Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 12, 22 August 1918 — HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU ALII ROMA HE MOOLELO NO KA HAKOKO ANA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU ALII ROMA

HE MOOLELO NO KA HAKOKO ANA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAU O KA Emepera Nero

Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii

MOKONA 1 KA M AKV A ftOAIIA $X T* U 8 KANA KKIKI H 'N'.M NA

U* kKtnai : !i"'i»'fc<ei« »nau <-J« '• i

ke ka«4ikt» (ipi<« me nw «»i»»'ftkn <!'i crfti, a h<«ī!«»hc» «ku |.i tu< h"> k«i*i .«iC k# .«iHha!«> i keia nuiu 1 k«%* hiih • k<".n "huhi tiiaku ß / >*

ia Br«fii««rH pti tiHf k« hm- 'i?! i < oiu n«* k'■ !a«* 'haHlele k'»k<- i; l k«ia w»hi. a kam«e aku ti»»i <■ laua alah«?le nō ka'hi oka **lp<» L>we « Malama M

Eku aoH me kn makank«it ī--h "mai.eie'* «> *ona An <k>īir> » e Mi pu «na h<»* nā kauwa k u.ip.ia n>t lr, uinknu'inu no «a manf% ;<k« i P' lakou HHku oo kahi i m'Hketi*iike i.<. lla hele aeTa lau» a ka.j aki! ia īti iiona o kela man» 3e. a e lawe ' ai-a hoi 'iek oie keia o lau i kot»a «rat i

Oia ua (uaoeie nei

Haawi ae ia iua' "I{H'uka" '""Aw R*>u a oei i'-ke kauolm i na k;<tiw« t»«pai uianele, e aku ia J a fui ka h«»me «j Kiaika'» Atit A'> lt.au Oia kekahi !(»<»:♦ ī k:tiiihi<»i»« i «a p.»e«» R<»ma n<» kela Alihik?n-a kahiKo R><ina. Oa k«u« ha pn aku a r»o h»»i ua Atiak«la nei o Yitiic': « na kaUwa kuapaa. e kafn<>e aku lakou elahele no hela wahi i mak, - iuake ia niawaeiiM «ku o nn 'ahn-u bai»ohano o ke kulanaikauhale, h <■ ke komu oia kauoha >»na pela, he ano liaakei m, no ua Kaukau Ahi Koma nei, oiai, ua makeinike t» > uia i k?» l<»he aku i ke kauiaiiiu ia aiai eHH kaoaka, no k'>na kulai.i poualiele i ita Emt ptra, a e kui i u hoohanohano mai ai hoi ua kaoaka e aahuai.ai ka aahu kua Eom<v,

uta«, »a kukain hi hku uu iuiua <• t.a puaii koā Houia, ua jH»e kupuo<> a lakou o hnaw; houhaiinliH-īo aoa. Ua hapai ia kv l»ua u* Aauwa kuiip.a Af r;ka, aia no a uliuli ''^au^pauo , ' keia uuau fefU*Va KJapaa, alaila, ota iho la bo iakou u'i iiuua o ko "fakou Ui.- u haku, a e <ike ka nui <■ ko jykou ul uli paiiopuuo, a pela ilu i* ka uui o *o lakou luakeuiake ia.

1« I»um e lawe ia ana (uu hh maiiele eua na alanui o ke kula'n^-

fea> hale. a ia n*> «uaiuua o i fl ua keHuhi kauwa kuap«i kahi i kaheu ai, a e ho< kaawale aiia hui i na ajti» ke'ake'a uia ke alah.-ie, uh luw tuaka iho la laua e Uau.akiUUiiiiio 3 kekahi mau uiea pīli n«- ku luini huaka'i uo kahi o &a A'nhikaua kahiko. t"

