Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 29, 19 Kekemapa 1918 — HE MOOLELO KAAO NO KUAHAILO A ME Hinaaukekele KANA KAIKAMAHINE HANAUNA KA MOOLELO HOI O KA HOO KUMU ALII KIEKIE MA HAWAII NEI [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KUAHAILO A ME Hinaaukekele KANA KAIKAMAHINE HANAUNA

KA MOOLELO HOI O KA HOO KUMU ALII KIEKIE MA HAWAII NEI

<«• mool«lo Jultiko !i>fc no Hawaii (Akb* n«j ka j>unftaikH) «> ko Ka iioku jx»« heluhelu nuH>i«io)

. iioiu (24) I k« lōh# *n* o Pule« i fceit ?uiiu «Wo • Kshiilrf»i, lii !!1o iho t* lt j ftiM k*nmnhft I<>® nohA oiai. ua hoom*rtiK*pō !» no 01». «īao na •!* i limia' if poino t ko lau» m»u hoihele e !<>)« pa nei. a itit* io no hoi no ko t«ioa poino, alaila, he ua«a knp'Kio ilona or>t» e h 'okau ia ai ka hoopai « kekaikoeke. no!ai!a hoopaa i!»o 1« oi oi» i koo« manao, i na oo ko lakon hilri akn imim u Hinaaok6k«l«i a makemake oia e Aookau i ka hoopai iluna o keu» kaiknaaoa me kona kaikmane, 'alaila, e noi aiia oia'e hookau ia cnarU hoopai iluna ona. K ike aku ®na no p«h« kauA e ka wea heluheiu noa ku« mua iho i ka wea pili i k« Palee hoao ana e hooao j k#na'm«a e nune nei itoko iho ontt.

He mf« pono oo ho» e hoike ir;u« i nku i kn poe h«'luhplu o moo!e!o. i kffi« manawa a Kanake:» a;a * hookokuko «feu ujf\ t n»

ua pau ibo la k» aaanawa o na la akoiu i haawi ia m.ii af uiai al e knna Pukii 'naku, a ua hOouiaupopu iho lu no i kskau wai o ka poino iluna onH, ak»i, o ka m«a nui no nae ana e hoike akn ai imua o kon* Pokii haku, ua malama ia ka inalūhi» o ktr kaoe a laaa, a aoīe hoi i hann ia kekahi hana e uhai ia •i k«na mau olelo kaooha, ao hifct o!® ana mai i ka wa EUpono, ua ike no kakou i ke kumu oia haole ikl ana mahope o ka uianawa, la lakou t hookokoke loa akn nei i Kainaliu, oia Uoi kahi >oa kahakai, u» hoomaopopo aku !a no iakou nei ika nui maofio keia imu

noi, ae aa ana hoi, a ua aneane

enaena no ia m»nawa. Mamua nae' hoi o ko iakou nei hoea i< a ariī aku i kahi o ka hgte alii e ku ana, a matnua h.io ko lakou nei ike ia an« mai ekn !ebn!ehu ona inakaainana, ua hoi ae 1u o Hailikulamanu i koaa eino kanaka ciia<i, a ua hete aku !a iakou nei no kahi o ka imn e a mai ana, ae ko> koke ana no hoi oa imu nui nei i kahi o ka hale o na Makua o Ukou oei.

[ka ike ia ana tuai o keia pos o hele ak# nei, u« hoomaka ae la na poe spBQ a heoho leo nui, ai ka ik6 ponn in ana mai o keia kanaka ui la»ri# ole m«i, u« hoonnaka loa »e 1* ka !ehntr?hc e kaniknni-pihe no kei* kanaka ni launa ole mai, a ik« mai la no hoi ka lehulehu i ku koi pu aku o Hailikulaninnn o™ Kanak«a kon« kaikoahine & ua ihn la ke annīnha n > laua ilnko f kela lel ulehu kfnnkt>.

Ua waiho ia ke kaui'ha e Hiuaaake!tp!f» 5 kekani mHO koa kiai oke aloalii o na makm, i k« wa nn e ike ia aku ai n Kanakea me Ha'iikulanianu, ahiihi, e hopu knke aku i». Kanakea, a aole nat* e kau i ke lakou uqsu li.na o kouu Ka:kunane Haiiikulanianu, oiai, mt kona manao fio, aole no Ha'liku!araati« ko kuruu o kola !f>hi au« akn, no kona kaikuaana uo.

Ua loho i» kelh a)«u olelo kano!ia h ua AViiwHhij)e vA sies t ao kc V»I T m """

uoi&ik. u ke k«li wa}« aku ao oa» Ilauiuka tio ka bci m&i o kii pio i oiAk«m»ka U e kalu* i ka umu. I ka wa e hoohu <iua kttt.nka ik* mi o keU kaeaka awUihiui, ut hgukukuke lua w«i U ua Ilaoouku uo kft hopu «u» i* Kaonkea. a uuaiuua tme u k«* kau ana o ko iakou aiau lioia (ualuua o keia kaikamHhina « M§ o Hawaii, ua kamailiu e mai U oo k« Alii iualihiiii i k«i» tiiuu oialo.

