Ka Hoku o Hawaii, Volume XIII, Number 21, 23 ʻOkakopa 1919 — NA OULI HIKI MUA O KE KULAI IA KUHIO [ARTICLE]

NA OULI HIKI MUA O KE KULAI IA KUHIO

Mauiuli o ka ulu ana o kekahi piiikia mawaeoa o ka Elele Kuhio me ka Eleie kiai pomaikai o oa Mahiko ma Wakineknn«, a o ke Kakauolplo moa no hoi a ka Elele Kuhio, eia hoi o Makaialeoa, oa hooiaia iho la ma ke ano hiki no nae ke ia aku ke ake kulai o na Hoi Kalepa o Honolūiu, a pahola lea ae i kekahi mau Mokupani o kakou, no ke kuiai aua i ka Eieie Kuhio ma keia kao koho barota ae e hoea mai ana. Ma ka h.a-i iawai »> ka Hui Kaiepa o Hiio uei, iia kaomihoae o Geo. Vika ka moho hauie iho nei i ka hoio Lunakiai ana, o keia Eiele Makalaiena o na Mahiko ma Wakinekona, oia ka mea oi ioa o ka oiakaokau ma ka hana ma Wakinekona, a e hoao ana ma ia mau oielo ana, e hooiiio i ka &oho ia aoa o ka Eleie Kuhio i mea waiwai ole, oiai no nae, u» iohe pono no hoi kakou i na oieio like o na Hon o ka Ahaoieio Lahui i h«ea niai ai i Hawaii nei i na manawa iike ole, a e hoikeike roai aua me ka hunahuna olf iho i feo iakou manao hiiinai i ko fcakou Eiele, a e koi mai aoa no hoi i ka poe Hawaii, e hoomau aku i fea hoouna ana aku i ko kakou Eieie Alii i Wakinekona, a i kuoeiu hoi e boomaopopo ia wai ai kakou na Oiwi Hawaii oka aina, he maaa kaiaiaina oo ko kakou maiuna o ko kakou aina aioha. Ma keia uaau oielo akea hoi a Keoki Vika, me he a!n o keia "Mea hana o na Hui Mahiko o Hawaii nei, oia ka mea oi loa o ka hiiinai ia ma Wakinekooa," a ua &ooho!o ibo ia ka Hui Kaiepa o Hiio nei, e uku aku i ka uku o k« noho ana o Makalelana ma Wakinekoaa, oia hoi e kakoo pu aku i | ka "hakaka" a ka Papa Kalepa 0j Honoiulu i makemake ai e hakaka ia Kuhio noa keia kau koho barota | ae e hoea mai aua.

O ka Elele moho a lakou e manao| waie boi e waiho mai imua o ka | iehoiehu, oia no o Loio Heen o ke Kaiaua % o Oahu, a ua uianao lakou 0 ke kaoaka wale no ia e biki ai e kulai ia Kuhio ma Ka pahu barota, a eia kejbooialaia nei iamanao hoohaua aku no keia kau koho ae e hoea luai ana. £ ku iki iho nae hoi kakou a noonoo i ke kup<>tio a kupono paha o keia "aioho Elele" a na Hui Kalepa e manao nei e onuu «iai iunua o ka poe koho baruta o Hawaii nei. Na Kuhio no iue kana Kakauoie.a Jaek I)esha i hooikaika euaoli 1 ta inoa o l.oio Heeo i Lunakanawai Kaapuni no kekahi makaiōa o ka Mokupuni o Oahu, oiai no nae kekahi o keis poe e pai nei ia Heena i keia ia, e kue ana iai» ma koiiH ano "pake '.

U* til<> io no i tuen inmo o ke kstytUm iwaena n kekHhi mau Hoa o kn Ahn iui ka hookohu BUB mai in Hf*m> ; LunaKauawāi man.wli n o i«*« hoopii «n« a k» i**» no e p«ii nei la Heeii ) kei» !a *ka, nu l :« mau kue !a o kei» 0»w» llawwii e kvla*po#% t a !tiki kino ka Eh?fc me Shh» Kakaunn 'i «> P»m k\ pnni ma Wnkioek-'na, a t<*eb«weht> ak» I ko

