Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 20, 17 October 1918 — HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA HE MOOLELO NO KA HAKOKO ANA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA

HE MOOLELO NO KA HAKOKO ANA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero

Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii

MOKUNA 1 KA MAKUA HOAHANAU ME KANA KEIKI HANAUNAE

Mahope iho o ko lakou paani ana, ua hele hooinaha ae la lakou a noho iho la ma kae o kekahi ponawai i piha i na i'a gula, a o Auloaa ka opio keiki a ke Kenerala ua lilo aku la oia i ka paani me na i'a gula, a e hoao ana hoi e hoopoiwa ia lakou ina ka hou ana i lakou i ka laan, a e lohe ia ana hoi kona leo akaaka hauoli. Eia no keia ma nawa a lakou e noho ana ma kela punawai o na i'a gula i ke ahiahi o ia la, a ke nee aku nei ka manawai ka hora elima o ke ahiahi. I ka ike ana o Vinicia ua lilo ka opia keiki i ka paani me na i'a gula ua huli ae la oia a hoomau aku la i kona kamaillio ana i ka Lede opia ma kekahi mea ana i hoomaka ai e kamailio i ka wa o lakou i hoonaka mai ai e hele holoholo.

"Ae, mahope iho o ko'o malele ana aku i ke kahua a'o o ka oihana koa o Roma, ua hooona koke la aku la wau no ke kahua hoomoana o na koa a Aaia. Aole wai i hoolauna nui ia i ke ano o ke ola ana o ke Kulanakauhale o Roma nei, a aole no hoi i launa aku me na poe o keia Kulanakauhale o kakou, a ua ike ole no hoi i na ano hana e hoohana ia ana ma ke aloalii o ka Emepera, a aole no hoi i hoainaopopo iki i kekahi mea pili i ke aloha. Aole no hoi wau i a'o nui ia i na mea pili i na moolelo, a i kekahi mau kaao paha o ko makou aina nei, a ua hiki ole maoli no ia'u ke hai paanaau aku i kekahi mau mele kaulana o keia aina, a o Helene paha, oiai, aole i koma ia mau ano iloko o ke oola ana o ke kanaka koa O ka pahikaua me kona mau aahu koa, oia iho la no ko mea nui iloko o ke ola ana o ke kaoaka koa. I kuu wa opio loa no nae, ua hoouna ia wau i ke kula ma Masonia, a o ke-

kahi o na mea i a'o ia uiai ia'u, oia no keia a'u e hoopaanaau loa nei. Aole loa e loaa ka houoli i kekahi, a ia wale no ma ka hoopomaikai ana wai o na aumakua kahiko o makou, a e ku like nae ia mau ma nao iini i ka houli me kou manao, oia hoi o a ia oe a makemake ia mea, alaila, he hooko wale mai no ka na aumakua o makou. Ke manao nei no nae wau, he mea e ae no kekahi e loaa ai ka hauoli i kekahi kanaka. a ia no ia ma ke ano ana e hoohana aku ai i kela makemake ona."

Hoomaha iki iho la ua kanaka opia koa nei no kekahi mau minute, alaila, me na maka olino o ke aloha na nana hou aku la oia i ka opio wahine ui e noho hoemaha ana ma kona aoao, alaila, kamaiho hou aku la oia i keia mau olelo.

"Ke imi nei no hoi na aumakua o kakou i ko lakou hauoli, a manao anei hoi oe e kuu Lugia maikai, aole i makemake ia mau aumakua o kakou e loaa pu ia houoli o ke ola ana iloko o na luaehu a ke aolha i ka lakou mau keiki iloko o ke ao nei?"

E hoao ana wau e hahai mahope o ka meheu o na aumakua o ke

aloha, a e imi aku hei i ke'u hauoli ma ia alahele hookahi, a ke imi aku nei hoi i ka malio ia mai e ka mea e paa ana la hauoli ma ka poho o kona lima." Ia manawa ua hooki ae la o Vinicia i ke kamailio ana aku, a noho hamau iho la oia no kekahi mau minute pokole ame he ala nae o lohe iho ana no oia I ka panawikiwiki ana o kona puuwai a i hoonou wikiwiki la hoi la mana hoomea puuwai e ka mana limaole o ke aloha.

