Ka Hoku o Hawaii, Volume XIX, Number 21, 13 ʻOkakopa 1925 — HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVARESA MOOPUNA A KA: HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home ME RIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVARESA MOOPUNA A KA: HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home ME RIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu)

MOKUNA XIII KALA MA PAīll^

o ka ulele kaka-pahi mua loa i hoohana ia ir.a Ke\h kahua o ka )ealea, oia no ke kakapahi ma~ waena o kekahi kanaka Farani me kekahi kanaka kakapahi kaulana o Denemaka. He hapalua hora ko laua hoike ana i ko.-laua. makaukhu' kakupahi, ai ka hala ana oia-manawa, ua lilo ae la ka eo i ke kanaka Farani, Hoomaha laua ao ke ku ma; la no ia o ke — kahi kānaka loea kakapahi Ke — lemakia me kekahi loea Italia, aole no i lOihi loa ka laua kaka pahi ana, a lilo ae ka eo i ke kanakā Italia, Pela no ka nee ana aku o na hana kakapahi hoikeike akamai a hiki wale.no .1 ka manawa i loaa ai ke!a poe wahine elima i olelo mua ia ae nei.

1 ka manawa io i hoea mai ai ko lakou manawa kakapahi ua ku aiai la kekahi o kela p:ie wa - hine a kamailio mai !a imua o kela anama nui makolukoiu, lla hoohoio like lakou, aole lakou e hoohana i ka lakou mau*pahikaua iwaena iho o lakou wahine, aka

eae ia aku lakou e hoike i ko lakou makaukau kakapahi me na kane, Ua ae ia aku la kela manao o na wahine. ; I keia manawa no hoi i lele aku ai imua o ke kahua ka-kapahi he elima no hoi mau kane, a he poe Farani wale no nae lakou apau. I keia ulele ana o ke kakapahi mawaena o keia poe kanaka Farani me keia poe wahine elima, ua haule pio keiā poe kane malalo o kela poe wahmē elima, a ua kaa aku la ka lana— kiia i kela poe wahine, Ua lilo ae ia keia liio ana o ka lanakila i ka aoao o na wahiiie i mea hau walaau nui ia iwaena o kela anaina nui makolukolu.

A no keia lilo ana o ka lanakila i keia poe wahine, ua haawi ia a<? la kekahi man huro ikaika.ana, a paiakuii ae )a oloko o kela hale i ka ieo uwauwa o na kanaka me na \phine pu. ao ka 01 loa ako tio nae na wahine, oiai, ua lilo hoi ka lanakila kamahao i ko iakou poai, E ike ia ana lakou e; kowēio ana i ko lakou mau hai ' naku rae ka uwauwa pu ana, a ua j piha haaheo maoli no lakou no ke kaa ana o keia lanakila kamahao i ka aoao palupalu. 0 mea kamahao no ij la ma keīa kakapnhi ■ anao wua jx>e ke'a 1 poe kane. he hookahi ho ano o ke ] kakapahi ana o na w'ahme. « me' he ala he hookahi no halau a ia ( kou i ao pu ia ai, ai ole he hoo kahī no Kumu nanalakou iao aku ' ia lakou i ke kulana o ka luwneo ana o ka iakou mau pahikaua. Uokoo ke kakele kakapahi ana o kei« poe wahine akamai i ke kakapahi ana, a ia no o ke hākilo loa nei i ke ano 0 ka lakou kiina pahi ana. laia e hoomaopopi) ar a ī ke kuiana o ka lakou hoono, ana i ka lakou mau makakila, ua'olelo iho lā no oi* iloko iho oha« he

