Ka Hoku o Hawaii, Volume XVIII, Number 6, 3 July 1924 — NA LUA PELE A ME NA OIAI [ARTICLE]

NA LUA PELE A ME NA OIAI

(E kakau ia no Ka Hoku oHa waii. Eka ohu Haahno i na Kua-I hiwi |?koln.) 0 "P?le" ka inoa o kekahi ° na Akna nui o ko Hawaii nei la. hui i ka maiiawa kahiko, ka manawa i olele ia e uhi aha ka JpouH O ka Naapo maluoa o ka a?ha a m na kupuna o keia lahul. KeAkua ia o ke ahi, a o Kila. uia kona wahi noho mau ma ano oia kona Home paa, a kulaea kauhale ālil i hoolaa ia nona mai kabi har.auna a hoea i kahi hanau* na. Mailaila mai no i pukā ma 1 ai oif« a hooweliweli aku ina ka~ maaina a Ihe ka hana ana ma han a kupanaha a ku i ka eehia a ka. mahao iiui wale. Ke akna i manao nuiia a i tn«ka'u uui ia no hoi e keia lahui mai kinohi mai a hoea no i keid mauawa a kakou J e noho nei. o na moolelo o pele i paanau a keia lahui a i kaao nui ia na a i lilo i mooieio kama_ hao iw#ena o keia lahui mai kah. hananna a " hoea mai i kahi hanauna, ua lilo ia i moolelo i hele a w»le waha ina pōp Hawail, a kau mai ina hanauna la, a aole no e pau ana kona moolelo a pau ka iaui a me ka honua. Ua olelo ka poe naauaoi ka hupo| o keia lahui onala i hala no k o | lakou hoomana a hoolilo ia Pele j akua j)0 lakou, a mau mainoig| moali & koea wa!e mal »© i keia ! a kakou e ike nei \ na hana aiwaiwa a P;!e e han»maila i ka ba na hocka]a kupua ika'H'ome Ka" kela kaulana loa oka lua o Kila_ oea i Halemauniau, a kakou e l naaa aku, hei oiai kakou e ola ( ana i keia la a keia hanaena hou e hoomauao iho ai no ka hana a Peie.

I kfia aaa la ke kio]a nei o pe]e iOB pohaku 1 ka lewa a me na lehu lepo me be kuaua ala e naul e |bo an& ma na aina pauoa a papaala, e uhi aea » nolewale na uiau mauu uliuli nia na Knli hanai bo!o botjna o Kf>pf*pala ma a pela He oiaio rm, ma i>a gau i hfala akn ona iahui oka Honua na 1a kou oiai na hanau na o kela w a pookela ma ka naai'ao, ua like o 0 ko lakou naaupo me na kupu a H 0 Hawaii opio j wa.' • He oiaio no, ma na k*»u 1 nku ona labui o ka, Haoua u v lakou mai oa haoau ua o keia w* i pookela ma ka aaakao, ua iik«* ; a A ko lakou luaupo na knpun? & Hawali opio i keia !a. O Volcano ka Enelaa? o k*' luapele roai ka poe Rom« mai o kabiko loa. | Aia no kous wabi aohu mauwa-, eoa oka Lonua, a maloko o us luapele. O'*Voican" ka inoa o ke akua Ahi okapoe Rom&, m c ka poe Helene a ka «a kahiko,

He atnar4 kana oiham, a oaa a uo i ba D a in» ihe welmeli o InpiU (Jopit»> ke «ktts mi\ o ka «a ka biko, a ke nana fhokokou bc uu, mao'i r,o ka JiKe ole o k& oianao 0 ns pe? ksbfko eoa ka heumana a B»uao r o tka* 4oa a ke waiho UJu »ei ka ] k< tj niau meai hoouolion*ibo ai i trtea t»r k#koii e nooa»-o ai a imi *ka t ko nio!e a ke Da hopena. M»i» n o n« !y*pie!<» ( ' ua ik<- i« tia un* k«aav-'fc#o * k.-.i.:,-. v B i » «svot»C > i 0A b\>} v n.. o iie? ui u e waiho «ha .u:i k* tu u k-* Uo. ru« ««i, k« aie» 4 k*k*m - t ux;o«'( ai lie mau euea kumau kkou e kn noonk'iai ole He nui i»« o k* pp»« *oa <• xi.; !:u tx> m* «* m*. ** * <* 5 s r- kr. f k.«b»k; m, ks vku , ra , ,i„ ♦ kok«>kr t?V!' , i.1, 4 t ' i keii.hi tttctt.«v4 o» i.'ii.i* 0« no t«» ( iki iiuklMi » 4*v»i>o kooaimi 1« U ;; akt u.u.ui W k k»hit jy«u wn;u. <• kt'l*U kttttn hoonau;. t H l m »4-ok« Uc 04*1,

