Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 26, 28 November 1918 — Ka Haiolelo a Rusavela ma Nu loka. Kue Ikaika Oia i ka Peresidena. [ARTICLE]

Ka Haiolelo a Rusavela ma Nu loka. Kue Ikaika Oia i ka Peresidena.

{Mai ka Nuj»pa "ehniuiele" o Kapaiakiko, Oct. 29) tiiHi ke!a pule mai) MKA PAHA UA Kt K NO l KELA POEKAKOOOLE 1 KA HA17DHANO OKA l ĀĪlin. " "

,r Ar 1« nn paha he manao knnHlna, ua kue no oi» i kela poe kakoo ole i| ka barohan< o kn L»hui. Aole o"u kanalua no iā mea, ma kona kHna-; lo# ana i ka njanao oiaio o kela poe paepae ole i kooa lima, aka, mamuli] oae o kona noonoo iho no i kona pono ifco, ua palaka iho la oia J ke "ku-l iāna o kHa poe, a hoopoina iho la oia ika lakou hana kuuaakaia i r' hanihaHo o ka Lahui Ainenka, a ua manao iho !a oia o ka haawi o!e una i kakw irtia, aolp hoi ika hari"hano uookela oka Lahui, ua oi aku ka ( p»*nn * h«»opc'tna ifi ka hana hewa m kt'!n poe i ka ht>nohano o ka Lnhui »»n»k» n>»rfu » o ka hanolmno o ka Pcr<>aideaa. 0 keia kekahi mea a'u i h<wt<n«nf>»po ioa ai ma keia * 4 leo P oloai oka Perea;dena ika poe koho barota o Ampnka r»ei, e nana tuus aku iaia. a mahope lioi ka hauuhano prM)kelf o ka Lahui Amerlka.* f nei wau i ka pie Ai)frika Aloha aina oiaio, e noonoo pono. tnai i Va enanaoo kela mau olelo a ua Peresidena nei, ma k »na honpuka 'ana i mau olelo penei, **0 na Alakai o ka aoao uuku (Repubahka) he p*>e kakoo kaua i'o nn takou, aka nae, he poe kakoo ole mai lakou 5 ka lima o ka Mannhnoko.'' O kf»ra m»iu Alakai a Ka Perrgidena e honmaoe nei, oia no ka poe i kakne aku i ka Perepidena i kona wt; i kukala aku ai i ke knua. Ua kakow nkn oo lak .u i ka wa i kahea ia ai ma ke kanawai KOa ka w«e ana i na ■ kr>a. Ua kakoo aku no lakou i ka w.i i ho.»una ia aku ai na koa ma kela l-AOno-o ka moana. Ua kakoo aku no lakou ia'a ma na noi dala apau, i na paha m« ka auhau kaulele knua ana, a i ole ma ka hoopuka ia ana o na hona aie Ua kakoo aku keia mau Alakai ana e olelo nei na M alabai oka hr»p«unku * ma na nin«u «pau e h >ohot )mui ia ai ka hoonee ana i keia |kaua h h<*a i ka lanakila, oiai no nae na "alakai ponoi no o kona aoao" le kiie «na i kana mau honkl?eana no ka holopouo o keia kana. 0 ka | mea kupanaha nae i ua PereBidena Wiliaona, ma keia leo uwalo ona ! imna oka poe koho barota e kapae ae ka i keia poe i kakoo i iaiā, a ē'hnuian* uiai no i kela poe i kne iaia ma kana oiau kumuhanu