'mau kiina pahi aiwaiwa no leela I o ke akamai. a he kakaikahi wale |ho o na kane i loaa kela mau kiina kakele pahi ana, a he kakaikahi loa o r>a loea kakap&hi iwaena o na kane e lanakila iluna o keia poe wahine. Aole no me ona hopohopo no U-eīa poe wahine, oiai, ua ike aku !a :•') oia ma ia hakilo ana i kana mau kiina pahi e hiki ai e haule keia poe wahine maialo o kona makaukau kakele pahi, a ina a'iā \ iwaena o keia puulu o na wahine 'i hoohana ae la i ko lakou akamai kakapahi kona kaikuahine hoahanau, alaila, aole no ana mea e hopohopo ai nō ka lanakila mai o kona kaikuah4ne maluna o .kona : akamai kakapahi. Eia io anei o Alevaire Alavareza iwaena o keia puulu o na wahine? 0 kela anaina nui nae e nana ana I keia puhili o na kane i keia puulu o na wahine, ua koho wale ae Ja no kekahi poe o lakou t a ia no iwaena o keia puulu kela Moiwahine o ka makakila, a aole nae he mea o lakou e ike aku, a ia ua wahine nei, oiai, ua uhi ia no ka maka o kela poe wahine me na uhi maka* ae hiki ole ai i ke anaina nui ke ike ak« i ko lakou mau maka- He manao koho huhewa wale nO paha keia o kekahi poe o kela anaina nui, Ua hookuu ia na hana lealea o keia la, a ua hoopanee ia aku la no kekahi la ae. 0 ke komite hoi nanae alakai ana na hana apau o ke kahua kakapahi ua ano liookawa-u ia ko lakou mau manaoohohia, oiai, aoie hoi ka wahine nona ke ohp-

hia nui ia i hoea mai i kela la mua oka loalea ana, Ma kekah» mariao ana ae hoi'o lakou, mea io

paha ua hoea io mai no oia a aia paha oia iwaena o kela huina 0 na wahine i hoike ae 3a iko ia— kou 'makaukai? kakapahi, ai kaa ai hoi ka lanakila ma ko lakou aoao, a haule aku la hoi kekahi m/iu kanaka loea kakapahi o na poe Farani. Eia paha na 'Ui Hapa Paniolo a hapa Pelokane nei iwaena o kela poe ma ke ano 'inoa kapakapa ai uhi ia hoi kp lakou mau helehelena me ka uhi huna. i « Mamua nae hoi oka hookuu ia 'ana o na hana hookuu akamai kakapahi o ka la mua, ua kukala mai la ka Lunahoomalu o na Komite o ka !a hookahakaha hoikeike akamai kakapahi. Ma ka, la elaa'.'e hoea' mai ana i kekahi la ae, o;a ka manawa e k a hookahi ai ka loea kakapahi kaulaha o, Enelani, ae ku paio ana hoi i na poe apau e makemake ana e kakaoahi pu me ia. K hui ka—; kapahi.ana oia me na mea apau,' ā malalo no hoi o rta kulana ka—>: [kapahi i ike ia ma Kuropa ia mau !a. Ao ka inoa o keia moho; [kakapahio Enelani, oia no ke Doke opio o Merivela Hale, ai ] ike ia hoi ma ka inoa o "K&| Haku Walaka o ka lalani AHj' koikoi o Sutowoleda, ao kekeiki] a hooilina hoi o ka Haki; Robata 0 Enelani. He Ohana koikoi hoi 1 hoomaopopo ia ma ke koko iwaena o na Kaukau Ali! Pole kane o Enelani. I ka hoea ana mai i kekahi la lealea hou, ao ka luahoiolea la o ka maiama ia ana o keia hana hookuku kakapahi akamai o Kuropa» ua oi ioa aku la Tka pih* 0 kahi i hookaawale ia e hoikeike 1 koia hana kaulana, a he ha!e hoi o apo ana i na tausani !ehu\oh\\ maoli o ka poe makaikai <> kekahi knmu no hoi paha o keia gi !oa aku o ka piha o ke kahua kakapahi, oia no ka lohe iaananoke ku hookahi o ke!a ! Haku opio oWalka w Sut#wo!eda. \V& lohe mua la no hoi kona ma - ikaukau kaKapahi» a oia pah» ka (inea nana i hooi 16a aku i ka 'heluna nmkaikai ma k*ia la hookuku akamai e!ua

