Ka Hoku o Hawaii, Volume XIII, Number 3, 19 June 1919 — HE MOOLELO KAAO NO Kepakailiula KE AHIKANANA A O KE KOA WIWOOLE O HILO HANAKAHI A I KA MOKUPUNI KAULANA O MOKUOLA AU I KE KAI [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HE MOOLELO KAAO NO Kepakailiula KE AHIKANANA A O KE KOA WIWOOLE O HILO HANAKAHI A I KA MOKUPUNI KAULANA O MOKUOLA AU I KE KAI

<He Moolelo Kahiko o Ha\Yaii Nui) Kuauli) j

MOKUNA I NA MAKUA 0 KEPAKAILIULA AME KE ANO 0 KONA HANAI IA ANA

f Ika hoi ans aku » Kiihēle i Hilo iUa hoike ako no oia ia Kiinoho i na mea apau e pili >ina i ke ano o kahi a la6a e hele aku ai me ka hanai alii a laua, a me ka hoike pu aku no hoi i ka manawa kupono loa e hoea ai lakou i kela wahi, oia no ka wa noenoe poull a e ike ole ia mai ai ka ili o ke kanaka- Ua hoike pu aku la nu hoi i ka hoailona o kahi e hiki aku ai, oia no hei ka pouli o na hale apau o kela wahi, a koe wale no ka hale o ke Aliiwahine ui o Kahaluu, ao ka ui pookela hoi arva i haanui aku ai imua o kona kaikuaana Kiineho.

Ua hoomaopopo loa no o Kiinoho i kela mau olelo wehewehe a Kiihele, nnlaila, i konn hiki ana mai i kela wahi, da hoompopopo koke no oia i kti pio o ke ahi o na hale e ae, a koe vale no kekahi hale nri, aj kiai i» nae ua hale nei e kekahi man kiai. I kona ike |ina i keia mea ua noho pee mai la oia mawaho 5 fea pa owaho loa o ua hale nui nei, ae kali ana hoi i ka hiki mai o kona kaikaina me ka lAua hanai alli.

laia e noho kiai ana. luawahu o kela hale oui,ua ike aku la oi» i ka hele o kekahi mau mea, ā ia manaw,, no oia i hoouaaopopo iho ai, a» h kela he mea okoa, aka, o ka lau keiki no kela e a mai la ca ui xi k« „anaka m»ikai o Kepekailiula. • I kh f ; lua ana mai n

Kkl.i .t ua hoopuiwa la ae U ua ki»i -wnho o kela haie alii o fce Aliiwahi .o Kahaluu, a ua komo ke aou u-akau iioko o kela ooau kiai, a u uieinao iho la he uhaue iapu auwaoa keia o ka po, ua uwa ae la ua luau kiai nei, a pau aku la i ka holo.

Hoea mai la o Kiihele iua me Kepakaihula i kahi o Kiiuoho e noho kali aku ana ia laua, a ua hui ae ia lakou uei me ka hauoli, a ia uianawa i hoolala iliu ai na uiakuakaue i ka mea e haua ai. Ua hiM)tu>Uo ia iho la ao o Kiiaoho iwaho iou o kela pa, a me ke kauoha aku o Kul'oie iaia, e uoho uo oia ih) ke Hiai a ia i ua poe hele tuai, a uiui haaieiu v>u ia wahi a hiki i ka wa t> kauoha »ku ai aoua Pokii iaia.

Ua lilo iho la uo ia i mea maikai, i ka uuauao o Kiiuouo, a ua uoho io iho la no oia e pupue wale aua i kt anu u ke kehau »uuauu o ua Kuna, uo ko kaikauiA hoi« a i-v oia Ke honlala aia i ke alaiule uo ka h(H>ko ia o ka wakemake iuii wahine na ka laua kt iki, a ia mauawa huokahi no hoi ke iua ata no oia i kona iho me Kahaiuu ka uiakuahiue wahiue ul o Makoiea ka ui pnoktlaona Kona.

la nianawa oo hoi o Kiihele i kamailio aku ai i kana keiki i keia mau oielo-

"Auhea mai oe e ka iuhi a maua. « ku uo hoi oe uiawaho n«i, & ovtau iioi o kaea ke iieie uiua ae e i&e ka waiho «i ;« >> ka aina» mea na hoi n^: »» MaUwkaue v wa» hiu< * alaila, owau uo hoi kaua «

ke uaai, a pikele 00 hoi <>e e k.uu | keiki, I a'u uae e hele nei, e hoo-1

Kuu ae oe i ko ui puuk«ia uia ka waiho wale ausk ae 1 ko ili lauaalaonn i ka nani, ai lilo hoi ia i uiea ho puiwa mai i ka makuaUiue oko wahiue, a mea hoi o helt mai e uaua i keia eaea e a akn uei, alailn, halawai uo hoi maua, a kuka hoi i na mea e haua aku a: mawaeua o olua me ka ui poukela nona no hoi kela wena_uia a knua e vke nei idhwaho o ka, hakaia o ka hale uui. " Ua lilo keia aiau olelo a Kiihele i mea uaaikai i -ka uaauao o Kepakaihula.aua ku iho la oia e kali »na no ka hulopono o ka huakai kouuo kauhale a Kiihele koua anakala.