| hortnee kaua. O kekahi naea kupanaha loa keia, mai kobu nani ? na RepuIhalika i kakoo iam, aka, e hnonna mai uo i na Demokalaka I paepae ole |i koiia lima ma kana maU Kamuhiaaa hoonee kaua. 11$ kupanaha keia o o wa kupanaha." . 44 Ano e ninau «e hei fiakou 1 keia ninau. Ileaha la kona mauao ua« kela (At4& ana a na Perea?dena nei, ma ka heokaawale aaa &ku i ka peie M knfcoo kaua laiH," a e kakoo ole ana.hii i ka Mau&hooko. Eia paha ke kahi mao wehewehe ana do keia manāo o Mr. Wilieona. Us manau oia i ka wa e lawelawe hemahema i;i ana Ka bana o keia kaua e ke Keena Kaua, a oiai keia aoa<> uuku, e ahewa ana i ka lawelawa hemahema ia o kela hana o ka lehulehO, a e uwalo nku ana i ka Peresidena e hooplha ia ae na makalua o ka poe hemahema n,e nli poe makaukau. Ua manao oia n koiS(ii aha'o liā Alakai oka aoan uuku, e imi pono ia ka hana huohēmf,heini» maoli o ka Oihana knkulu a kwpili m(»ku, a e houpiha ia aku hfii 1 poe makaukau ma ia niakalua, a * tnfH e holo pono ai ka hoonee | ana ako i-keia kana, aua mahao !ho I* bia he bewa loa ia oka aoao uuku Ino ka maifetf aku i na han\ e holopono ai kena uaau hoonee kaua ana. I |ka wa ī hoomaopopo loa ia «i ka übaaS wale '.a o na dala he ?600,000,000 u>e ka waiw/ii ole ho na mokulele, ame k/i helopono ole <■> kela eoau hoo- ) hana ana, a o ke dala kai p;iu, aole nae he wahi miokulele, hookahi i ! hoouna ia aku ma. kela aoao o ka moana, '-iai na koa i mukaukau e kall I mai ana, Ua manao )h ) la o Mr. Wiliaona he hewa iho la ia o ka aoao nuku, iio ke kokua aku iaia e hana ia ka hana hoolilo dala o ka I,ahui ma ke alahele o ka polulei, a i mea hni e hooholo tmia aku ai i ke.a kaua ma kela aoao o ka moana. Ua'manao iho Ia o Wilia ma he hewa keia no ka iaoao uuku ma ka Ahaolelo, ke koikui ana aku'e hoouna koke ia na lako kaua pu, ame na lako kaua e ae, a e hoolak(» pono ia aku hoi" na koa Amerika ma kela :»,.ao ine na lako kaua e hiki ai ia lakou e hikuka aku'me ka lako kupuno, a e hoolako pu ia aku hoi lakou me na aahu kupono e pono ailakon ma ke kahua kaua, a i na ai kupono hoi e uiaona pono ai na "Keiki k<m wiwo ole o Ameiika ma kela aoaa e ka moaua, oiai, ua haawi aku ka Ahaolelo Lahui i na Bilioua dala no ka hoolako pono ia o k ) kakou mau k<<a ma ke!a aoao o ka moana." "O ka hewa iuio n a Alakeii oka a<>■ o uuku ma ka Ahaolelo Lahui i fe« maka oka PeresMena Wiliaona, uo ko lakou noi aku iaia, e hool>iha ia ae maia makalua o ka pje "heeuaheeea" > poe "uiakaukau" e hoohanaaku ai i na mea e holopr)jio ai ke a e lapaau ia aku hoi na hana "uhaai.wale iko ka lehulehu dalu, ,! a e hoolilo ia aku hoi ia mau dala a ka khulehu no ka hana a ka lehulehu i makemake ai e houlilo ia ua mau dala ala. He hewa !o& iho h kfia i ka manao o Mr. Wil'sona, a ua manao iho la o Mr. Wiliema he kue keia ika "mahahooko" ma ka hoao ana e paepae aku i kona lima a hoea aku i ka holopjQy aua o ktia kau'i, ti)3 ke alahele o ka lunakila- Ma ka houmaopopo maoli aku no i keia mau olelo a ka PercBidena nia kana mau "olelo uwalo ieuua o ku foe koho b«r<;ta r Amerika, Da oi aku Jke kak(x> ana aku iaia, mamua o ke kakoo ana ia Auakala Sam. 0 ka p >e nae i kakou ole iaia o kona aoao kalaiaiua, e aho no lake-u e komp hou mai i ka Ahaolelo, uaamua . o ke komo ana mai o ka poe i paeoae i kona lima ma kiia hoonee kaua aua, oiai, he poe. ia i kue iāni'ma ke ano pilik'ino. Ua kau aau pia i koua pouo pilikino mamua <> ka pono pookela.'o ka Lahui Amerika. Kupauaha o na kupanaha keia mau hana a Mr. Wj!is')na." I AOUEI HOOHANA KALAIAJNA AKU NA REPUBALIKA MAi

KEU M\U HANA. * Ke hoike aku nei wau imua o pukou rae ka huuahuoa ole iho, a i

kakoo ia mai 110 hoi ka'u ,nau olelp e aa oaea oiaio i hana ia ma ko ka"kou AUaolelo Luhui. 0 na Aiakai Repubalijca, a i ka wa o ka hoea ana mai o ka ninau pookela loa, e piii ana i ke aloha i ka uina, a I ka makee hoi i ka ilae aloha, a ia hoi ua poma ae la lakou i ko lukou aoao knlaiaina, a ua h;»awi aku la i.'ka'lak >u ki'-soo loiahi aua ia Mr. Wiliaoua, a o &a hapulua nae o aa Alakai Deuio« \'a4a o ka aoao o ka Peresideua, ua huli tuai lakou e kue iaia, a i kona hauu hemaheuia aua, ua kakeo mai ia ua poe uei iaia, a o na AUkai Rfjput)Hlika hoi iioko o ka Ahaolelo LaUi, ua k«koo mai la ua;poe nei ia[a, a o na Atakai Repubnlika hoi iloio oka Ahaolelo Lnh'n, ua kakoo aku la lakou iaia, oiaioia e hooko aua i