"Ma ko'u iiianao, i m> m< •> ke akua wahiue hihiu au e huouiaua uei, a he wahiue kuukuu <ija, aluiīa, a<.le wau i ike i kekahi tuta ake'uke'a uiui uo koua haalek aku i na bale o ka Aiil>ikaua kahiko, a hoi uuai iloko o ka uiaiuuja!u o ku" kaupoku hale lle uiea uia popu luh

e hoopuni aua oe iaia mo iw u«e.t hoouani, a 1 ukdli ia aku h<«, a aule uo hu» e nele k<>o ljoo!ako akn i nu inea apau anu i ninke i.ake ai. A» hoi »>e e m i »ku iwia e Waiho .iku r kt li borue ona 6 n<»hii hh!, » h. i uiai.'h 'u ho'.ne IhKu ioa ujea

apan h li« Wnhine i makHMike

I%« l«>if mi s o ke knr,ak< <»oio i kem tnao o!f!a k« nH MftkUBkant H «hauau. u» luliluli »<? 1a tc<nip u*-f\ a kn.i.mili" ui»i U t kein u>a< Mti. "I «« i%» im p;ihh '• krii« WB- - » n<> ko k«*oti !«fu i kttii>kt !M?i. a uifti wa*:UH *nai fj >i « (1« >114(111 nliiln, h*» uieia mAuhl Vu n ' i> Ijh kt* kuii" ;.ku . like (ne k«u i Uiu\ iifi. oi.ii h« (i«*a »rs»« rn3U m> S n,. wahiiH- R 'm xd rinikHht!fii w.il»' t t\u uu*« h-uhilo. hilu, HkH, k"i. 11*1 t ' ihu

iuliiu, rif inm )m iiiau tne;« i in,

i ti:t k !tm ( a -h n<« u:» »ii<i nV. i kk J4»ik l 'Wniiinf u ka bi<Mic .<• ks Alihikaua ka! iko, u o ka hoouiao» -t«t« Jnd « e l"t-f i« nei Jff ku«

• h Eu»fperH."

**Al»ila, aafe |oh he onaHaolin» «',bnns ai iha roai i il<« e kuu|fceiki. I«a i'«» iho !fl ke ho<> o kfls •i'i hihiu, ahiiln, i nn neh' kauH i n k ,»i(»i]i(i H!iii iiku 1 kt» • r«!»i ltthik », āWls, \m ?k« t»o "e < kat* keiki, he mfa hilinui ih ka f i uau J.< iiuua o "Uiwiumi Keh>.we ' (he imw kapikapn «> k« &irH-p*'ra l'ikoinu u Knimj 4 HJ» ka n tiiiH i»ui o ua Emep* ra nei, » iiii.iH eku no kou (nHkuakaue i h: h»na npnue lniiHkilk ai kou ut&ntt -, h*njiiihi i ka u'i o ka lahui hihiu.'

" A<>le ob i h<'i>tnHO|<-.p<» i ke him «. ka Le<l** L«'g«.i. walii & Vi«ticta i 'iawMilio »ku »i, "B "lu:»lu ««ai ve »- kuu keiki e p«ne w*\ i kfi& u;a. n?o*u «'u ia <*?. 0 k«»u ike «na i ktih u'i hihiu »o e paulele loa nei līfc ike wale aku aoei (na kona heif t»flet»ft, a i <»le na papa-«<lelo anri >»luh, h Uh s*e i nuaoiei» o ke »»l«»ba iaia? K pan«ini m iu*r ga huuahuna <»ie ih<» » ki pa<ie <j kei>» ninau .

"ja ike mua ti<» wau iaia tua ka' punawai w.i pipii, a mahope u* i »» u iij«uaWrt ua hHlawii at; ire ia np elua IUMiiHWK» % hooin na<. no boi <»e e kuu Aoakaia, i i a wa apau a*u i no{i»> ai ma' ka hoine o Aulus:; kfKeoera}a knhiko, ue hal«- ka«>k<i» aku oo ko'u » h«Mitioh(.' ia akū ai, a <» ka bal* no h<>i ia i hookaawaie J» no na malihiiH e hookipa ia an« f i»a ka«jaaina. A mauiuii m» "hoi u «o/u piiikia Jia ka hemo ana o k'iu iioia eua ka p«K»hiwi, ua ho<»tn<»e h o«» wau ma kel-i hale okoa, a ua Jawe ia mai »m» hui uuau m«a ai u«tt k»»'u hale e noh.j ana, a t.<»iaiia, ua hui ole wau tue «a ohaua ina -ko iak«ju wa e paiua ana.

