Ka Hoku o Hawaii, Volume XVII, Number 49, 1 May 1924 — I NOHO KA HANOHANO MA KOU AINA [ARTICLE]

I NOHO KA HANOHANO MA KOU AINA

I T ka Lnna Hooponopono o k» ! Knpepa Ka Hoku <> ffawai!. ka !nn 'kukai nwlla nana « hoofhalartiā■liima, n<»l a punl na oink» Ke ! nonofb«ahBft akn nel &u fa r>« n^'u bot kan wah? keenn kaaw ;i fe r, kuu b!w«blwrt. O kela uaau huaoWo e kan kehakeha ae !a tca ke poo J k«ia kakalu iMAoao he mau boe- ! olelo ia e hiipoi ia ai ua poe i' aloha a makee.l ka hinohano o k (>l lakon aina. I kekahi manawe, no' 1 ka makew i k« hanohano o k« im haawi akts kekahi poe ?a lakou iho e aobai i ko lakou mau ola ka paio ana ho ko lakou kuokf)a

E nana »ka i ka naoolelo o Neie'Kona kanakH a Bf)fitania i baaw aku ai nana e knpa'e, a paio a&u me na euemi no ka oanohano o BeretaniB, oiai aia hoi he tnau Au. put»i i hoohuihui ia lakou iho r»o ke kii ara e paio j& Beritani«. Ht~ aha Ka mea i i&e ia, ma kela moolelo, ao!e loa i hoihope o Nele" kona, akā, ua ku aku oia a paio me na enemi rto ka iunohaao o ka ain a ana i aloha ai'a hiki i kuna la" nakiia ana maluna o kona mau eneaoi. H,.-aha ia ka pili o keia ouau oleio ia oe e Hawaii Kooaoba&a? Eia ao. O *ou kuokoa a ne kou hfujohaao au e Hawaii Komohaoa i U>i Uauohaoo ai ao na makahik' ioiai, a i Uaawi ia aku a' me ka iaelae «. na poo aiakai Ka* laaiua a noe na enana koha paloka o Hawaii Hikina, uaa ke ano i elua

aa Moho Eenekoa o Hawaii - mohana a eioa nohoi mohu Ksae koa a Hawaii Hikioa, aa hol" aku ia hana ana a poni na mo. *t»pnni o keia Teritjri aloha, a hala loa aku ina weieiau oke ao nei e kokala aka ana uh apono o Hawaii Hikioa ia maū hoopo hopono. aua.

| Eia nae ma na lono e wawalo nei a puni o Hawaii Hifeina, e lawe hou ia mai ana ia hanohano mai aoe mai- A ua naaopopo loa me ka hoopaapaa ole ia, e onnu ia akn aua he kauaka mai Hawaii Hikiua ak*l ma ke kulana Keuekoa a o ka oiea epu ke lohelohe hou ia nei he ho&kaoi a elua ho.J ana asau moho ; mawaho ae o ka aioho Haw&ii Hiklna e alualu pu ana no ke kuiaua, Kenekea, ua puka ae keia mau oleio ina he hiki * kekahi mea ke faolo ao kela kulana Kenekoa, pehea hoi e hiki ole ai ia'u ke alualu pu ia kulana. I alu keia -mau mauao u>amuli .o keia maa hana houmokuahana [Nolaiia keia maka peni e hoojnaauao aku nei ia oukou e oa koho -barota o Hawaii Komohana , e hookaaiaa i kuu aoonuo a e hoo. loae ke ola, e kuiige, pupukeh ku like a paio nu ka hano' lha.no o Hawaii Komohao . Pela aaanei e t>ili pona ai kels maa mamala oielo nani (I neho ka haunhano, ma kou aiaa,) O keia mau hana e hoo'ala ia nei, oi a kekahi o na ha&a kaulīke oU> a *a oie īke aloha Ua po&o nohoi ia i>ana an» ina na na poe ffla. waho. s»e o koo iahui ponoi ek& Hawaii. Na »a Hawaii nQ keia oaau hana e hooiaha nei i kem u<au haua hoohakaka. A e hiki iiuai aua no ka wa y hu-e ia ae ai ka mea oiaio ke hiki inai ia tuauavva. ka akioiua aku 1 ke kumu i bo*la iu «i o keia mau i naua, uie he ;uea ia o ka iiiua o aa maoao bu-e nui ia uei aia ma" lana o Kenekoa tope Haiaa, m ike U he kHnak» oi« e hiki ole ke kuai' !a ml ke iiala, a e hisi ole ke hoki m ma o a oiaa-

uel 1a oāēa e hooko ia aī ka m&ke«»ke o kekahi Nolaila i ©ea « hooko ia «i ia m*u aiauao oka haua pouo wale no o ba ooou i uiol»o Keuekua ua Ukou uiailoko «« o H»w*u ilikiuei, me ke kaeua au; iho ao kei» moho lakc\v«'oww nei i hook\ ia ko lakon mau ?ir»i ois wale ao ka ke kanaka kupouo i moho Keoeku«. M» ko lakou oei r»an amnno p O . noi «« no keu- la» ua tuak«oaake oio lakou, u«i i» Httiua» U«*ha iid iuū ka mea wat ! ai« »"= uī&i K^wohaua, Ui#«i no kanak.4 kalati» aol# hoi māi Ha Hiklui »

