Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 5, 4 July 1918 — HE MOOLELO WALOHIA NO KEAMALU KEKAHI O NA MOOLELO HOONAUE PUUWAI O KA LAHUI HAWAII "Mai ka Hoku o ka Pakipika" [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HE MOOLELO WALOHIA NO KEAMALU KEKAHI O NA MOOLELO HOONAUE PUUWAI O KA LAHUI HAWAII "Mai ka Hoku o ka Pakipika"

HELU 35

La manawa no nae, ike iho la no o Aiwohikupua ua (illegible) ia kana wahina, nolaila, pane aku la oia i kona mau kaikuahine, "e kali ana wau i kuu wahine. a i hoi ole i keia koena la, o kuu imi no ia, a i na na make oia. o ko oukou make no ia ia'u. Kakali iho ia o Aiwohikupua ia koena la a hiki i ka uhi ana mai o ka po. aole he hoi mai o ka mea aloha, ia manawa wehe ae la oia i kona aahu, a o kona kaei hoi mahope; kaei ae la ia ma kona poo a hoemaka aku la e pii, aole no hoi keia i li'uii'u loa aku, ike aku la kaia i ka pua mai o ka ilima, i ka popohe maikai mai ; kani aku la ka

ia nei oli, Ka pua o ka ilima e popohe mai nei Ua ike anei oukou i kuu wahine. "Ae, ua ike no makou, a i ka lele ana aku o ka uhane ua hoao aku la makou e kaohi aku iaia aka, ua paa ole mai oia ia makou," wahi a na pua ilima i like mai ai. Pii hou aku la no o Aiwohikupua me ka ninau hele ana i na pua e ae o ke kula no ka mea pili i ka uhane o kana wahine, a o ka pane a na pua like ole na like no me ka pane

a ka pua o ka ilima. No ia la holo (illegible)koa ka Aiwohikupua hele imi ana no ka meheu o kana wahine, a hiki wale no i ka uhi ana mai o ka malu o ka po, a i ke kakahiaka ae o ke kahi la, ua hoomau aku la no keia i ka hele huli ana i ka mea pili i kana wahine. a hiki wale no i ka wa i ioaa ai ka meheu a Keamalu

ma i pii ai, a ma ia meheu o Aiwohikupua i hookolo aku ai a hiki i kahi i make ai, a e ahu mokaki ana n(illegible) ke koko o Keamalu.

I ka ike ana o Aiwohikupua i ke kiheahea o ke koko o (illegible)ana wahinee o kona wa no ia. i uwe paiauma ae ai, a i ka lohe ana aku hoi o na manu o ke (illegible) i keia uwe helu o Aiwohikupua no Keamalu. ua akoakoa mai la na manu o na ano like ole, a o lakou hoi kekahi i komo pu mai iloko o ke kanikau pu ana no ka make ana o Keamalu.

Ia Aiwohikupua e uwe helu nei no ka wahine, (illegible)a komo pu mai la no ka ma(illegible)ao iloko ona, no ke ake e ike kumaka aku i ke kino maewaewa o (illegible)ana mea aloha, a mamuli o ia manao ua hele aku la keia a kiei aku la ilalo o ka pali kiekie, a iaia e kiei ana ilalo, ua kau e mai la no iaia nei ke ano hoomanao no na wahi like ole a laua i pili aloha ai, a ua lilo iho la i mea na ia nei e uwe paiauma hou ai.

Ake loa iho la o Aiwohikupua e ike aku i ke (illegible) o kaua mea aloha a (illegible) oia manao i imi aku ai keia i alahele no ia nei e iho ai ilalo o kela pali, aka, ua loaa ole ke alahele e hoea ai ilalo, a ua hele mai la ke aloha o ka wahine a kupouli, a ia manawa i hele naauau-a aku ai o Aiwohikupua, a pau ae la (illegible)hu e uhi ana i kona kino i ka nahaehae, a ua hoi aku la oia me ia kulana ona a hoea i kona hale. I ka wa i lohe mai ai na kaikuahine lokoino ona i ka leo uwe naauau-a o ko lakou kaikunane, uh holo mai la lakou e ike iaia, me ka ninau po mai i keia mau hana ano pupule

Aole no o Aiwohikupua i pane aku i keia mau ninau a ua mau kaikuahine nei una, aka, ua hai loa aku la keia no kona haie, a i kona hoea ana i ko laua hale ponoi, a ike aku ia i ka hiamoe mai o ke keiki, a o kona manawa no ia i uwe kau kau aku ai i kaha keiki, (illegible) a ia

manawa i lohe mai ai na makua o lananei, a holo mai !a e ninau no keia uwe o ka laua hunona. "E kuu mau makua, a o na makua hoi o kuu wahine aloha, o kupuna wahine, a o ka olua kaika'mahine alohe hoi' ua pepehi mainoino ia e nuliuia lokoino, a ua kiōla ia aku la kona,kino i ka pa'i lele a koae, Ua loaa aku nel ia'u kabi, i pepebi ia ai. a o ke kino aloha nae o kuu mea aloaa, aole i loaa aku ia'u. Ua hoao aku aku hoi wau e Illegible i ke alahele e hiki aku ai i lalo o kela puli nihinihi, aka, ua hiki ole nae, a mamuli hoi o ka loaa ole o ke alahele e hiki ai i lalo o kela pali, Ua hoi okoa niai nei wau e hoike aku ie oukou i keia lono kaumuha

