Ka Hoku o Hawaii, Volume XIX, Number 40, 23 Pepeluali 1926 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU

(Ko ka pomaikai o ko ka ■ , Hoku poe h^luhelu) , I keia h-ole ana mai oke ksiku- ; I Poh»!iuokaUhi i .k* Wi.a ia .iliiukH, «1pi1.%. ofcepaeaea hou_aku :ia uo in o Hiialr.a ie. Kelaeokaena i : keia .kau, i Liua fce feaha o Kaena wia ika | > ' I*. I Aioa ia i!)o ka "coh:ilrii a uio'a wa-tf. [ Kiihuli ooi'o ht'l'nvinrt vka malie, ! ! [larthrta ka pnka nne, k'u-feie he j koa, ' | Ka hapai ia e ka mak-ani lie \īn!aa. i O'u hoii i'» "o ke Ko(>lao, I ' A pa Koolaii, hoola)e 0 ?iii)oh«'u, | Kklk>h ke keiki e hoīo e, e holo no —f, 0? !i <i]'e ke ksha o Neeele?, Anle i halawai me ka ino a ka * m»kar.', 7 KHpipi toa ka al« i ka iho 'o ka WRS , . ' _ He ka noakanī he naaupe, ! l!t-ktti ku*i-ke. kr-kf , " : ' Nhlc fea pohaku i kai e, I , Aloha w»<-'e p, ■ tn) aiav!» . [ Iloole mai Ih. no ia kaikunane j aoie i»o o iaua waa e haawi .niHĪ ai i kautittbiiie Haku .o laua. | AkUa, kau Uou aku h\ ne e Hiiaka [i anu h,-.u i ua to«u ka.i&.una;ie I ooa. [ Aiolīa ,wale e Knlaoi, e, ; 1 Wha nu uuakou, | Al )ha oe u Kainoi, eke Kftuh)!a, E&a : ii muif)o w«i, < lii a-Su eUu nei ika wai KhW, [ jNou ke aloha e li'a neī ike «unioe, .. iioiual'. ana/hol wa'wa...» K iA<i aku i kn ,ruaii« o'ke a!oh.B. • oua a'.oha ia ina hnia o N«*ue | ike kal. ■ ■.. ■ | lx Hiiwka e uoi hoopiauap ne')' ua kaikuuaue i wav ua i*e a«d !a, |Uo oii'. i waino u)gk«M tnai o ti& |apauapana o aa papa waa o ua. wm', j (laiKuuaue uei u oiu wo hai ke kuuau t o ko ia uei ael noi i}Ou t a>ano &na i, j w#a ,u<» lakou pw. , Ama ka f.oao, i noi o Pohakuokauai k«i»tu—: !nftue o Hiiaka, ua hoike uiaoli m-ū] 11 u no oia ika a>ea oiaio, jicie h*j i wt,a paa o laua t feu ai ka haovvi_an» īūiii ih liikou ne ; . X lie Hnu »n:i int>j ii6e o ktla kaa hope a Hiiaka i paehea aku a:, ua kauiailio in«i la <« jKataeukt»ena i Kooa iw, ; PohaKuokuuai i ke»a tnau olelo. j "Ui* ike 'uai ia «iO ka h»ku pokii 0 kau« i :sa wahi apauap&na taau e waiho (uuk!vki uj;<i tiei a tj oia ?u» kt kuuui v> keia noi hi4om<»i>o aun 1 Fykii| k*iKU«hiof""tFet I>, s*u« i wa'a 11)0 lakoi? e hulo al j Kauai, q; laii»,. !<• hooko aku paha oe i ke noi h «:* pokii" «HikuHhine o Eaiui' uia ka n>»t>wi «uā aRU i kekahi m,«u wah* waa, oka puka «»aha o fen noa "apana Wia la,'* a naui\ no i.» ie hana wii i w.«h 'no kkou e holo Uku ai no KaUA'. Aohe uō h«>ī he olelo ana s na U h § ia n ? i-= «aikouane o oi? iv >i o R;Uisr niisoh'sr, 0 ka waa no la hn la 'piioi kn.** *I ts lohe «ua o lMiakuokaom! 1 k4a miu ''!(lo a ko>ia 1 h<*ahium hu'' *•<> oia ' U ia Hiia*s tjj?> kei. ■ti*u oleīn- | M K }]£\ *! Ka \Vaninc-j>ofU«a'.okv. o :uniī»a e «ku a' U tiU4U \Sua*i-»'h !ajtu waH w»V uo f. 4 Ai ue\ E *ho na> ai i Ksa^. M . _ (^ 1 ! •