Hana nui ae la ua opio Roma nui, alaila, hoomau hou mai la one i

ke kamailio ana me ka leo malie loa, a be kobu owe malie ana o ka wai kahe ma ka auwai o ke aloha ia mau olelo a ka kanaka opio Roma.

"Ua lohe anei oe i kekahi mea pili i ke Keiki Tito a ka Emepera Venapiana, i kona au la opio loa, ua haole oia i ke aloha me Benaeia, a maunuli oia aloha pookela o Tito, na aneane e lilo aku kona ola ane, a uo hele naauaua aku ola no ia aloha pookela. E kuu Lugia, ola ano aloha i loaa i kela Alii opio o Roma, ua ike iho nei wau i ke hana pookela a ke aloha olalo. He mea ole ia'u ka waiwain ka hanohano a kekahi poe e hoopapau nui nei, ke kaulana hoi a kekahi poe e ohai a holo nei, he uwahi pa wale ia no ia o ka makani ia mau ipea ia'u i keia manawa, a ua makaukau wau i keia manawa e mohai aku ua mau mea

apau, a ka puuwai Roma i manao nui ai ma ke kuaahu o ke aloha, oiai no hoi, o ka waiwai a kekahi kanaka i hoopapau nui ai, a ia no he kanaka oi ae o kona waiwai i kona, a i ka loaa ana no o ka waiwai iaia, ua lilo no ka oi ana ke o ka waiwai o kekahi kanaka e aku, i mea hoawahia mai no i kona manao. O ke kanaka hui e hoomana ana ma ke kuaahu o ke "kaulana," a loaa aku ana no kekahi mea oi

«ku n ke kuulaua ammua " k<ft>a, ft| li!<j hu iu,i mmi houh'»ka u;ai i konn | ao a ke «aulHua, 0 ke Kanaku | hut e fuuna«' aua ua oi ae kmm ika-j ika i kekahi h<>u aku, Le la j oo e }a»ea pa«i ana % hoea mai noj kekahi «auaka oi ae o ka ikaika i| kuna. » haule wale ih" la nu koaal inauau haahep hookelakela ik.Hika.-j 0 KaieiU iluko o kona kaulana apau, a i ule o kekahi ruea t ae paUa mn kona aio alii, e oi aku anei ko lakou h»u.»li ue ke kauUn» ej loaa aua ia iakou« inauoua o ke kā-; oaka kuiana haahaa e loaa ana iluko, o koua uioauma ka hauoli pookela. oiai, e hoo<oftopopo ihu aua o'm, he, eiuapouwa : i awaiaulu ia e ke aloha pookeU, a he elua «jau waha i u»uki aloha ia ae la.* ka honi hoanoo ke aloh» oiaio. E kuu Logīa ua ke aloha i hookauiike ae ia kaluiu ioiua o na auaiakua o ke aloha |oiaio. Aoie auei hoi peia ku mea oiaio e kuu L u»aikai? M

I ka lohe ana t> ka wahine opio i keia aiau oieio a ke kauaka opio Konoa, u» hoopiwa ia oia, a ua halii pq iho la ke ano haohao ma kona mau papaiina i haiama ia e kl tti maeoaae, Ih manawa hookahi uo hoi, ua iike kela man ol«io atra i lobe mua ot« ai, i leo uo kekahi ohe iiookaai e hookani ia aoa e na aumakua o ka hiOjenj, a he epau olelo no h«i e haiihali mai ana i kekahi !«oo oia anoe iioko o koua ola ana. Ua hoomaopopo pu iho la no hoi ua ui Lugia t.ei, ke hookomo ia ae la iioko o koua uiau «a-koko, be «uea koowela a e hoohoio awiwi ia aku *i ka h*ii-.' aua o kona koko iioko o k« waihOLa o ke oia. He uīea keia , »ua i hoomaopopo mua oie ai« oiai, ua uoho oia uae ka iohe ole ia uiau mea imua o ke a!o o kona uiau Mnkoā hookama, a o ka ujua loa uo kela o kona lohe ia uiau oīelo ana no i hooooaopopo ole ai I ke kaOna oia mau <4elo waiuiēli a ke kanaka opio I hoopuka aku ai. Ua hoOmaopopo loa iho !a uo nae ua Lede opio nei, a ia he o!a hou e puka hou maī la iloko o koua oU ana, a o ka kumu ao paba I iioike £QUa i« ae nei, aole ula iJ"Ue aiua 1

