa 1926 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU

(No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu) • Ai ka manawa nae e ai ana na i lehulehu me keia mau malihini i i paina pu me lakou, ua komo no |ke ano eehia iloko o kekahi ppe ino keia mau wahine malihim, ao ka oi loa no nae- oia no ka wa— hine mua loa i halawai ai me lakou, ai hele mai hoi ma uka o ka aina. Mamuii o kela ano eehia i waenao kela poe kamaaina, ua ni-r nauokoa mai la rio ka wahine aiii o kela wahi Hiiaka i keia ninau- . "Ea, e oluolu hoi oe e pane mai i ka'u ninau aku nei ia oe, a ina no hoi ua haia loa ia ninau mamua aku o ke kupono, alaila, e noi e aku ana no wau i kau huikala ana mai. Ooe no anei o! Hiiaka-i-ka poii o-Pele?" i Ua de koke aku la no o Hiiaka i ka ninau a kela wahine* Alii o Makua, a me kona l«amailio pu aku i keia 'olelo i ua poe nei o Makua. » 0 "Hiiaka au-i-ka-poli-o-Pele. JNolaila, ea, nau e k.e Alii ane nei Alii ae hoi o olua ame na kamaaina hoi o keia wahi kaiaulu āloha eai i ka ai, a he maona a«a no hoi ko'u me kuU wahi Pokii nei." . I 1 ka maopopo io ana no i kela poe o Makua o Hiiaka io keia, ao ka Pokii aloha hoi o ka Wahine Hookala-kupua o Kilauea, ua lilo io no i mea hooehia io no ia la— kou. I ka manawa no nae e pama ana kela poe lehulehu ma keia papa-aina no hoi a lakou i makaukau ai, a ia ke Aiiiwahine 0 kela kaha ke haimalule wale ala no i ke ano hoohai i ka ui kilakilao ke Alil Kauai, a oia hoi o Lohiau-ipo. He AHiwahine ui no keia o Makua, aka, me he ala nae o ka hapaha hookahi wale no ia o ka m o Hiiaka-i-ka-poli-o Pele, ao ka wahine kaulana hoi nona ka Pau-uwfla o Halemāumau. ' No neia hooulu-mahiehie no hoi o ua ' 'Ui nei o ke one opiopio Makua/' u» ano okala heupaniiii ae 1a no ke Alii Kauai i lihikai o Makua, Ua ahuwale no mau mea ia a ke hoomaopopo aku la no o Hiiaka i keia ano hoolaau o ua Kane a lakou, a oia no ka manawa o Hiiaka i kau aku ai i keia kanaenae; Onaona wale ka maile laulii o Koiahi, He ahi ke aloha, he apa ī Va pauku kino, ** He hoohaili i ka *mak*e make e 1 hoolaau, j ne hoolaaii. he hoohihi keia e , , ke O kuu hoa i ka p&li kau o ka msn ( u o, Kniona kikoo ' 0 kuu pup i lawfea e ke kai. ; Apae ike.oue o _ka v aina i ka . $i!i oAV§iaaae t . t j; He aloha keia no olua, \ - &nej w&hine noho uka, noho i< iis» waokele, A K#ekele ka manso mai hiti i V | -mm I- I- ..*■»" k .

A he makemake, he makemalee like no-e, ! Kuu makemake oke alohā, ' Aloha mai Lohiau ipo i ke oho kupukupu, Aloha ae wau o ka hala n K6āairr O Keaau i Puna, no Puna ho ka wahine, E hoi ha wau--e, Aloha wale Puna hoi--a, Po wat£ i ke ala me ke onaona. l\eia manawa a Hiiaka e oli

nei, aole 'no Jioi ua'neea he lea]ea. maoli no, a aole no hoyriea a na k&maaina oi.a wshi.i IoR mua ai e like me k,a ui maoli o \qo oli o Hiiāka. 0 ka leo o ,ua "Hii-nei i-ka-iu-o-na-moku," oia no oe o ka leo o ka pupukani-oe e hoene ana i ka pili o ke ao. Oiai no hoi o Hiiaka e kanaenae aloha ana i keia kau, a ia hoi ua ko koke mai ia no ke ala o ka