J i «k> hoi o Hiiak i tua i hi)t *' Ina alru ai i ki-hi o u<i Bsi..nn»ne tifi h Doho una, »o loa'» '.'iii i>i-1»! h.iu !<» • i ki !a ui" i< ffßi v n'iiiho n.vk l .t<i im Haawi mai la no hoi laua oif aa :ii»neo mnikai i keia a;.m apa.u»» b waiLiu u!ukafc> aua. Ia uju—• n».Wrt '} Hiiaka 1 i:om.> pu ■HkO'-ai'i uiuu kui houi 00, «iai, oa ih« 1& no o Hiiufeft e Uiimubdntfu i feeiĀ «iiau opana wau uu— h»ih?, a h.īkī ina paii iiua, ae hueun ana"boi me ka aha poluniu. ("vTai ['kela bana a Hi.aka i iosa mai lr ;i«!iena e oa poe Haw-iii u ka wa Ikaliiko ke «'kamai i ka hueeahueiu wh« haba me ks kaula puiuoiu.) " H< o'ru>k« aku hi o Hiiaka e ho( - pi)>pili » oa "■afttna #aa e uiek&ki ana, a« kokua ia uiai aoa ue hoi kaaa hutti.il- wan e kana h.ikane Wuhioeon&ao, ai kok.ua pu ia «oai uo tooi e Pau-c-palae E&hi kahu e iliiaka. Ke hou ala ke kui &e ho - koniu ala ke kau.-a, a ke hui-"» ahi hni £au)a puiuniu, ai k<* mur>aws lua ua paa ae. 1& wa« ne! a "lia wahio^-poui— iiiuku.'' I ka paa ana hoi o ke uiuo o kh waa juyio>kop, aiaii», sii u< keia & iuaa ka i»auku wiliwili, Ua, ialau koi k4ai- <P:\a, ao ko ia aSu ia uo ia i au#t oo ka »m o iakuu nei, ai lea makaukau fcCa o na ueea apau e ai ke waa o;lakuu riei t alaih', k,anuHili< nku.U o Hiiaka i ke<a wau uleio ī ke aikane. "K Wa'uineooaao tl _M& keia poe »ai no hoi oe o ka waa u kakou, t houpil) ae uo hgi oe i kau poo i ku lako, a bo,ocuaka. aku i:q hoi kai uauhua aua i kau poo, a peia di qo boi w*u uaa keia ao&o ak>>. > haua «ahine pio paha kaun ; wa» u kijkoii. ?) - Paa ae ia ka F*a o iakuu nei, t hapai wahine ak'j ia uu iakeu nei « Kau aua i ke kai, aU.ila, kaoaaiiiio it ua Aaikunane ia iasuu uei i keit umu oiuio... e paina «?ahi a-i.oukuu t iuaua«, niuii*, au aku h«ū paha i kt kai mo ii« hu»j holomoaiiA a our>kūu." aku ia a Hi-aka ī Seia no: i* ua kaikuuaue, uue ka hoopuk» ,pi iina aka i keia aoau oleiu ia laua. "*iyle makou.e &i i seia oiauawj.i« ;aka # paiua aku hui ku tnakou pololi i Kaua'-, a ia uoanawa houka.hi lc hoi iuu aku i. ka *'«vai ku»u-_ooe oip aiua kipulaua. 5 ' . 0, ku iakuu nei aku la uo ia iiuua y aa waa Uuuiu kaula ,r»ei o iakuu, a ia ka— uiailio aiai.a; i m k.uk'uoikue Kalae- . -iaena aue P.'hak.ii-, -kauai i keia . xau oīeK'- . ' _ 4, K luwe no.hoi m fea ,wd;< u uiua a pae tuak<>u i K«ua»* akils # sa uo hul ja * hoi q&ai i Oabu fuaku-i\va-e\?a 'u^i/' Ua o Illiaka i'keU uu<mj „lelo *'M.aku-£T?n-owa/* ;aatuuU o uaui\-aj,«»ku o uu k4feuuaosī I Ea iuauawa e haua v?.ah)ue aua,c liiiaka. Waiuu«ooaa<« i ka waa e mai 1a uo hei ia .iieio a h'.!tu foa to i keia ipaaawa e u uei i ka p<,e hau?u i Oahu^. U HiUkn u.> ia vtii uua o &a waa o Ukou nei, « ate ka hue po r,u i La w;«u o iakoii ao Wahine.uuao h«.i ua liuuUi'ho hāu o iaia i ka-liu'* uo' Wiva o ao Pam-pak- h.»i *a ,a-»oiu.t o ka wat<. , .. . ... ... UvUu aku U lakou. n»i a heea iwaena koi.u moana o wah.\* % niaiiK, pane la o Hiioka i k« alkane i seia anui C *'Ao*iah Vs»ii c.»> e kno alkan?/* feoki» «iku *». »"u> hoi f< W»hiīHr Miiiio i ke aik'^e. | % *Ht4ha it « kut iikane ikaisa = ' h e w.«a. Hf Āuei ( -i 4 ti e vn; sll IK! ok* WaPna loi.U | u 'ans**' ! fa u-' -<%:u U s ir'»k*. **K« I Uēi O* s kvm nu f uoutc* (> <iū »u* i knu Loch«ill s>UU\^Uv