KE KOMO ANA 0 ULA E HUI MK MAKOLE

Eia hoi ka mea kupainaha, ia Kepakailiula e kvi aio mawalu o ka pa o ka makuahine o Makolei, ka ui pookeU hoi o na Kuna kai •'P»a i ka lai, ua puka e mai ia o Kahaluu iwaho, a ike itiai la oīa i ka a. aku hoi o keia uuea kukuke loa i koua pa hale, ua hele koke iuai 1« oia e oiakaikai i keia mea kupaiuaha, a mamua hui o koua halawai mua ana me Kiihele» X kona hooKoKoke [oa ana mai i kahi e ku aua o Kepa&ailiua, a ike mai la oia i keia kanaka opio ui pookela, ua he oeehia iho la oia, a hina aku la ilalo me ke ano maule. I ka lohe ana o Kiihele i keiu mea pahu, ua holo koke aku la oia ma kahi o kela -liea pahu ana i Joht ai, a mamua Loi o kona kumo ana aku oka hale o ka ui o na Kooa, a ike iho la oia 0 ka Hakuwahine 110 ka keia oka hale-a laua e manao ana e kipaaku iloko. Ua hoomaka iho ia oia e lomi 1 ua wahiue maule nei, ai kona ano pohaia iki auu ne, uh nioau kwke ae Ia no o Kiihele ia Kahaluu i keia

moau, ... "Ea, heaha iho uei hoi Rew on., loaa mai la oe iu'u e waihu a oiake aua, a noke iho la wau ika l<> ( ui j a <>tj a hiki i kou pohala aua ae la Heaha k» pillkia e ke kamuaiua mai'iai o keia aina?. '*Heaha mai ka hoi kau. Li'u uu hoi. i ike u»ai nei i kt'ia uieii n iiiai kahi kokoke 1< a i feuu pa h;ile aei» ao ko'i: holo tuai aei nu Jioi ia e untifl, ai kuu ike aua aku uei i u» mea nei, ei.i ka he kauuaa ui opi<» # a suu maka no hoi i ike nr.ua ule ai E oluoln anei oe c ht«i,ie aiai U'», i'ia anei ka hauai alii a olua i hnik*-

nm ni ia mauw uue kou kaikamahiue. "Ua pololei kan koho ana mai U, oiai, aole ia he mea e kua aki', akn, o ko hunona n»> hoi iu e niM aku ai ka ili kapu o ko "kaiiamahine. Pehea iho h» . kou manao uo

ua hunona nei au?" 1 "Aoie paha *ela he 6anaka, ! agua paha kona atio e like aij oiai, ua aianao hoi w.au o.ka'u kai j kamahine hoi ka ui, eia ka he paepae, waw'e kuu kaikam.ihii e tio ke:« ] kannkn ui opio a kuu makaiiSte. mpka aku nei. Mnkepono no hoi Va noa ana o ka i!i o ku'i k likauiahiue i kela kanaka opio. Iv hoi aku kaui iloko o ka h:ilv e hoo nakaukau ai i ka h-.>okipa ana msi i kau .huao.ua ili a tne he ahi ala."' ! i *u lohe ana j Kiihele i keia olelo a ke kiunaaina wahiue, | ua ae aku la iia u leo kouo, uai, | u» ike il«o la uo hoi oia ua liU) ka I eo o ka pili a laua iaia. 1 n«> koiuo au* aku o Kiihele uie Kaimluu iloko o ka hate, a ike koke •jH»t U no o Makolea i k« R»uaka «Uii*hini a laua i hOv>kipa mua a\ a i) kon« im uiai la uo ia o ka leo kakea « komo uialoko. "Aohe* ka hoi ko keiki an i kamaiUo oi«i ai e kii ana oe iaia,*" w«bi & Makoiea i niuau koke m&i oi«U Q« kouio ia oo kt uaake oui iloko o Makolea, * u* |komo k«» aiohn iloko ot\a, jai alolia uo uae a h ; i na o k« u* o k* iU o | v» «WU« HKm U U ! \> tVi-O" it i » , uiu.nu a Makviwu" AU i**lio kahi

i k-li at ui »». ka pae aku <• k« ko i.ni ke kn uii!ina hi> ikipa^"

I sa l- hrt ai»B n »n Makulea i mau.ulelu a Kiihele, ua huli koke inai la »jM a au'» nuku tuai la ikn niakuokaue <• kaua kaue e kali aku nei eue keia- inau ulelo. *,

Kup.u» h»t ho ktt,L»oi oe i waUu» i, ke Alii inawaho, a kumo oaai uei 'p iloki) ne: a haaieie ia aku la k>» tt»ea a ku-j mauao e auoi uui nei, kii aku jaia, aj n-i aku iaia - k..uto k tt utjale iuaj. &ia ■ a -t>ea -u ua M ' ka h 1 kipa aua.mai iaia E aaua ae ue i kittn i hoo uakHuka.i ia uo £a h- Okip • aua iuai iai/i "

Ia ;i,an .w« i u«tm nK.« ii o Kiihela, } k«b? aua ui Makolea nei i hikuhi

e *i, a ike aku la oia i kh halii la 0 kekahi nua' lōneun m*ika , -ii uh' i» hoi i ud ahua!a ae ku poa' anu hoi he uiau e.mc, «e piaaim ma k<> lak»»u l.u»a na kahiki ei-no. Ia man.wa pu no boi i nana ak»i ai oia rna kehi kulo« i kela wahi nua mue< a Eiuni, « ikeeku Ia oia " na paku «apa ahuula, ai hoomakaukau ia 1 lakou no ka uhi ana iho a nalo aku na »)f*a nona ha do hau<>!i. A<<Je i pau