Ma na aina kahi i a m?u a* lele, maluoa no i oi ae ai ka iitaika, a oie ka weli.ve]i o h* ol a me ka [uku ana i na kauhale me t>a taona iloko o ka it»o ana a k« maka me ka | ole k a «loae a pakele i keia, popiliki* weliweli luaole i hoea mai me* k # maopopo mua ole, me Le aiha k a!a i ka po. ] Ma na aioa kahi o ua iuapele e hookumu ia, ua hoohaku'i na ol a malaio iho o ke kai a iwaena o n~ iipi o ka |honua, a haaluiu mai 1 kaiii oka aina e waiho mqma~ loa ana ka mea a kakou i mana i na oni paa. Ke waiho nei ka hapanui o aa luapele o ka houua nei miwaen a ona degere latitu be 30 mai ka Poaiwaeaa aku, a o kekahi hoi a kue kaawah ana ma na latitu He nui na luepele i kakau ia na moolelo ā pela no hoi me na ola 1 kakauia na moolelo.

Aia no ka hapanui o na luapel e e a nei a pio hoi mi na kapakaha- | kai o ka moana pakifika ma kona mau Mokupnni boi elike. me IJawaii nei Nu Holaui (Australia) Nu Zila"i (New ZealanJ| Ika nana aku he wahi aap Nui" ke!a 'moana P«k:yika f a mau ke kae ona aapn nel na ea mau ana. Ua manao ia he 2'J5 mau luapele mao ana i keia ma ka ili o ka honea uei, a malia paha tn oi loa aku n aka oia na e na mea i ike ia hoomaopopo maoli ia ma ko l a _ k*u mau moole<o. E!ti3 mea nui i Ike ia ma n A napeī? o ka houua pia na •kahl, "ka fHoe ana tna ka pololei" o kpkahi mau luape'.e Ma na|moknpan! o Alent ; a. h e 23 niau luapele e moe pololei an do na milehe a pela no na lunoele ma ns n.o-' IkMpuni. o Kurit« mai Kameha meha fKamt c hotka) ai Yesso ma he 500 mil e ka Joibi.

C*moe n o !oiei aku ro hni k lalani luapele o m mokupuni Sutnatura tne Flores u<» n mi) e 1080. 0 ka jua o Da mea i ik \ i» ua ka walho aua o" aa luap«r e "a" nei ma na |kapak#hataī t 1 mehe ala ua ku!a aku no ua sva o ka uioaua, ma ua ahi lHpal&p Iwaeni kouu o ka honua, a poU la, a lilo i mahu ka oiea ein ;k«;ka, e haehae an« ina iwi f a oka honua, ka mea a kakoa kapa aku ai be olai, i puka >ma •I sa pele a kahe aku kekahi manawa $!ike me | 3 fc a kou e ifce aei. Ua kaulaPa !oa ko kakou SOA - mokupnn;» no ka luapele j Kiiaue «me Mokaaweowef, a ua kuko lR iabeha!e Hote|e, nani ma *ka*la Ikoko kv» i ke ka'e• ka !uap*!e j kekahi poe buj waiwal « jmi ana ♦ da!a na lakou mai na po* m*i * ! hele mal ana e iKe i na hana alwa iw* • kamaliao a k* pc!r, k* mea I kap^i-o ki Mad«laneV I kaulana !o# o Ri{auea a tuc Hfje mi'umi'e. Ua !!lo kēla luapele 0 Klilauea ! wahi makalkai uui i* c aa u apaa a ua liopkaulana ia aku koo* h\om n»fi! a hoi, kouv

?aka a huhu ole hoi i Hke ole aku ne na h« peie iaa kesahi wib! © ka boiiua U* »u«u m»t no {« k%aka* o k* © Kil-«ur* uie k«t nui c n« uku c *k« *j»a e lk« # u. au i a« aiAiiiiUii ktebde hoooa i belr ®«i * ikt kuiu ,k* * i o4t ka j a |.^ •iw« oi*i 110 «.**, be <tiau ! y «peU ao tt« ko lakou mau *i o * « Uko« c ooho «<iā, l * h«ī;t i» kī? *i U i,< ||^ «b«a i k* lu* % hua in ;k< 0 w»iw*ī «ui W«* UM kuiuia «» **U Pu , „|*U< M kft pik» L»hu v i &iUw<Nh, OaaUio „ m#ko«, * k* *«* C k?sa ptk4 *tH) nui « k»«U»» loi, J, i lMi |W O M »4 ,t ■«« 4 * i h*U* Wkiu* ©W 1 !»w*w Uniu tt* *i*k*htki kuhi i t€ &*i.