Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 51, 22 May 1919 — HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA HE MOOLELO NO KA HAKOKO NA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA

HE MOOLELO NO KA HAKOKO NA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero

Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii

MOieUNA IX KA HOOPAKELE MA KH3 ALANI'I.

I keia inanawa a lakou e"kali t tio ka h »ea en ii o o i kauwa ku ipaa nana i kii aku o Li gifl, ua lawe uuai la n'a kauwa i na iue« e peoio ai ka papaaina, ae h> ouiāKauk; u ana i oa mea .aipau e pono ai kela papa aina i h(oniskaukau ia no kfl baD<thano o ke KamaHiiiwahine o ka akau. "Ke hookokoke noai nei paha īakou i ke kihi o ke alanui e hoea mai ai i ke a)a e hoea mai h\ io saki U nei", wahi 8 Vinlcia i olelo ho >kana»ho wale ae ai, oiai, ua ano uluhoa iii&oli oia i ka hi e.i koke ole tttai o kana m»u kauwn i hooana ia aku e ko iakou Haku Ua hoomaOi'Opo pu o»/ii la tio ka Ma-| kunkane hoehan; u i ke aoo nke ni i o V*iMiciā Ika ho^» koke inai ok t ooanelf oka L-de Lug : ii, mwn o ia mai ana h«»i e n» kmiwa su»paa a aa Opio R >ma nei, a u > kamailio hoo.nakeaka ae la <»ia i keia oiru oielo.

"Aole K.a o Viuicia e kuli h<omai ikWHi ui ihu a«ia f uo ka <> keia kali ana he holo n.iuna aku ku« i kfj aUoui, ae hahwai »iku mc ka uD»t)ei? e lialihali ia 'iuai nna t* na kauwa ku»pKa. Ua kaumiliu ia fc«ia <mhu i»lehi .n« ke a<i(i uiiu< Hka.

I ka h«la h: u »ua ae o kekahi maiiawH, ua huomaop'P"'o» il o l i lakou i ka hhi uia<*!i > ka ti«niai o ka hu.kai kii ia L 'gi* a ua lilo io m> k*-ia hoea koku «>le (n-ai o n» kauwa i uiea na ka Ri>ri)a rpio e ano Himainoni ai • > k<>na maiiM), a Uii hele aku Ja < ia i ka i>uka o wnh . loa e kiei aku ai i kt» alahele e h=ea mai ai ai i H me nam. E waiho i<i kakou i ka Haku Opi<' R >n.a e kaii oiai in, ae huii iki nt hui ka kuu ika huak^i o ka L dtf opiu e bele mai la uiai ka Iī ile Alii uiui " KaiB«ra. ' v •

I ka wa I*o i haalele aku ai ka huakai ona kauwa a ke K«uknu Alii Vinicia i ka Halealii o K«isar}», a kamoe uiai Ih ko !afeou hele t>ua no na &lanui nui o ke ,kulanakt>u hale o Roi>>B, a ia no o Lug'a iloko o ka manele, ai uk.ili ia h >i ka hui kti eke 'iauwa kue.koa Atinim ā>, ae kokoke h<a ana hoi o'h i k.i mtnt*le > kf> wahine opio. 0 kahi a ia. k» u e hele nei ua hoon.hlamhhuua ia iio ia me na kukui lama ia Inkou e hookokoke loa aku auu i kt k:<!ii Wihi h;iiki 0 kealanui, ua hoo;o >k;» uaai U ko lakou hookeke ia e k« iehulehu kaiiHHa e helē ana ma keh« wahi, a ua hiki p >ij > <<Ie i u»» kauwa-kuapaa ke nee tn,<ikai ><ku. |mua, h ia raanaw.4 i kaht*a leo uui aku ai ke nlHk.ii ona ksUvve a ka H*ku Viu s cia i keis> iuhu » lelo.