"Ka. aiia hoi oukou a kau i ko •ukou mau liu3ft ouiluna o ka woa * oukou i miaio ui e hopu» ao ka mea pahaii mauao ia e kalua i keia imanui « »-a mai n«i t e hopu mni uukon i'Kulme'ko'u kaikuahiue Dti. oiai, . v o maua paha ke kumu o keia huoko ole ia o ka olelo kauoh>i a ke Aliiwahiue o oukou- 0 inaua nekahi i ,kupouo_e kalua pu ia i ka jao oui ooe ia D«i t M oluolu e la«re pa aka ia maua me ia nei no kali' o ka ima."

I kaJoheana o na Haeauku i keia mao otelo ake Kanaka ui ojiio aj«Hhini, ua konan;» iho la.īlakeu tue ka hiki olf e kau i na lima malunn • Kanakgii, a ia manawa oo i kaeoailio k-jk« n/*i ai o Pulee i qh Ilamuk'i i mt.u olelo ano wiwo ole. uuai oukou, o keia hewa apnu e manao i« nt\ e kalua ula u oia nei i ka uuiu owau ke kumu o

keia poinu o keia Aluwahioe raaikai o oukou, ao owau ka lawehala kupoun lo» ua"oakou • lawe aku e kalua ola i ka itnu euaena. I q« uae hoi oukou manao e lohe mfta U k« moolele o ka lawehala, alaila, e lawa uiua aku oukou ia'u imun o ke Aliiwahine ui o oukou, a oiai ua' ike mua no hoi. oia i'au. a aole no lhoi*e nele kona! hoolohe iohi i ka'u man' olelo i«ia, noUila, ke noi nei wati ia uuHuu ljiwe euua aku u'u a ho!ke. ai'u hol Wau īhII»! nā rnc"a ap«iu."

Me ktia m»u oleio a PuJt>e t ua h; oauaka koae aku la oia e hele Qo kahi o »ka Ilale Alii e k< u tnai aua a ke kumulehua b i e hak%u iu ana e na manu lehulehu Iluna o kela kuiuulehua a noho »nai aaa o iloko o kopa ui'aui, ai hele ,nae kona heleheleua.a eaa i ka huhu,weia. I koua ike aua mai aae i kona kalkoeke,' ua.mahamahu mai la oia me kc kahea mai iaia uei e hele aku a hui pu'me ia l hakalia uo ia Pulee * ku roi kahi kokoke loa i k« Kumulehua kapu a ua Kaikoeke nei» alaila. o ko Pulee kamailio koke aku la no ia i keirt,mau olelo peuei.

"£ ke Aliiwahioe o ka oi, ao ka ui hoi a kuu Kaikunane Haku i moepoo loa ai. a iilo hoi kelaloha ia oe i kumu ono oie o ka ai, • lilo , maoii qo i kuuau'.*iloii uiai uo ua Haku kaikuuaa* nei o'u. Ke ike nei wiu i keia enaeue « a mai nei, aua hoikeiia ae nei ia uiakou, he imu keia i hoomak&ukan i& no ko EleW Hoahauau i kii ae uei i ke &aae * olua, a no ka hiki oie aua oiai i k* auanawa au i kaup*lt> ui. I qa ha oīhio ia mea > hoike ia ae uei ia ®*kou, alaiia, oia ka'u i hele mua ia.ua^u + eikw Aliiwahiae ui o ka, Mokupuni, uui <' Hawaii, «oU loa ,i kau iki ka bew& iluua o. ko ilaikuaaiia, o««u kalawehaU kmpouo lo& « kalua ia i k* nuu euaeua, oiai, ua u ka heva i Uaua ai ka huaka'i huii hoi ;nai ako Ēiele hauau mua. Ua hiki «% uo l*ua i k* «iau»wa iuaikui, a .miuauli t o hoi o kau loht pono ole ana I kinohi, owau kekahi au i kgoo ae ai e hele pu o)*L a uo kuu iuanao h iohlhi uo hoi i ko kaikunane, ua hoopuhili ia ibo la e a'u ka laua huaakai kii kaue, a a* hoopuuipuni ia laua e a'u, he ma'i kakio ko ko kaua, a ua kupoao ole e hele aoai i Uawaii % ht uiuau Wule uu uo ka aiauawa a ma,ka ow, a he h*iua hoouiaiuoino wale uo k* !awe m»i iaia t īnina o;?, oiai, e h >oWKhaWhha ia at a n.- oia « oa ke *ke u« i kon* h«UUei«ua. AoU uo i £*u