aj?n ;a oe e $>;;; ; i.uu*n*oi7% o'p.: ip;t-.u e iiti« , ; .pi «uk i — ■ lu*, ai lie ttoriiu aua wai o * irir.fi n i Mokuleie, t:a kf>aurfli'> ,ku 1» ju>i *v. u u olu.i uu ktt uiea . j £e, Rjtoe a kakuū fc Lii He «aea' aiHopapu i keia atai»tiwa aoke ueu» ,i i£altou ka.i*-!, uiai € jtujy| ue". c<v.Jku..hau-li,i;i'a nu ka Wflf' 'J l'-aliea i ite kane mt. ' f}q, ti p*u tkdift s4®le i> W A hjueoi«ao, "aiaii» r o ka jjjaoawa r.u,j« q , Wahiaeoaao i hooh') ae i keu u,au ikoa» mau boa "hpioeepana. E«! Heaha hoi fet>ia e iele rnai la a,alu;Pa o ke kai me he kohu aei " aid, hti paea ..kup.iiauaha maoli ke!a i ka ise n ku'u q3aka.'! .Aole.kela.he. ao au e houho ue) ■■; e ke aikaoe, uka, o. Waialeale ia. ke kuahiwi k«uiaua o Kaua'* I ka noaka o ka inaiihi e kunihewa io ia 8 n<> no Ue Qu» aka, o ke poo uo ia o aa knsūh ; wi.kaulaua nei,.'a he>ua — . hiwi iioi. e oili aua iluaa « ua a.o O Kaoai.'' . . . . oiHnawa JjO hoi o Iliiaka i paepa at<u ai ī keia kau uo ka Kaulana o Waialealo*. Kunihi «a mauua laī—^e, 0 W#i.il«#le e» i Waialua^ ijuki at? ia iiuua kf p«pa o 4n^kaw&iUui, ~. A;ai ia ue la e Nouuoa, Js'aluwaje Kaipuhaa. ; Haa i ka iauia, -Haa ka ipu, haa inakai o Kapaa-a Haa ka ipo, haa .uiakai oKapaa-e» Mai paa i ka leo, — He ole kh heahea aiai. Ika pnU ana no keia paeaea aoa a Hiiafca i kela kuu, alaiia, iohe aka u lakou oei i ka pa-e pynaiwele ana piai ,v> k*kahi leo eoai luna pouoi uaai o Waialenle, -' 'E Hiiaka t! E Wahioe-paai— -oookui! B pae hoi e, e pae hoi e!I!" • < -- H«>l<» <»ku ia «o iakoe aeiako&ike? loh aka uo uoi i K&uai, alaīlf», hoa ae ia uo o WahiueoaiAO i keia mau olelo. il£i« hou ao fia puo ke oni oaai oei ike kai. Ow«i Ia boi keia puu he manu ai.i?" Pane aku ia qo boi o Hiiaia i keia ninau a Wahiueomao oaa ka Aua aku, [ "O Haupu ia e oni oiai la voe i»ft ißa«»u aia, a aia h"i iluua oaa kahi >'W»inaautoj4a. .o K.euia.iuo./' Ao ko Hiiaka paeaea aku īa uo ii i keia !"■ H«ki a« la paa i'ka lsnl, Waha keīkī roa ke koa, Hii Ket>levra nia ke alo, • a&a Knhau i ke kai, Piiū a'u le»hua 1 ka mauu e r O a'o hhua hoi *. • Holo aka I» no takou nei t»8 ia lakou nei hnisa\ ho!o moana, ai k* ■ike hou «na no o Wahiueouiao i 'kekah? palī e oni ma! aua m* He lae al \ no k? naiā h >oho hou a» ' no oia 1 man'elele," ". * t * knn e! Owai hoi keia : pf»li e *alali ne? kot.a ka as:a I 'kealopaW* Par.e la uo ?a h>i o keta ninnii a \Vahioeoraao iala. k *Ois pali h\i « ik* sts. o Kalilea ia,** a ia no o Ht : aka i pawea lion akn a! n; s i no ka rW 1 kauHua n W;»hinKunao i ike akn ai. ī Itisla'i\\ ktv\?v : w- i ka I«EU* -'" ' . 0 Ke. i !ewa tf> W\\ -ī l\ i /va ©a!k 4 0 a*u puo Vi : i E hulki a lo* o W is'e v - L«l ■ U. Ot b«t* ua hoi ka «ai a aa* i o & **la akn 1« hkou nn » * ola 4ina. Ai ko *n* *> H- m 1 •• IUH» 0 F»pn»; ma— nawa no t» HlW%* t vj**m kw afen »1 t