s ho«ika»w*ta ht>i i m\ ka «»*«<• U' o k«» 'kaukfi« alii Vtn ? c : » o K'Hm.'* Aoie p«Q >» a » i < kahe« U'O nu'i ana ke poo e ii« ka"w < a ht> •lu V nie *» u* hnt>ai«oi><tp > k K fttO Ih liO O Lg H i kf<iihi ri)Hu

kanaka e ln okek >l<f |na mai n.na i kuna monelp, h ūh Uiei afeu lft oia māioki» »kuo na p;tle oka man«*le f a ike aku ia oia i ke kino nnio kana kauwa, oi.i h>i ka Nunui Uri ga t ai ukuli ia oia e*kekahi pon kanakw i nhl ia ko lakou »wau p o me na inea hoopuloulou. L T a lilo keia i uiea Jioopih<iihni l«>» i kn <nanao o ka waiiiue npio, a a!a pono ae la oia a n« ho ili.na o ka manele, a ia mana®i?a pu no.h«>i i ho puka ae a : . uia i keia ma 1 ole!<». "0 Uri»s t k#»la ai ukali ia h« i « n;i KrHti.in<>! E k >kn m>i •i i.ei ke k<- ki>a i keia manawa. K Kr'sto e, e hanwi u.&i i kau mau k<>kua ana i kau kauwa wahine e hiiinii pnulele *>ku i>ei i kau hoop>ke!e iuiH uiai."

Ua hoomaopopo l<ta ih<» la fee k*uwa kuoiioa Atininiiß>i i keia ane aoukeke nui iu uuai o lakuu, a un hnopihuihoi noke ia kona man;<o. oiai, "anle loa i honinaop >po ta mai kaua kahea leo nui ana, a he mea hi»i keia i ike inua ole ih ma Rxi«a f oiai, o ka .oea aiaa uiau loa i iin* ia i ka wa uo e kahea ia ai ka h )j)k;ur-

wale aua i ke alahele no kekahi maneie o kekaiii Kaukau Aiii R >nria ē hooaaawale koke an« n<» I»huiehu, a ma kana hoi e ike aku | ivei, e iine rua ka nui o kana kahea | aaa aku a peia iho 1» ka noke ia ' inai o lt>kou i ka ho >keke i«, r ua ulu ae 1* ka oiaoao pihoih 'i l<-a iloko ot a. Ii uiauawa kokt no i iuhe aku ai oia i ka leo hoe puiwa mkiie!e inauioa o kahi a lakou e hele aku nei, ai lioopuna laae hoi leela leo kahea e nn kauwa kiai tmm«Ja loa o ka hiiakai, a he mau kauwa i.oī l i:i i nu nna kaua. I;i manawa Roke no i lohe »ku t i oia i ka ie » ano tiwe o k«: kahi 'uen, ai> ka pio iho Im no ia o na kukui iama e halihali ia aoa e kekahi mau kauwa a ke K>iUkaii aln V.nicia ia manawa i olu4>>a ae ni k»hi o laki u e hele ana ia m nawa. Ia tii«nawa pu no i kahea ae ai o AtĪMtnus.i i gh kauwa e paa «na i ua Ihhu hoahoa, e hiii aku i ka p* e e h ofeeke iuai m.a ma ki>h> o k» u>aneJfto Ka wahine k» hoo'UHop»p> lōi ana o fce kauw»

«ui»Boa h Vii>ic>a i keia m.iu pi!ikia e alailai nei niā ko lakuualah» le un kumo mai 'ii ih-k<» ona ke ano hop- h>p », n m koho koke ihi> la lui <'ia i Mia jjlikia īY»hī k^kahi