kekah! .1» tel» am> oW<\ a <*<>!* n" bo! oin ! ik#« i ke kaona me», t nt AHi haku me!e o Ha'#.tli nei I haio *!, ! aaele u f>o! e ns p'*n. |lcan! oka Hni KftWaihrtti i la : ab w&!e aku la* a o ka la o us A!lf tloha e h»«>buuoli pu ann a>£ TOftki»i!}»iia puukaa; 1jt P ka L»btl! H#Wail. Auhea wal# ue e ke aluha, Lano.'li-wulu 1 k»; kitiu. l!ti!i ke ua v piH ai. I k« oiu o.Wailan».

K< hoomflOpf)po n«si n<i Ma<i u5 Vi ./M lllULlli!®*kt JBLfeoe . rali» kaliiku. ke kuko'u »e la fcs liina pa!i*nebe ukt aluha, a<>le nae uia i booj»aopjp?> iho, o .kona.auo iho la ia, 0 kana irale nu t Loomaupop® aaa, a ia oo ka he ola aao e aku, tt i hoike ia m&i 1& iaia aīa k« nao wiliau oka hihio moeuhaiw- Ia oja,iiawa huekahi zvj Dae. u& kvioo pu mai la ou ke auo hopoh'po Hoko ona, a u ke kuuiu uO palia ola atjc ( hupoh(.'pu Pihoihoi waie. aujb., i,ouaj mau makua houkama i iki | ; iaia i kekahi uītia pill i kt o ka , i'-ihu houup. aua, a ua ulu ae uu koua kiiiu iloko <> kelu houie i uiuwehi i ke aluha u>*,kua, » ua uaua uku oi' "l i i keia u<au makua huokama uua eue ke aloha hiiiuai, a o keia auo aloha hoi e kokolo malu ae la, me aihue «nerijjii hale ala o ke aumoe. ua pih» oia i %t uuu hupo. hupu e like oie ka iuea i hoike ia «e utl Ae, he ai&ka'u iluku u»e u ka iiauuii, « he uaoi kaili puunai uo hui t h&lihaii euai aua i ka hauoli au<«e. Kte uoho ala po ua« uy t>piu wahhue ui uei o tsa lluuie aIt'UK o ke Jveher»ia kahiku, uit» ka pun« wai i i* e ua maaao hākukui. a, |s hoao aua hui uia e Uqhmw>iki i kekahiu keia a»au olelo i kamaiiiu ia aku iaia. Ua u--ho hu<uau iho l* uy kvkahi »uaiiuyv M » a k* uuea Waie uo e huuiuaopopo ia

aua, oia no iia oweowe uu* o ki» wei lele *■ a kiela puuawai u uu i'jtt gula, ao ka leu hauo]ī hoi u k&hi k«iki a ke KenfcraUv kiihiku, oiai. ut» wahi keini e pa-aui aua i u&. i'a gula o punhwai .wa* lilehuua.

He mokuna tj«iu koia o ke ula ana o k« wahine upio. a e aana aka hoi kaua e ba nma heli.Leiu i im mahelo o keia mukuua ul& hou u &t o!a «na <> kn wahint opio puuwai mapoiae. K loaa aua iuJ6i iaia ka hauwii ilok(. o u« la e Uum eaai aua? (Aole i pau.