Ka Hoku o Hawaii, Volume XIX, Number 3, 11 June 1925 — KA WAIWAI O KA HANA HOOKIPA AKU [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

KA WAIWAI O KA HANA HOOKIPA AKU

Ua loaa tnai nei kekahi ]eka *ia Kauka Laiki 0 ka Papa Kalepa o Hi'.o uei, mai ka Luuamakaaiiiana C. A, Newton, ao kekahi lala hoi iloko o kekahi komite ano nui loa iloko o ka Hale o na Lunamakaeainaua ma Wakinekona, a he leka lioi e hoolana raai ana i ka manao 0 Hawaii nei, ma ka hoikeike ana inai o keia "Hoaaloha o Hawaii," ao kekahi hoi o jia Hoa Hanohano 1 hele iaail' ;-ai,'i,Hawaii nei i ka . o ka makahiki 1923, a mahope koke iho no hoi o ka Aha■olele o ke Kau o i9 2 3- Ma ia Kau Ahaolelo, ua hookaawale ka Ahaolelo he $15,000 no ka hoo— kipa ana mai i na Hoa Hanohano oka Ahaolelo o Amerika ame kekahi mau maUhini hanohano e ae . e kipa wai ana 1 Hawiaii nei, Ua koho mai la ke Kiāama Farinitona ia Senatoa Pesha Sr. i Koniisma Hookipa i kekahi o kela poe a kipa - mai ana i kā Mokupuni o Hawaii.' Iwaena o ka poe i kipa mai iai manawa, 0 I,unamakaaiuana Curry ao ka hoi o ke Ko —| mite Teritori ma ka"Ahaolelo I,a— hui, a he Hoaaloha kahiko hoi no ka Ēlele Alii Kuhio, ,{Ja lawe hoomakaikai ia oia eSenatoa Desha a puni keia Mokupuni o Hawaii,. ai kona hoea ana 5 Hilo aei, ua boeā mai Ja ke kauoha no ka hoopau ana i hoonee ana aku o ka hana oka Palekai o Hilo. laia ma Hilo ia mau la, ua teregalapa aku la oia 1 ae noi ana i ke Keena Kaua o Amerika, e hoomau la mai ka hoonee ana o kela hana oka Palekai, ae hoike pu aku ana j 1 ka waiwai nui o ke Awa o Hilo I keia Palekai, Ua hoolohe! ia mai la kana leo noi, a oiake' kumu e hoonee ia nei ka hana] imua no ka hana hou ana aku i j kela Paiekai a hiki paha i kona paa ana. Ua waiwai maoli no kela ' mau dala uukū aka Ahaolelo Te~ ritori i hooholo ai, Ua hoopaa inai la oia i kona manao kokua mau ia jHaw r aii nei, Mahope koke ih'o no 0 ko L«~ namakaainana Curry tfdi ana me ka ■ manao maikai no Hawaii nei, ual hoea hou mai la kekahi uiau hoa' hou o ka Ahaolelo Lahui, a iwaena| oia poe 0 keia Lunamakaainana C. A, Newlon kekahi i lawe hoo—, makaikai ia e Senatoa Desha i ke Awa o Hile, ai ka Paka Lahui hoi ma Kilauea, ae k.imaiiio pu aku ana i ua mea pili ia Hawaii nei, ai na moolelo kiwnah&o no hoi o keia aioa nani o kakou. Ua hookumu ia iho la ke ano hoaaioha o keia Hoa Hanohano o ka Ahaolelo o Am«rika no Ilawaiī nei, a aole oia l hunahuna ihoi koua mau maiuio hoaaloh t':io kakou, ai hooja io ia hoi ma kana hanu hoonakēle i ke kahi mau tniliona dala haawiua Ao na Awn me na keia Te— itori, t