Ika uiakemake o ka Lahui Aaierika, ua kue aku ia lakou iuia, Ei.i i>ae ka mea a kakou e ike ūei ,wa keia tpau olelo uwalo u ua Peresideua uei i ,ka poe koho barota o Aiu*'rika. e ho<;uua hou uaai uo ka i kela pue i kakoo ole mahope o kana m«u "kuiitfch»tnu Ho«»nee kaua." Ua noi ikaika nku īa o!a i ka poe koho Amerika, |e kuh'i aku i ka poe M KOKUA I j KAUA," a e hoouna mai h|i i ka poe "kue oia 110 uae he oiau peuiukhlnka a e kakoo ka ia Mr. Wiliaoua, a uia ia ano t o kakou e hwiuaopopo loa iho ai tJ ua >i aau ko Mr, Wilieoua uuuao uo kona pono ponei iho umiuaa o ka '-hauoh aio o kn Lahui hoiookoi»." O keia mau Alakai Kepuhalika aīa e kula'i nei, ua hot.-l aku lakeu i ka raanao ika htvnohano ia L >īni! Aim;rika tnauii:a o ka aoao kalaiaina, a no ūi hewa o lakou ke uwaly Wihauea i k* khulehu,

kohn hnr.ita o An.<*rikft p hnonoho ia Ukoa mai ka Ahaoklo nku, a e koho mai hoi i ka poe i hoohana i |ko Ukou maoao ma na «no apnn< e heohaoieae ia ai ka 1u0a maikai' t> ka Lahui Amerikf\, 0 ka liewu nui loa o keia oaau Alakal Repulvktika i oi&nmo o Pere8id«im na, oia oo ko (akou uw«lo ana iai», e hoopoho ia aku ku p<>e makookau ma kaUl o ka pjc hemaiK-mn, a o hooko ia aku boi ka haawi ana i _ na dala a ka lehulehu 110 ka uiake'mke o ka poe naua ia ilala i haawi iuai,. Ō keia ka hewa nui loa o u& Ah.kai Eepuhalika e kuikui iu aku uel k» poe kohu mai hn.ihol hou uiai ia lak'Hi i ka Ahuoleio Lahui. Ku waiho uui wau i keia iuuu moa iiaua o ua Repubalika uianao kauliku, a i ka iuea koho. burutsi kuokou hui, a i ua Dcupokaliika innnao akta h-;i, u i im Deujokalaka hoi ho luau "keiki ka lakon e paio pu nei ma keia aoao o ka moana, a e paio pu aua !ioi me na keiki wiwo ole a aa Kepu'ialika no ka hauuhano o ka Hae pookela, a hui iloko o la. koa ka manao **He enetr.i ke keiki Hepuhalika nuna, oiai laua e paio liae aua no ka hauohauo puokela cj Aaakala Sam.

"UA HAAWi X KO LAKOU OLA NO KO LAKOU ALN^."

I *'!£« oielo nei o Peresidena Wili|Booa, aole i kopono i na Kepuhuiika ke hana no ko lakeu aina iua Jta Ahaoielo Labui ( akauae, uaßUpono qo iakou emake 110 ko laKuu hina ma ka puali kaua, a i ole ia tua ua Mukokaua patis o ka moana, IU kupono no lakou t uku i ua auhau kauleie o ke kaua, a e «uai paUa i na bona kokua i keia kaua. aka. aole iakou i kuponu e uoho uiai ma ka Ahaolelo o bo lakou aina hanau.

