Ka Hoku o Hawaii, Volume XIII, Number 22, 30 October 1919 — HE MOOLELO KAAO NO Kepakailiula KE AHIKANANA A O KE KOA WIWOOLE O HILO HANAKAHI A I KA MOKUPUNI KAULANA O MOKUOLA AU I KE KAI [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Kepakailiula KE AHIKANANA A O KE KOA WIWOOLE O HILO HANAKAHI A I KA MOKUPUNI KAULANA O MOKUOLA AU I KE KAI

(He Mooielo Kahiko o Hawaii fvni) Kuaali) »

KA Ho4*o ANA "O K HOAO ME KAIKIPAANANEA

0 ka.iuoa o keia alii • a ūaakru- i hoike iki aku nei uo kooa, houinakuk.au kaua, oia ke Alii Kaiioa, a none oemi paha keia iaoa e o nei awa kuipoku o Akau. i keia iuanawa. Ile alii ai konohiki keia oo fcela apaua o Kona «Akau a tjjpea loa aHo i oa Kekaha i wai ole u na Koiia, I ka make ana o kela mau nlii i hoike uiua uei ma na helu i iinla o. ko kak (, u inoolelo,. oa iilo i aiea ea% ioa no ga uuanao o keia alii Kaiiua, ,a u» kahaa koke ae la oia i sona mau "kaukau aiii'' malalo mai ona no fea hoen..uuai iaiua o kona alo, ai ko iakou akoakoa ana tnai m hoike aku la oia i .kona a»anav> no aa hale e kaua ia Kepakaiiiula ke opio e l jhe ia neikona ikaika. h nana hoi i pepehi kona tnau Uoahunau, a oki i ko lakou muu poo. 1 ka'lahe aua o kekahi mau kaukau n/alalo aku o keia Alii Kaiiu*, ua ano noi la lakou iaia, aole e hoao e kaua i >ela kanaka opio inajibini» oiai, a ia nohoi iipua o ke alo o iakou «pau ka o ka piiino ana o ke ol» o kona uiau Hoahanau alii i m&ke akn la, a me ia aku uo o &e Aiii Kailui i kbio iiaawiaa poino 1 hekau tuai (uaiuua okona mau Hoahannu nlii, alaila.hele aku la no o.ia e kau i ka poiao inaiuna iho o , koim poo uie koua mau alii (nalalo aku ona I E.a anao.ke aiii Kaiiua i kfiu inau oielo uwao a kekahi o

Bmm īuau aiii ua kauailio u>ai la uia i keia uiau oleio auo hooio iualm 0 maw alii i«bulehu, "I make no paha ko'u mau hoahaanu alii i keia alii maiihiui, aiauiuii no hoi o ko iahou oiakaukiu ele i ke ano o ka hoonee kaua a«a. Ua ike. 110 hoi uukou i ko'u mak«ukau ma keia oihaua kaua f a ke mauuulaua nei ao wau e kaa ana ka lauaUila :.a ko j kakeu a«»ao. E i«we an'a wan i kuu | M ikoi punahele" e ho<>hei aku i se | kauaka oj>io, ao 110 ho* 1 nukou, aoie i houhaoa aiua ia keia auo uiea haKakn ain kekabi wahi |tuau)ua nku uei, «e ku aiaknukau oie ana oia ma ka maua hak>vba *na ne uianav> ai, e kii kaua aku no kakou iaia tna ke ano "kiiiiofhv' * he kaua hoi i hoohana 'He la © ko'u «<&u u>»ti.itiau i huk a%» 4« i ka ntake U* im i»kou e kaua \ keia kanaka ,opin uia ke un ja o |ntiakela i Ihkou i»caik« ( \ote jma k«*ao aka uai oka hoouoh j kai>& aua» Ke uianaoUu.' uei iu