oiai ko anaina e' kali malie ae i ka manawa knpono i liōolaha ia, ai ka hiki io; ana ae no hoi i ka manawa KU— pono, ua ike ia aku la ka Haku iopio Walakao Enelan.i e hele ae ana i ke kahua kakapahi, ae ukali ia alna hoi oia e Kolonelo Kaleroe, 1 a ma ke nno hoi he Kanaka kokua iaia. E paa ana; hoi o Kolonero Kaleroe he mau | pahikaua like ole ma kona, mau j lima". a hte maa ano pahikaua hoi | i ike ia ka hoohana ana ma na i kahua keikapahi kaulana o Eu-- i ropa, ahe mau pahikaua hoi e fooohana ia ai no ns hana hoike - ike akamiai kakapahi. He kulkna hiehie jme ke kila — kila ko Walaka i ka nana ia aku e na poe ! makaikai, ai ka hui pu [ana iho-hoi o kona' kulana ui 'maoli, ae'kohu ai paha kela olelo :a ka poe mahalo i ka'ui kilakila o kekshi kanaka. "Pali ke kua a mahina ho? ke al« i ke ku a ke ;kānaka maikai." I keia' ku ana o ke kahaka lopīo kula'na kilakila, ua ku mai ila ka Lunahoomalu o ke Komite '& kukala mai la imua o kela poe ' kanaka i ke ano o ke kulana' * e ia aku ai ke ano hoo — : kuku akamai kakapahi aha, a pefTei kana mau' olelo i kukala mai ai imua o ka lehulehu hoiookoa ma kela anaina nui makolukolu "E hoomaopopo ia e iia moho apau i akoakoa mai nei, oia hoi na mo|io e komo ana īloko o keia 'hookdfactkkamai kakapahi', ai ake miiiuilMilo iaia ka' helu kiekie |oa o na loea kakapahi o Europa

holookoa nei, a ina paha he wahineoiaakane paha, a ina he kaneoiatna keia hana hookuku kaka-pahi, alaila. e lilo ana i ka mea lanakila ka Lede Alevaire

I AJavareza, i na hae e loaa i&ia ka hanakila maluna a ua Lede kau — 'lana nei o ka makakila. L Aka nae fioi, e hoike aku ke |komite mel? a minamina no nae, aole i mai ka Lede A!evaire [a hoea waie i keia manawa a ; keia kahaka opio e ku aku nei. jEia no nae ka manaolana iloko o ke Komiie, e hoea mai ana no pahaoia i ka manawa kupono, oiā£ ua hoomaopopo mau ia no kona" malama i kana olelo i na manawa apau i hala ae n«i. E ike mai nae e na mea apau i keia manawa, eia imua o ke anaina a oukou no hoi e ike mai ia, ke kanaka loea kakapahi kaulana loa o Enelani. Ao na ka -- naka helu ekahi o Farani ka poe e ku maa mai me ia ma keia hookuku akamai kakapahi, a no nae o ka ae ana e ku me ia ma ke kahua iealea, ua makemake oia e hoaīlona ia ka ia ka mak&ukau o kona kakele kakapahi, ma ka hoolelo pahikaiia ana, ae ku ai hoi ka maka bihi bulu i ka wini oioi o ka pahikauaO ka poe ka hoi e loaa ia lakou ia akamāi hooleie pamkaua ma iia ano, oia ka hoi korm niau hoa i lealea o keifi I na no hoi ht? elua a ekolu paha poe e ia iakou keia ulia iwmaikai, alaila, ke &-a nei no oia e ku aku me; iakou ma ke ano pakahi/' Ia manawa koke no 1 h.ookt koke ae at ka Lunahoomaln o W Komite i kana mau olelo, oiai, ua ike ia ako H kekah! kanaka kmo nui ifi hauiiuH, a he kanaka no hoi a ko onkon poe e ka Hoku i mua au oia no ; hoi o Pahlo ka Nnhia nu\ Ua tewe a? ta oia a haawl i kahi leka i ka Lwu>.hoomi*hi o Komiie, a oia no 4ioi ka q ka Lunahoomaiu o ke Komite i hehihelu ih<> ai i kela leka i loaa la iaia, t Aoie iJP*uj