Ke hoouua n t i k&kou i isa iakou u>au keiki ame ko kakou aiau hoaUanau e hookane i ko lakou koko ma Ke kahua kaua o k.a maewaewa ma keia aoao o ka aioana, a e haleaka ana ana Loi no ka Hae a lakqu i aloha ai. Ua haawi aku kakou i ko kakou ikaika, ko dala a me ko kakou inaa manao kokua mu ka hoeue oei i ko kakou Aupuui, a © kako» ana ipa na auo apau o holupono ai ka iawe ia aha o na Bupa Kuokoa, a e kakoo ana uaahope o keia kaua t»a na ano apau, a o ka uuea knpaianaha n»e i oielo ia mai uei ia kakou, o ke koko o ka kakou mau keiki i hookahe ia ma ke kahua kaua, a o ke dala a kakou i iiaawi lokomaikai aku ai ao ka hoo. holo pono ana i na lilo o ke kaua, .a i hoonele ai kbkou ika kakou mau wahine i kekahi uiau mea. a kapae ae ia i kekahi ipau hoolilo no ka iiakou «īau keiki, a h»awi aku la me ka manao maikai no ke aakoo aoa i keia kaua nō ka maluhia oka honua helookoa, eia ka ke olelo ia inai nei kakou, malaiia iho la no pau ko kakpu waiwai, aka, oaa Koino pu ana e hoopenopono pu i ko aole e pono e komo aku na liepuhaiika ehapai pu ika hana uq ka po.maikai o ko ka,kf>u Aina hanau aloha- Eia ka he kuleana ole iho la ko kakou e hooponppono pu i ua ninau ano nui o ka manawa, a e kukakuka pu hoi i na luea pili i ka hoolilo ia ana o keia daia a kakou i kokua aku ai no ka houholo pono ana i keia kaua, a no k* noonoo aua aku hoi i aa hana hooholoepua jEoahope iho o ka pau ana o keia kaua. .. ■ .

HB MEA IA E 01 AKU AI KA POMAIKAIO KA HONUA HOLOOKOA.

! "Ke olelo mai nei oMr Wilisoaa, jao!e keia oka wa c oaahele ia tti oa hooponopor.o Aupunl ana." Ke olelo mai nei nae ke Kuuoukanawai o Amerika Hnipui». e laui kuka akiī oia »me na Hoa o ka Ahaolelo Lahoi. He hana ano hookiekie ka olelo iho o kē Kauwa o ka Liihui. aoJ® ka oiā ā hui knkakuka pu me na Hoa Kauwa eae i koho ia mai © fca Lahui, oaei ka manao o kona mao Hoa kuka ia e hui kukakuka ai ao na mea e pono ai na Haku MakaoinanK mai o a o o 'ia aina holookoa. Ke pōina nei paha o Mr. Wiliaona i kela olelo kahiko, **Ke o»e ke kukakuka ana, alaila, e hili bwa an* na maaao."

I Aole anei hoi eoi aku ka pouia;{k»i oka honua, i na o Mr. Wili. Uona e hui kuka mai ruo ka poo i oi |«kn ka naauao, a e pani sku h. i ia !poe naanao ma ka makalua o kapoe Jiß*kauk»n o'o n»a kahoi.kele uua i ik« Uviua u ka lehulahu, h«

kahi i inftn e Īnweīawe pu tne }a ma i»a ht\na e hoonee moa ia aku nī'ko ka !< j huh-!in pomaikal, aka, mAmuli no o Kr> Mr- Wilia.'iia ho<>i jil?n J kona noMioo i bV-na pono iho 4 na kapae ne la ni* i keia poe '} makaukao e iiaawi i ka l*\kou mau kokua iaiā- Aole n:ie i>» e hfe nku «nw a kukuli imoa! oua me h£ mnu K.uuwa-kuapaa ftla na.ūa"Mi* ka'u hoomuopopn i,ku, aole loa lit lloh _Bem<'kaiakiLo ka . «■lelo i W"iho i koua kular.a "hn (ff ILva uo ka Ahaulelo" a haawi aku iai<i e hele no .k.eia kaua» j*ka» he eoau , poe Repulwtlika i liaawi ia lakuu iho no ke aluha i ka a ua, a he hookuhi o lukou i ujukq oia i keia maoawa no ke r uluha i kona aina., Ua kupouo keia uiau kanaki. wiwo ole t luake no ko Ukuu a'uu, aka, ma ka (uuuao o ka IVictfiUouti, uule i kupuuo ka poe e like me lakpu ke noho pu euai oia ka AII4. Kuka no ka pono 0 ka Laliui a e kukukuka hoi i ua uiea e H puuo ai ka Lahii kauaka uu ka wa e hiki wai aua. Me he ala ke oielo mai nei ka Pei tS'deaa, ntwa keia kaua, a aule lui ua ka lehulehu keia kaua, a uia kahi 0 ka iiouuoo pu aua i Ua-.UKM e liolo pono ai keia kaua, ua kule.aua ole vho iu ka p.'e i haawi i ka lakou ioau Kokua ana i na la i haia ,aku nei. Heaha ke ano o keia inau oleio aka Peresidena? (Aole i-pau.},