{Wviu *cit* >$*enu u oukou > j j «otio pu *»m <u«k«U w«U> aif i ( m h«mau ia mtri &Rsum « u& , | o knkou ruji ke ano he (uau ( j*Ui oina iui, a uu «'o lik« ia^ j t»o kdfc ou iuk iu*kau£&u kaUii, |0 ko «'oh ne', a u& «,t *ha I tkot knkou * wale i»i i ka I h«t« auu aka e l»Oi»ili k&u» i keia j k»oHkH komo hew* i ko kakou juiau aitt« ui-n n» kopuan uiai," I l u luiu 1 uuh ..i kela uiau kaukau i o)#u oU'io « ko Ukou alii *uy* t u»t **. Ai \ ko amuho ks4kt\* I kv:u ka ! & * 'i

ko lakou alii e hoolaia nei,. a ua haawi aku la uo hoi i/la laS'»u <uau kokua ana īaia, Ua hoolala keke i» iho I» no kekahi puali kaua, nui, i o oi paha o na' puili koa i'pii * kaua ia Kepakailiuin, a ua o!tflo ia ma keia au>o)clo kaulana o Kepakaiiiuk. ua uhi pu ia ka aīna i ko lakou nui, aua oi le-a aku hoi i na 'puali koa «aua i hele ai e kaua uuua, ia a i huea aku paha H i ka 14 ooano ka nui. a uia ka helui paha o keiā' aianawa, a ia oaa kahi! o fee 50,000 ka nui. I. ka i ana o ke?a puali koa.nui hewa^ew»,j ua hooholo like iti<> la no ua alii uje| ke Alii Kailua, e kii lakiiu e kaua iii Kep ikailiola i ka po, a anle h'ii : e hele auu ikeao e like iue ka hunu aha o na alii mua i uaake i ke alii opio māiit)lbi- j I kekahi po mahina kalae maikai o na Kuna, ua hoomaka aku la ka nee ana o ua puali koa nui hewa nei o ke Alii Kailua, ? Uu kauoha ia no hoi kela use keia koa e hele uae ke auo hamau, aole hoi e kauoaiHo aki kekah» 1 kekahi'. Ua olelo ia ma keia mr>olelo o kakou, ua mae ka mauu o fee alahele ā lakou j hele aku ai, oia" hoi kahi i

kapa ia a bqta im paha,? keia inanawa o "Lialoa'' kal.i a la- > 4 „ kou i hoomaki ai ka pii ana 1 ka hiki ana i kekahi w*hi i kapa ia o 1 "Kealaeho,'' ua hooaumoe iki iho ' la ua puali koa nui uei o ke Alii ' Kailua, a o «a_ manao naa ia hoo- 1 &:tulua ana naa kela wahi, oia to ka 1 noho a hiki i ka pau lna ana o , I£epakakailiula ma i ka hiamoe, a]giia hoeu aeu ke kana "poi-po iluna I lakuu, a ma k>i keia moo- ,1 lelo, o kei« Alii Kailua ka mea nua loa nana i hoeu a«ua ke:a ano kaua ma Hawaii nei. 0 ka pilikia ma km Kepakailinla naa aoao, aole loa lakon i lohe iki iio keia kii i;t aku o lakou e kaua poi-po, a ua pau io au lakou i ka hiamoe i kela pj, aki, o kahi koa Kieimaia ame kona kokoolua pola" ua moe pu laua me ke AJil Kepakailiuia i kela pn ( o ke kumu oia naoe pu aua ma "ka hale o Alii Kepakailiula, ua nanea loa fee Alu KepakaUiul, i keasa a ug. mau wahi kanaka nri i na oiea k&u* iana o na Kona, a <» kekahi i o hoi,. ua kahea ia laua e hele aku e aiama' awa uo ke alii Kepakailiula, a i ka inu aaa o Kepakailiuh i ta awa, ua hana iho la no hoi ua mau wahi kanaka nei i <iwa inu no laua, a. iho la io>ua o 'ke lii KepakLjliula. a i ka iho aua mai o ka ona o kn aw«, ua moe iho la no laua ma na wawae o ko laua Hhku Alii Kepaieaiiiula 0 na makuakuue hoi o Kepakailiula oia hoi o Kiihele me Ki'noho, a ia no laua ma ko iaua hale p >noi kahi i hooaumoe ai ia p;\ a aole no hoi laua i pu mai me ka laun hanai alii i ka aha iuu awa o keU ahiahi. Iha hnli ka pewa o v ke ao, a e oili u<i aua ka hokukw kskahiakn, ua hoeu aku la o ij ! ki-na mau alii e hoonee i kn.jHkoui ; huakai knun i ke alii J Uu manao oia o ka wa kupoao loa |