, .* —-r— : : ——~ - I K'. tut a, ao keKuli! hn] r, :,a kniananui !oa ilok'/ 0 ka <y na Lunamakaainana, ua iobc- aktt la oiā i ka manao "oki o kela mau miliona dala elua o Haw nt "ao kona hooko no ia i kan m u oldo hoopaa m ke kiai ana i ka ponoo ;k«iaT«ritori. Ufl kue ileaika loa aku la oia i kela hana o kona mau hoa komile, aua noi aku la ia la— kou e kali iki ho| ka oki aua i kela mau haawīna dala n<s Hawaii, a uā ae ia mai la kana noi. Ua beie koke keia makamakao Hawaii e imi ī ka Klele Haaiiīio, "Aole dia i hookae aku i ko kakou Elele dj kpna ano Demokalaka, •aka, ua hele oia e imi a loaa iala, alaiia, hooikaika pu aku la laua no ka hoomau ia o kela haawina dala no ka pomaikai o Hawaii." Oka hope.oiā hooikaika ana o keia makamaka me ko kakou Elele ua paa kela mau haawina dala no ko Ha— wmi pomaikai. Ma ia mea nq hoi kakou e hoomaopopo iho ai i ka waiwai o kela mau dala a kākou i hookipa aku ai i keia mau Hoa Hanohaiio o ka Ahaolelo o Ame— rika No ia ike no hoi okā Elele Haalilio i ka waiwal loa oka Im'i. hoaaloha ana iwaena' o keia ppe Hoa oka Ahaoielo Lahui, oia np hoi kona mea ilini loa ai ē hooliolo īa kela mau dala a Senatoa De«ba i ! ~c. ma/Jcana Bi'g. Kauawai, ai :-a-]' 7 7aa ia ai e Kale 1 Laiki ma, ai kokua pii ia aku no .ikina me Senatoa Vanana ma, oiai, o laua hoi na, Senafoa o ka Mokupuni o Hawaii iloko o kela Komite Waiwai o ka Aha Senate Teritori. He mea kupaianaha no kela ■ "umi-a-puaa" ana, oiai me ka ike no ka hoi i ka waiwai i loaa mai no ■ kela mau hana "hookipa aloha" i j kela mau Malihini Hanohano ō ka Ahaolelo Lahui, eia nae. mamuli I paha o ka manao "kue kumu ole," j ua pepehi wale ia aku no kela bila | maikai no ka pomaikai o Hawaii nei. -Me ka haiolelo maopopo loa mai no o ka Elele Haalilo imua o na Hoa o na Hale elua ma kela halawai hookipa i ka Adimarala Kiekie me ke Kenerala kiekie no hoi i hele mai nei i Hawaii nei, a he mau olelo uwalo hoi no ka po—maikai o Hawaii nei, e»a nae uhi ia ae la ka manao kaulike o kekahi ō keia poe, a pepehi wale ia iho la kela bila noi dala no ka "Imi hoaaloha ana no Hawaii'* ma Waki— nekoua•. ¥a hana iā nohoi ia mea 'i ka ma- [ nawa e noho Elele ana o Kuhio ina 'Wakinekona, ai kfeia Ēlele Oiwi . Hawaii no hoi, ēja ka pepehi wale ia ihō la ka mea maikai ho ka pono holomua o Hawaii nei. Me ka hoomaopopo no hoi p kela mau Hoa o ka Hale Sehate o Hawaii? ua ike iā no ka .waiwai o keia hana hookipa aloha i ka ma--Kuhio e-noho Elele ana. a «a ike pu ia iho nei no hoi ka | waiwai oia hana hookipa i kela 'poe oka Ahaolelo Lahui ika maInawa o ko Haalilio noho Hlele ana, eia nae ua kapae ia ka mānao kaulike no ka pono holomua o Hawaii, a ua lawe ia mai la na na manao "Kue Pilikino" i ka Elele Lahui ma kona kulana De— ' mokala; ai ke Kiaaina hoi o Ha— waii, a no keia mau mea ka manao "keemoa ana," ua hapala ia aku la ia hana maluna o ka Pomaikai holomua o Hawaii nei. Ua hoo — maopopo ole no i ka waiwai o keia hana hookipa no ka ike ole i ka "Palapala Hemolele." Eia ka olelo pookela a ke Alii Naauao lo* oka Iseraela. "E hoolei i kau barena maluna o ka wai, a hala na. la he nuii alailā. loaa hou mai no ia ee," Ua hoololi ia ka manawa holo o ka Mokuahi Haleakala ma keia pule ae, oia hoi e haalele ana oia ia Honolulu ma ka Poalua, lune i6, a ku mai i H»lo nei i ke kakalūaka Poakolu, luue 17, a huii hoi 110 ia ahialu Poakolu 110 Houolulu, a hoea no i Honolulu ma ke kakahiaka Poaha, a haalele hou no ia Honolulu ma ia ahiahi Poaha no, oia hoi ka la r$ o luue, a hoea hou 1 Hilo i ke kakahiaka o ka Poaīim» iune iy. K e tia Lak oka Ahahui Kuauelio i keiu papa hoouohonoho holo hou.