maile ame ka hala, a ua po ia ae 1a kela wahi e paina ana ua poe nei o Makua i keia mau ala ku— paoa onaona wale. O ke ala o ka maile mai uka mai no ia o Kdiahi, ao ke onaono waianuhea hoi o ka hala, mai kela mau aina mai no ia o. Keaau. a he mau aina hoi ma ka huli-hema o Makua, ae oifi ana hoi mai Ohlkiloa mai. - He ano nanenane keia mele kanaenae a Hiiaka i ai, i ae kanaenae aku ana hoi i ke kane e hoohihi wale nei i ke one opiopio o Makua, ao ka ui a ke kai e hoene ana i ka piie-one, ao ke ala noi o ka maile o Koiahi, a oia ala hoi a kekahi Hakumele mahope loa mai nei i hooheno ae ai i keia mau lalani mele himeni; He ka maile, f Laulii o Koiahi, E moani mai nei, He sweet ke 'hanu iho. Aole no oe 6 pakele, I ka wai o ka niu haohao, He hui'hui i ka puuwai, Ko'uko'uanai ka puu, 0 Lohiau-ipo no ka mea i hoomaopopo loa i keia kau a Hiiaka {i kanaenae aku ai. E kāhoahoa ' mai ana iaia, alia ka i ka uke aka maßa, oiai, he alahele f pilikia ka iaua e nai aku nei ma 'na wahi i koe aku a hoea i Ha— waii. Aka, o kela Aliiwahine nae o Makua, aole i maopopo iaia ke kaona o keia oli a Hiiaka j paeaea aku ai> ao kana mea walē no i hoomaopopo, oia no ka nani moali no o lea lfO o, keia wiihine maHhini, ao ka wahme hoi i hoike aku Ta iaia i kona inoa, oia hoi o Hiiaka i-ka-poli-o-Pele. Oiai no nae ke anaina e ai ana tna keīa papaaiha a na kamaalna i hoomakaukeu ai no na malihini.

laewala ana ho» i na miīei poiluwala, ai ka pahee pono hoi o na (poke momona o kfc puaa, aī ke |kuhikuhinia hoi onapoke wana ai

|ke ala hoi o ke kai ina, ka ma U; (hoiona poke uhu momona, ku! |ana keia pos w&hine ui' ekolu, ai | aneane loaa aku paha ka hapaluaj o ka ui o HiiaKa, ao ka Uf hoī o [ ka Hikina a ka la nia «ookahi wahiue» ua pa% k kino holookoa i U& owili kl,uiaik\ laulii. a he hoi wahiae i . hele a ohu t nā lei lehua o na ano like ōle, a he hooliahi hoi wahine, * * 5* telhāla me iea linano.! Ua hele keia mau wahine a | ohu ponol ko lakou mau ka>siko | *bke oie, aka, me ia ohu no nae p; Ukou i keia mau kahiko hoouiuii « ui waUiue. aole no i! ■ lakou mamua o ka Ui o' . 0 Hiiaka nae, ua.ike ma> la uo > oia i keia poo wahine, oia no j kona mau Hoahanau o kela uka 'iuiu, ao ka pa m*i U no ia o ka:\& &loha ana "He Uc 4

paha," aia manawa no o Hiiaka i kau mai ai i kela kau no ke aloha * i kona mau'Hoahanau. O oukou ia e na wahiue kupaoa i ke ala, • . Ouaona .hāia o Keaau ine Mailelanlii, Kuu iehua laehiwa hōohihi a ka mauu, He mknu ke aloha, aole lala kait oie, 3 Eia wm la o Hii, Hii pu lio me ke aloha o ka ipo, 0 ku'u ipo, na'» anei? 1 hakalia no a pāu «anaehae jāloha a Hiiaka i keia inau wahine J hoahanau ona, a ke kouio a(ku la .qoia o aa poe wahine nei ekolu, ' oia hoi o Māile-laulii, o Koiahi,

ame Hala-i-kd-ipo o na Keaau o Waianae, a hoai pakahi ae la ua poe wahine nei ia Hiiaka, āi ka pau anao ko lakou bouiana i k 0 iakou hoahaiiau Hiiaka, alaila, o ke kamailio koke mai la 110 ia o iHiiakaia Hala-i kaipo i keia mau ! oieio. - t j "Hala_ mai la no oe ma keia aoao I o kahi puu-one, o oukou ae iiēi, o \ka auapa mai la uo ia oka wai-iiu-ia i ke 'kula o a kau tu«i la hoi ke one o Makua nei i ka oiapaiaha." Ike kuu anā iho o kela o]elo a ■ Hiiaka i kekalii o kona mau hoa— J hauau, o ka mauawa qo ie i ka-— maiiio koke mai ai ke Aliiwahine o Makua i keia mau oielo ia Hiiaka. (Aole. pau)