i ift e nee ;»ku ai e kaua p >i-Do*j kej ihHi (unlihini. Ua h>oi)ee io aku U ( |no ka punli k t oa «u! oke alu Kai-, hua, a *• alakai is »<*a hoi kela ui« Ueia uiaheie f koāa mavi alii k. auu ! iaia. Da hnopoai ia a? la kah: a Kepakaiiiv»l?» iwa A m«v an% a u«, i h<»«* («u* uh« ka poe kaua i ka | hft{« o Kieuuaui a' I ko lakou

v »na i k*la wuhi haīe a liio i > iu«»a oli», ua ike ia Iho 1« f o!e he kanaka o a hale. MaoaOii uae u ku ' u&kek* o kela haua a likou» ua ho- ■ aia mua ia o Kiihele e keia a likonakwi uialu ana mai oja ia \ pnka o ko laiivs hale, ua ike la !oh mauiiih o ke kona-ie maikai o ,|ka māhhia e anoane ;itu aua e ka-

! poo ma wal o na i sa aia*L>' 0 kv:a poe lc);uU hu % a o koua haupu koke ae U uo 14» h«| k*m - i s OĪ-pO i;\ iakou» « o kou* Akv< 'A -i,- i; X ! koaa U^We*

Kiinoho, a o£o.l#ua h koke, iho la no Uua ih»> naa . /hopq aaa i ka laua.aiap la-iu fe«pa, « » ka laōa aiau ka kaka aua i keia poo leholehu. Ike ako |a laua i ka i\ogpuuj. ia a.ua,. o ka b(ile o ph laiia haaai p Jii,o ka. 00. ia,, i -4)5 u ai keia mp mafuAkau& o jicpakaili : ula i hoopuiwa loa ia uj poq t- hpopuni\ aaa j ka hale i kei| ho*u nfta uaa : <p k« ka>m iiia].kabi & i *cBuip oie.pi. i$ hpujuisiuaQ oo Jboi , t ka p,oe heluhelu o ka. Moolelq ,k£iii- , f lana o u ka , i a T o o Kepakaiiiula i na ano ha- f aaka o ke au kahik", oiā no oi_akv|akane hoahiinaii K»ihe)€UAii%,- , . kanaka inakaukau ioa .hoi i 01- ,

ke au Ua t lilo keia hoea keke aaa luai »> , laai ka aoao a, iak^i' nooipua <?le ai, ioa i na poe t ehoopuQi ao& i ka* hale e naoo aoa o Kepakailiula, ? ua huii uiai I5 lattou.e uie keia tuau kauaka e hakaka aku uei ia ijafko.g # aku la iako\i i ka hoopuui aoa i kela a Loaouuli uo hui 4 oi» halulu ikaika 0 aa wawae 0 ka "poe hidraka. aa houpuiwi ia ae ia <> Kieimaia a honla awiwi aku la i kona h.»a Kapoia, a'ike koke ia no hor Lua he hakaka «nua ku' waho,*' ao ko īaoa heala koke » la no ia i ko laua Alii» aioe ka. hnfke awiwi aku iaia i ieēla k»ua .puipo *naluna o lakuu, Aoie i pau. *