„VJa ke niuaiii o ka la a'u i huikt iiku ai e haalele iuo aua wnu 1 k'>ūn (uttViituaiu haie. k ia ah'ah' wale t*> wau i p;iina pu m u.'« lakou ma kc Ukwu papaaina i luluu i ua «»ea ai uiaikan Im ahiahi n<> wau i hoolauua ia aku ai «u iue u'i u ka tahuj akiaii, a ua hiki ii; ia oe & koho iiiu e »uu Auaaala, he iuta hiki eio ia u e ka»L»<ijiu> w«ie aku i kek<ubi uiau tu«a piii i ke aioha i ka Lt<le L' gia, <>iai, aok luaua i hui kaiiiaiiīo uiuii me ia rua kekahi nm-

ua,w» u»aiuu» iho

Ua hmAhe aku wau i na ult?l<» a k« Ken*rriila k<ihiku, ol»i oia e kajw<tiliu ajui aua i Kaua puali kua Kuu.a 'ualalo ona, a huupiu aku i kukahi «vahi m >kuaiua kahiko o lialia. lle haiia kui/uuo ole nu'u ka b . <lohe ple aua »ku i kaaa uaau a u ua olelo pili kaua, oia ihu U u«» paha ua iuea b'ki i k«la Ke«ieri»lt» kahiko ke k*u>aiii> aiai la'u, a kuuiu uo paha < k.'na kaaiailiu ana .aai in'u i ktl« iiiau uiea, ui.uuuii no ia o kuua »kt ue kt a ka'u h »uh, a ua uianaū uo

yalia oia a i<» H, a ia ko'u oiau maka aiue'ko*u ap.iu iluua ka u'i o Ua ak«u, a aole no e hiki ia'u i kela la ke h<ioxanao ae i ka hapaOui o na olelo a ke ICeoerala kahiko.

He uianu kapalulu kekahi u a'ea ai nmluna o kela papaaioa Q3otnona a ke' K"uer.tla kahiko, a i houiuakaukui ia m>i no ko*u hwio*