n»au pi>e n>ai pnha «» Krti3 tr >, oi»i, •i» «uhh no 1« .)>hu iiana i kekahi

amnawa iua na alanoi <> Ro oa. oia h <i ke ki»n<i-p > an« o na kua o K .i--**<r> i kekahi mau p>e o ke a!»rīui a inamuii boi oiu hana maa mau i ike la ma kekahi in:in„\v:>, na ui4->a.) lo<* ih'» oa k;Hiwa īiei a ke K >ukau Alii Vin ei;*., <>ia io n-) keia e hana noo'hau ;aele m«i hei ma «lahel* o hikou e hele a'ku aei. I ka »n >nawa no i ata ai Kekahi o nau h«na ho »h«uuaele o na p e k >a o Ks<igir>, u» !om no ka poino i kekahi po*, a ua poiuo pu n-> hoi bt* o!a o kekahi poe koikoi o Roma a he poe p»ha a k.> Emt*j:era i ma i to-o «i e hookau i ka u>i»ke malun<i' 0 lakon, ai oie e hooko p>ha i kona' minao inaina i ieekahl manawa 0 kekahi kumu o ka ulu aua niai o keia man«o iloko' o ke ka"uwi.kuo-' k >a a Vin ; cia, ua kokoke ' I'oa lakou 1 kahl ki?»i o na kr>a o ke kulanaika<ih«!t», a ma ia ano i'hoopiha loa |ia ai oin t tca h< pohupo no kn w,thtne opio, ano sa poe hoi e kiai «w i ka n.aluhia o k« wahine opio [toko o keia manawa uiuao», ua uinn,»" kok* iho I» o /tii>īut)B;i e j hoi»pakele i ka Wahuieopio, ae ha'alt*ie nku r)o hui i na kautva e aV iloko o kn lim?> o keiā p«>e hoohaunaele h ola m;<uao ilukoona «a ne*« k 'ke uku la ma kahi'o ka Hianele o Lugl. e m»l ana, a m»pu )a ia Lugn* me k% iua-* nao e ho!o gkn ttte ka Lttie opi «*i *eia uhiaaa aku, t»U e hap i ana ikaL de op ? o, okawan * ia i <shet ?»e «i o 'Lwgu m« ka ho

i «> »u • Vrtā ! K Cur«;4 ! ol f! E bM«i ajai i kau

rrau kokua nna iiiu. 0 L g ; a kei < e_kahe£i nei i:» <>e. Ua a»hu 1a 0 LuKi'ā i ka'aahn keofcp<v a * ie iriea noia'e-ike mMopop-.i ia mai pī ni;t iloko o wa pouliuli, I kei;i inanawa « Logia e kahe.-i h«-i, h"» o At*rtir tisa fee lii po nei e uni !**• poo o Lvg*a ine kon» kihei-

I kei'i ri)nn«wi ke K«uwh a Kaukau alii Vinic'« e ho ut nti •»• uhi i ke pi 0 4 o ; Li'gia me k'>n; kihei, ai lohe.ole i;< nwii «i ko' 1 » U" kahea, i|a lal ia mai la kekah) mnn īima wiknni ial.», a ua nmii la i?i ta kona h-i, a haale aku !a <>i» ih-k rae sa h*i pu ana'o kona si, a 1 iia > mai la kel'ā." »n li.na kak«tlha hapai ae 1« i ka wahiae oi»ii>, a h' m ik*i aku Ta ia L'g<«, aia man*w pu no hui i puehu Hilii aku ai u knuwa a ke Kauk- u a'ii Vinicia, (JruBi hoi Kf Kauwa pum»heJe L' g'«, u« h»pai afeu la oia i ken Hikowahine no Subura > a i; mannwA pu no hoi ua hahai ak« 1 ka p.»e kokua o nr«i«* mali ipe otii. l B waiho iki kako<v ia Ltig<« e īa«" ia aua p na Hma kakauh* o"Uftis kana kauwa punahele, ae huli ahoi kakou n > c»» kauwa i kne aku <• ke Kaukaa alii Vinici«. I»i lakou i haaiele ih<> ai i kela wahi, na puhe» aku ta lakou nok&hi kok<>*e ioa i k lakou wahi, *a mamun ih'o h< i o kahi nko Jafeou linku a'ii. I'h hiki ole nae ī» lakou e komo aku iloko < kn hale a boike frku i keia pain<> i halawai lue lakou a>a ke alahel*-, oiai. ua Loomaopopo i.o lakou i k« ano rolea mauli no o k<» Inkou hnk :na ke kino, oi.»i, u» ike no luHou, i ka wa no'* h< ea «ku ai lakou in>u--ona, ao ke kanwa mua t loaa np J »uft ina, e ho >k«u i» n>ai hoa k> b«»opai o ka nu«k* n aluna *Ofe. Mahopfe o kt;]hkiukuka k&p,*!?:'' ana nm kela wvhi, ua ia le»kou e huli hou i hope, ae in ! »ku ta ha i ke kino poino t> h<< Imkou alakai, ai kaa ai h i he hoik* trii ko lakou ao.o i.o ko lakoi poino. wiamnli noi n kela hauoaeh i (mUw<ii mai me Ukou,