Heen knlnn * O'wi ' p'nne kooK «uo in&k&ukau uw ke.la ku:tna, » !if hana i>oi ia e luiike ai i ka hilinai m aku n ka makankpu o ke Keiki Hawaii maluna o kona alna hapau- Ua hanle kela mau pekapeka hnupii a kela poe kue it Heen, « ua hnokohu ia mai oia e ka oaana hookohu roa WaUnekona, a ua uoho hoi iiuna o:a hanohano a kft Elele Alii Kuhio i hooieaika ai no ka pono o kona Hoa Hawaii. Hala hp tiei lekahi manawa o ka lawelawe oihana ana o keia Hawaii ma kela k«lana koikoi, a i liio hoi i maKa hoikeike aku i ka hikī no i ka Oiwi Hawaii e malama i na kulana oia ano noaluna o kona aina Oiwi. Maninli iio oka hookikina <> keia pue no i hoao ai e M kulai ia Heen > ' tna keli knl»na ana e paa ana, iia koikoi ia akn )a oi» e holo kne ia Barannu roa ke kulana Loio Kalana no ke Kalana Aupuni Kulanakauhale o Honoiulu, a o ka hop® oia koikoi ana a keia poe, ua hftaiele iho 18 o Heeh i kela kulana ana e pa# ana, a ua hakoko ae ia oia 5 Keia kulana a hiki i ka lilo ana oia kulana iaia, a waiho ako la i ke kalana a ke AHi Knhio i hooikaika ai nona raa Wakinekōna, a hoi hou aku !a kela knīāna Lunakanawai iloko o ka lioua o kekahi "malihinj OemokaUka" rriai ka ftina oaai e Amerika. la pii aoii o Heen iluna e kela kulana ana e paa ana i keia la, ia manawa oia i kukala akea aku ai ma kana mao "hookohu oihana ana," aole loa he "HOA HAWAII'' ona e hiki e lawelawe pu i kekah: kolana me ia raa kona Keena e paa nei, a kakau pu aku la i kekfhi leka i ka "HUI PUUHONUA 0 Na HAWAII," e hoole ana i ka makaukau o kekahi Loio Hawaii« lawelawe hanā malalo ona raa kela Keena o ka Loio Kalana ma ke Kalana o Honōlulu, a hookohu aku la he ma« Loio ili puakea wale no ka po< laweilawe maialo mai ona ( oiai no nae ua lawelawe ia no hoi kekahi makaiua o kela Keena e kekah mau Oiwl Hawaii īio kekahi mau makahiki loihi me ka holopono loa. Ma ia hnna ana a Heen a tna keh ieka hoi ana i kaka» ai i kela "HU] PUUHONUA O NA HAWAII" ut hoike aku oia i ka wniwai ole o kt hele ana o k<)kahi 'ma.u Keiki Oiw Hawaii i na Aina K, a hoonaauae ia ma ka Loio a aole ka ; lawa kpkahi o lakou ka mAkauk?u e lawelawe i Ra hana ma ke | kulana Hope Loio Kalana no kt Kalana Knlanakauhale o Honolulu. Ke ku nei ia haea a Loio Kalana Heen i bana ai maluna o kona mau Hoa Hawaii. Noonoo iho la na poe i hoao mau e kolai ia Knhio 110 ns makahiki loihi'i hala ae nei mahop< e hoomaneoneo hou i keia Oiwi Hawaii, «iai, aole no paha he mohe e puka ana iwaena o lakou ponoi iho e hiki ai e kulai i ka Ēlele Kuhio a lakou i makawelawela loa ai, oiai, ua hiki ole ia lakou ke huki wale i ka Elele Kuhio nia ka lakou mau mea i makemake ai, a o ke alahele wale no e hooko ia £ 1 ko lakou manao kulai i ka Elele Kuhio, oia no ka hapai mai ia Hten i Aloho kulai ia Kuhio, E hoomanao e'na Oiwi Hawaii o ka aina aloha. i na ua ike kakou ma Hawaii uei i ko Heen hoolei ana i kon» mau hoa Oiwi Hawaii, a hoole i ka hiki i kekahi Oiwi Hawaii e noho ana ma iiouolulu oo kona eaakaukau laweUwe i ka hana ana i hele ai i ka alna e e a'o ai, alaila, pehea ati& ko kakou pono ke hele aku o Loio Heen i Elele no kakou i Wakinekona?

"E palekaua »dh aaei kc kakoa lahui iloke o k(>na uiau lima ke liio oia i Klele malalo u ka uiana o na Mahiko c Hnwaii nel?

He nioāu nui Keia uoa ka aoao o n« o;wi Hawaii e noono iho al, h u\h ua boo!e o Loio Heen 1 k& makHakau o kone idhu Hoa Luio Hawaii « ooho am kekāhi uiakalua ma kekahi ruuii o kona Keeua Oihajia e*lawelawe nei, alaila, pehen aku »n» h kan» hana ma Wa'iinekons i no ka pono o na Oiwi Haw&'i u ka! aiua, laa hooikaika ia oia i Moho e na Hui Kaiepa o kda Ttiritori, nole anti hoi e iil«> ana no hoi oia i oiea nana wa!e i k« pono o ku pw nana wa i h<x>ikaikat He mm uaea kela oa kakou « noonoo pouo *t I keia manawa ake«, h hiki aku i ka wa kuho hilelt i keia aukahikī ue. Ē ho.>manao no n»e i kela olelo kaulana o keknhi p pUA no ka owahi |t« ahi uo ko lalo,»* Kt ike ® *ko nai «lokakou im* ouli o na nia* aao kulai Hawaii aiao kei v hoak i n* mauao kuee iwa«na o lakou iu« \t% R!eb L*h«? o HaWāii,