ka i a*uiw kui u ko Ki«jle Ksikuaaua oo ka ike mākn j ka lt«leha]«QA 0 ke k£ag a ulu»..akfc. ua luk>l« m* unuiap iua aku. uo.wau o-« ka pih* pu i kii uiuuau unoohuu.eiuha oi#A Ai»ie uu i iiu«ni «|>io # iuai e uauii. lU.liiki hala nns u ui«u U, o . ku'u kipaku wuuii;,ua aku ia iiu* # ua kuuio k* hikhiU iluko o uu h*aUlu iho la l*ua i ko'* h»le * hoi *ku lu m »ut> kaomāha mipli uo, oki wuhi «o « l*u* - 1 y «īlelo oaai ai, „ivia*uo Uua « hoi aku io* kek hu«k«'i kii k«o« j * alaila. e uiake aua ao liftI ift ee. Iko Jauaj hala aua aku u* I lohe *ole l uuai. lal'kuu kaikaaaa« Huku.i ka.papuliio 010 o uiakuu» a oia uqlkouaJxuuaawa i .kahaa mai *i ia u # uo # ua fc uittlihiui,,» ua,hviks aktt la iaia i ua <&«* apau, a un Ulo. ia i uiea hu«a*ia o.ka huhu ® ikuu kaihuuaiib Haku ia'u, » .u» I kauoha koka hauai !eo nu-I o maua e kahea. koko aky | o» malihīai e hfi hou]rjQai ihoye # & ua kahea i* laua a hoi hou io ( U no i hope, a la oi* i ka'u naau.hana aloha ole ia * me t ka'uoihi pu aku tio ua haualokolno a kooa kaikuahiue ia / Jmanao maikai a k«j Kaikuaana a me ko Kaikuaaua* oa huikalalia'mai-Ia lea'u qjf\u haua iokoino, * ua hoike mai ia laua i na mea apatt i kuu Kaikunaot Haku.,a m<i ea hoike pu eoai iinua 0 mau'a i kau leo kono laula, at kono ana hoi i ka Mokupuni iiolookoa.o.Oahu a hele pu mai a hui pu roe oe, a ike'pu hoi i kaia «<on , A maikai ou e ka Aliiwahine o ka m Ua hoike pu mai la.no ko Elel*. Hoahanau, ?oa no e hoea ani» uii|ikou i ka manawa kupouo, alaila, e no.olā i ka wait>» ak» 1 na no boi e haule..hop« aaa o k%. maoawa &u i k«uoh4 ai # ilaiia, e htlawai ana no hoi oia np ka make ata ia*oe mai e kuu a>afihini a'u i hojkipa mua ai. Ua li£T"* keia i mea hookaumaha loa i manaO, a ua hooholo iho la ko'o manao. e aho e hookau ia | uku hoopai o ka jnake maluna 'oiai, 'mamuli o ka'u iaau |<!oha ole i hooko ole i* al k.au I makemake ai e hoea aiai laua j[ iwa u*amua iho o fta pau ann o la ekolu. He haule wale uo hope o kā manawa, | o kekahi ulia poiuo ma ka |ae ne>, a pakeīe no hoi |kon Kiaikunane Haku mai | ka mokna, a.ina no la ua i ke kane, n manauli uo 0 eleu o ko Kāikunaue kino pakelei ai maoa a kau mai Ia oiiau* maluna ona a hoea iho la iuiua me keia imu, nui e a enaeua oei. A īna he manao ho>>ko ko kanawai kalua ioiu alaila, owau kau mea kupono e 'kalua e aku, na'a keia mnu hant hawa apaul hana, ae huikala aku ei i ua\o«mP'*' h*wa6le."

I kn lohe «n« o Hin»ftnkekftUT i k«i* tn«n oTtlo a k« kaikoahine oTti k«n« 4ni i *Ioh» nui ai, aa i ifik m !a kon& rasu m«k« ! us walinalue k« «lohft, * nte m»i Ia ok • ISJ U i kt *i o k« kaikoek®, « honi iho I* i«it aii I* hoopuka mai i kra in»n ioMonn* ka l«o h«oba\i uw«.

| v Aabm o« «kau Kaikoeke aloh» |k« hauoli io« n«i w.hu i koo hoik« l»iiA raa i i na qi«a ap&a « pui [oo km* haaie iohi «ll* a kuu £i«l« « Kaikuxa»»a» a ma . kahi h©l A-kāE ;htāwi tn*i īa o« iha i p&ni m* k.QOS !<M«kftl ! tt« t « hOopan lom oe it manao ioO< * m kahi hoi o k« kanaka i i aaaoao ta « kalu* ma k«is imu ahi eaaaua, e kauoha a« w*u x a* ka* l * k'KWw kattkat} na puaa lehu!ehu # « k.<lns hoi »# keia imo enapna- Aa- '** 4m» ako n«i ka h©i ka Malihmi di kuu man«o « ak« n i nei « ik« *kil l **< ? aka ,o« m Ukou «pau* „ ! u b4l « '•'U oookahi bc! ko maua kooio like au* ftofeo 6 ka hale a kuo siu M&kiaa 1 hoooaakar t kau mua ai uo aiaua. * «ol« uu hoi wau i kuuau Uwko,* . h;ki i, kuua #,ua „ , - (Aoi« i