U« h<ii hou \o no i k«hi o h&una?!", a ti,i>n>u!i o fc> Viiftj ana «bu, u» loaa aku Ja £> kīno m&ke o Att»nii)UB.», » i.h } •- t»e h lakou iai« me u ana<> k<u. oiai, u* aloh i l»kou ihi , i he aii i oluolu tiii hoi kon.i h'o-i sh an;i ia lakou. 11 lak »a 1 hoe.» h u hī ti>a k« ipukn pa o •<* h>»ije- o kv Jakou haku nlii, »;a bo,m> hou iiia U ht» ke !'ii » b« pohopo iluko o lak«>u, a owai ia ka mea a-.i iwaena i likou t! helrt n>U;» aku iimia o k ' lakou haku, a hoike >ku i keūi feu. hua p iino i halawai mni o e lt<k<V. Mahopfi o bo Ukou ktka kaniallie ai.H, »»a liooh > > ih • !;» u • G> 1 ke Knhu hanai pnnalu-le'o Vin ! ci a Ui '•!(»!);» no hoi o Viuicia i kei;. kHU.v.i 'kuapia an», a he k: uu« ku pi » hoi i ii6h t hiihi uie k> ua mau makua, m r hli al<ilja fi>,i inj:> ! kona wa kainalii, a aolē p£h;i e inh koua alohii iaia, | a 'he-oMie inai *!j» i i ka noo'el'» o ko lakou p <ino, » l:lo hoi i inea mai i kdoa huhu kuakoko ikii'ika. 0 keia k.uiwH k» Gn!o, hi> k«nwa nia n>ai k<> poe Ke!eniafiif* trai\ ai In»ve pi»> v nai hoi €ka m»»Wu 'kmie <> V i » u * hooili ia uial rio hoi tceia kauwa *Kwl*n>i»nla na,-»i ka v iiaktt«hn>e n>ni 'o Vinioia, oia», ua make »«ua h i kona nuikUnkaiie, a waih'. ih i feana lieilii me mk ponu apui i kai>a

w»hin®, ■ ■ ■] * B h«hal m«i oukou a na' ) no ht«i e huhni «ku inm i iik »u « irta m> e honpiu umi ann oia I k« fD»ke uisluua <i*u, aUiīa. oa Wki no iā ikake, u.i ko'o ī«*tt 1«, * )mo m*i m» hot %<>*« tcī* o, n i*ik »■ iin» k'u, ; e huīo jūu **Wk«»U i ka oUKOU n»«U Wahi a:pt»# ,'*i H*tt uini kn, i«aii»a o kuka,k,<v |UAkU.**_ . : ; Mimuii o k«*i» m«u oieKi wiwo le « keij» K iuw.i Kv!> u ••MWkaik* i* ;»t- l * ka 'o n,M o t< k««fr4 * «* Kī» ki.u htii Vui cnt W , * Nka U l«t<m u.aii ih- o Gui«, j i AuU' ip»a.