hauo, OH ii.tr ua aneiue i.O wau e

«i le I k« la Mianu ' niamVi oka htX»(Uauca t& ai'-i o k<-»*u iuA'i ♦nak» meka uM uka u f : " <a akau, 0 ka luB o k'-'a h&lawa^, ina >u« Ua t»*i py jke!a <*\ o fea ! kaa. a<a kahi k.-k ke u■> i i i *.:» punawai o 11» i'n g i!si, i aia f ailit knhi i pnuui yi ;i)t u« l'a. .. » pta Mim hoi iiin kv-un lim.i k«kutii kau't, * e b'9M ttlla i.i i'agi>!a. a het<t- !>t kai.u aka. 1 oa <>i aku kd oaheiuihe oi» lr «aak; l uiii'iiua k?» ow* o k < vn\ m > k<- kahaW.:i, fl > .-lu-'lu t.. j i <e h h niheueheue 'oh; luwi i.i';; dko ia <>fe i kekahi lrt*ij «• ku nna imua » na l)Kpa >r»pa <> nn kja o ka p*■ Par;.tt#i tt, ole !ou 1 haaiulu k(/u . n.ai ku *ī »«ui» o Ueou. aku. wa kn inr\; Herekuii»-ka auma'ki.m ck s. ika]h & ia'haalula iho !a kuu icu wh eko ana ma k:iHi | *'ia i koli punawai, a iko :;!;•< ' k*-ūi ' i'i po<>kela <> k;i akna, n u ■ n!.- b<#: i <»»na akaaka ana m'#' R>i !f tia'J-'li i j nea />a'u e uj<*tuh)i'»e i i „I£ , k , M*i | o.iU p<• mah >pc ui ii C kut» Aua.a!a mHikai, ein o • ffaJ ke !in<ajai»Ho umu nei i kela hio!ii"tia <»a ka puii-iwai o.na i'ūg'Jl!i, a "J i ' i uanawa r»o h<* >be kal*»-ha ep»a ia ai:a oih kn lho i <> tu u'i po<'ksb» o ka «kau. 0 k«skfift»i i\e\ kupniannha n'> lioi e hoike aku whu o>e kii hun«.hun'ft <>!e iho umm >u e kuU Aoakaia a^aikai. \ k<Au jj«nawa a'u e kv ana lue na kuli hanlulu imna o ua u'i ue.i o ka ki.u, ua pelu iho !h kuu ale!*- a jiki ule ia'u e hoopūka aku i kekahi hua<»Je!o 'iku. Ua ku ao me kt iuo eehia maoli iuiua ona.'* 1 ka lohe aoa o ki Auakala i kti« uau olelo » kaua keiki naoa aku la oia rx>e oa toaka mnL » j ke kauaka opiu» a no kekalii u»;t-. euiwa uu hui ua nuh" liaiuau iUo la laua, alaile. me na iuin<>aka liauoii ua na helehelena o ka Anakala, ua ihiuailio akulaoia i keia inan oleiu. "He kanaka opio hauoli uo;,oli •jo oe, oiai. e huwuhuwa ana . ka iioLUa i na oiea !ike ole, a e hooawahia ia ai paha ke ola aua o ke kanaka, aka, o ke ola opio l»auoli ana o ke kanaKa. e hoopili uaau aku ana no ia i keola aaa o ua kaaaka •pio, Ua hoomaikui i'o mai uo ua akua i ki>u ola ana, uiai, nn ke kulaua ola opio i houmakapo ae i kuu mau inaka a lilo ihu ka u'i inae, waia o ka H?ahine 1 "puuhooua'' ..n<». iiou n»auao Uauoii " I ka hala hou ana t»e o kekahi ii)»UHwa hou o ko laua nohohamau ana. ua ninau hou atu la no ka Ana&aW j ke .kauaka. opui ī kei» ninau. **A ma» kela inanawa ?nai a ht<ea

r keia euanawa a kau < e kHaiaīliu hr»u nes, aole m> i loii» h>u keKalii līanawa e kamal'io hou t>e mc iat" ' ■ K **E hoolohe nwi e kua Anakai», «iul, tt<iie nu h::i i p«u p<uiu Um nku <iei ka'u b''ike «na aku ia qe i uu. iiiea mah-l?e iho ō hui «» «liaua «oa kela punawai mia i*a gah.

I ka wni hōi 4>oho nitti ni uh (i«w» uiaikHi iluko o*u. uh iiuau aka ia khii e h*w)hele kumailiu pu me U, * e hi'ike akn ana boi i ku'u hui koke ann mai no uoai ke kahua kaua uai u Asia, ā luauiua ni»e hui u ko u h<»e» aha nku i ko'u home ma ■«« Kulanakauhaie, ua halawai ihn ta wau me kekahi uiia polno, a oia ke kuinu o k>»'u nohv> aim uia kahi oke Keuerala kahikw Lt uianawn pu uo hoi WiiU i kamaili" aku ai iaia, ua oi toa ko*u hoonmikai n>» «n h«aa āna o keta ulia iaNi, oiai, loa ia nlia i hookipa aku i%*u ma k » iiame o ke Keneniu kahiko, a ae ninaiuinH l'»a j»ei wau i ka uluUu |k> ke ana o kiui pouliiwi. a e 11Kj a ' hrf ke!« oluolu kuke aoa i mea no'u e haaiele koke ib<» ai i ka home lo«omaikai o ke Kenemia kahiko. i pau.)

0 D.«vid K. Kaupiku ka e wnwa k nei no ke p«Qj ana i kahi o LnnakUi Ynt'S o Kuna 'Ilean i I4W» fa no ka o : hBn<4 koa tua 11»noluiu, a in pnha i o keia «nau U iho e maopupu loa ai ka wae ih o keia h<>aiuh t «* maKuu uo keia kulaaa bua o ka F«pa Luuuklai.