tii"< *.nh* rtūOH nn m»h ' Kyhfc& v# keīa kau 3 biki uoa* ana \ qle e hookakak» aka Maiīikii Kouaohaoa- Oiai ojg np lloko o koa poli «lohft • Hawai* Komob«oa be poe k<«n»la kopono jh noo Looa kanawtt». Thofj, N. Uu», be kanakii uakaakea »o* t>Uio «ioa» »ōti? n;«»au boob»H--i b»» mjs, eu Jbc ri« boi i ka poli 0 K«naarttt<'. he wnhi u'u iki. o Vuapußk«ti, ka uiea nona keldjwan oieio, (Kukii ka Ua o ] £»eo. K.. Kaw«h& ka Hope Makai j N>»i o Kbo. o ia kanaka knpona I*] a oi ioa «ka tu ooho oaaa ia 1 bftn» Kaukaoawai e bafcbeo ana 0 ! H«waii Koeoohaua. Ke manao a« he baoa bt»mahema lou oau e liaWaii Koooohana te fcapae ana J ka Keoekoa" ILope Hai"a) k*> kanaß;a n»na e hapai oei ia oe e Hawaii Komohana ocja ka anuu & na Alanui nani i ike ole ia oahoaua. oiai o Keoni Palilea o>a, Kaohi oia ae Hewritt (tituwe) ena e paa an tt .i ke kolana Kenekoa," o kei% kanaka hoi ke »fce ku maka mai nei o« o Hawaii Komohnna i ka hua' o 'ka hftDft a (Lope Hiine) ke kaoaka au e Hawa ii Komohaua i hapai a® i ai, E iike (a* kau i hapa ai iaia i Peia*»o . oia e hooiKaika oiau nei | hap&i ae ia oe e Hawaii I bana.

I £ooiaio no keia mau ~ naoa «na alanni ailā nani inai k a apana inai o Kio. a i ka Apaua o Kooa Akau, io»u Kona Akau aku a Kohala H?cna. Mai Kohaia Hema aka ke hoOiaia ia nei na aianui e hob ana a hni ene ke aianui Koianakanbale o Honōkaa--ORa eiua ona alanui e hana ia aka aria māi KoßāTa tTema a Ko. haia Akau. O leeia na haoa & Keaekoa . Lope Haiaa i paio a i iioko o kona mt>u kau i paa ai 1 ke kuiana a na maua koho barota i haawi aku ai ika iakou mau hiiinai maiunt» ooa

Aoie pa ne» hoi oia | hauie hope ika nana aoa mai i kou pono e Hawai) Hikiua, oiai ka Haawina d»la no k«la alanui kaulena o KaJo:»pele. A aole i pau kana nai ana» I;ia e koho hou ia aoa oia i Keoekoa uo Hawaij Komooana i keia kau e Ui&i mai ana. E heao ana oia e loaa i mau Haawina dala no fca hoopaai an a i ke Kalana o HaWaii me na ala nui aila naui, e hiki ai ke kaa] puni ia keia Mokupu&i no ke. kahi oaau bora poko'e. A e hikj mai ana ka ia a na poe leakai. kai hooua e hiki mai ai alu i ka iakou mau data iloko oa e ke Ka_ iana o Hawaii. Aole loa ona make> make e hana kapakah' ia ka* pooo.

' JB ola pu ana hoi na liaiahana o ke Kalaoa o Hawaii e piha mau an» ka umeke i ka poi. ola ka wahin? na keisi ame ka ohana, Oia pu ka'u e kau leo ako uei ia 09 e Haw«ii Komohana mai haaWle ia (Lope Hai&a) ke Duke Weiine kona nana e ulupa iua hana poao ole. Nilaila ia oe e na Kuahiwi JEsfcolu paakaaia ia mai ua ! 00". E lawe n5 i leela olelo kaulana [a na Kopuna. I Inna no ka oa • waele «oo kft oiahiikea & ka mahiai. E kokua aaa ke Akua i ka poe e kokua ana ia lakou ilu». Ke hooki nei ano kahi wa hou aku* Ke honoaika! pu aku pei ia ee e ka L, H. a me kou mau kaikamahine hoonoho hua kep&a Owau iho no me ka oiaio a makee i ka hanohano o Haw«ij j JOS. N. KOOMOA- j Hilo HaWAii . - - j

Mama* iho o ke koho ia ana q Mr. Da r caa i Luoa. Hoohana nui no k« Kanawai, m* Moiokai, n» komo aku Koaais ; D* Uoko o aie o $oO,UOO i k«u U hoi (ualaio o ka liookaia aoa a keia llawaii, ua ia keia »it. » he |30, 000 e wa" iho nei iioko o ka waihooa o fce Kouiiio* HoopuUpai» 0 na po<s HawaM * M ta«r« i ka Nop*p« Ka Hoo o Hawaii i ik« tvj*to« ? na w** hf»tl * pukl H*;» M.'i ! k*U tj3«« V<» f a pu?e