I ka lohe ana no hoi o na makua o Keamalu i keia lono kaumaha no ka make o ka laua kaikainahiue, ua hoomaka pu ae la hoi laua e uwe naauau-a no ka laua mea aloha, a ua olo ae la ka pihe uwe kanikau mawaena o Aiwohikupua me kona makuahonowai. I ke 'illegible' ana mai o ka uwe kanikau ana o Aiwohikupua ma, ua komo koke aku la 'illegible' o Aiwohikupua iloko o ko laua a lawe mai la he elua aahu he hookahi o laua i hooluu ia i na mea ala o ka hinano, a o kekahi hoi i ke ala moani o ka mokihana, a o ka lei aala kaulana hoi o kona aina, oia hoi o Kauai o Manokalauipo, a i kona puka ana mai me keia mau aahu ala, o kona kaha hou aku la no ia no uka o kela wahi i hoolei ia ai ke kino maewaewa o Keamalu.

I keia pii ana o Aiwohikupua i uka o kela wahi pali e waiho ana

ke kino make o Keamalu. ua ukali mai la no na makua o Keamalo, aka, i ka ike ana o Aiwohikupua i ka hahai mai o na makua o kana wahine, ua noi aku la oia ia laua, e hoi no hoi laua a hoomakaukau i ka hale o ke kupunawahlne. Hina i wahi e waiho ai ke kino manaonao

o kana wahine aloha, oia?, wahi a ua Aiwohikapua nei 1 kamailio aku ai i kona mau makua. " Auhea niai o!ua, aole loa wau e huli hoi ola mai ana imua o ko olua alo, ' ke ole wau e hoihoi pu mai i ke kino maewaewa o, kuu mea aloha, a o ka'u wale no hoi ia olua e na makua o maua, e hoomaemae olua i, ka hale noho, a i ike mai hoi ka uhane auwana o kuu mea aluha, a huli hoi mai paha i kahi o ke kino e waiho ana."

Ua hoolohe aku la no na makua o Keamalu i keia kauoha a ka laua hunona,a ua hoi i'o aku la no laua a hana hoomaemae pu iho la me Hina i kona hale no ka hookipa ana mai i ke kino weluwelu o Keamalu. E waiho no hoi kakou i na makua me ke kupunawahine e hana ana i na mea apau e kupouo ai ka hookipa ana mai, a e hoonani ana hoi ia loko o ka hale me na mea uliuli o ka waokele, oia hoi ka maile me ka palai o ka uka, a e huli ae hoi kakou mahope o ka meheu o Aiwohikupua e imi hele ala i ke kino manaonaoo Keamalu.

I ka hiki, ana o Keamalu i ka lihi o kela pali nihiuihi i hoolei ia ai ke kino maewaewa o Keamalu. ua hoomaopopo hou iho la no oia i ka loaa ole o kona alanui e iho aku ai ilalo o kela pali, a i kona ike ana aku i kekahi kumukukui e ku kilakila mai ana ilalo o kela kahawai, o ko Aiwohikupua oli aku la no ia i keia mau lalani mele kahea.

Kukui-lau-liilii i noho i ke anu e Ua ike paha oe i kahi i waiho kuu Haku e A ke uwalo mai nei kona aloha ia'u e Ae noi aku hoi wau ia oe i alanui nou la Ae hoea aku ai hoi wau i kona wahi e waiho nei, Upa'ipa'i ae la ka lau o keia kumuKukui lau-liilii, a pae mai la ka leo mai na kumu-kukui lauliilii nei. Ua ike no wau i ke kino maewa-

ewa o ko wahine, aka, (illegible)ele nas hui wau i ke alanui e hoike aku ai ia oe. E oluolu ge e huli bou aku i alanoi hou nou i ka nui o innknu e kn uktt nei iloko r> keia awawa, liTia no hoi kuu hoahauau o Kukui- , v laa-ahinahina, hookolu ia ae iuiu ku maknmako imj alanui.*' Ika luiiu uiui o Aiwoiiikupua i keia qiau olelo uiai ia Kukui.-Uu-Hilii, «; kunu mmmwa no ia i yli aku ai e liku hoi «ue kela uli i hoiku ia ao Ia maluua, n j ka paut i paue ia mai iaia, ua like no ia me ka Kuniu-kukui-lau-liilii, a e hoole ouai ana no hoi i.ke alahele e hiki ai ilalo o kela pali nihiuihi. I ka aele ana i keia uiau alaila, o kona kahea aku la uo oiaia Kut>inai- o na pali, e hoike inui >aia i alanui nona e hoea ai ilalo, u i kahi hoi e waiho aua o ke kiuo maewaewu o Keaenalu. I ka lohe ana o Kupiiiai-o*na-pali i keia leo noi a Aiwohikupua i alanui nona, ua hoike kok<* rnfti ];t oia i ke &lanui e īho ai, a o ke uluuui hele no hoi o kana wahii.e i hoi mai ai mal ku Īīoine n )bu uuai o Makalii. I ka lohe ana oJ._Aiivohikupua i keia oklo a Kupinai-o-na-pala ua not koke aku 3a no oia ia Makalii e hookuu mai i nlanui npoa e iho ai ilalo o kela pali kuhoho» a iie manawa pouole wale no, a pi'o ana ke " anuenue mai kahi a ku ana, a heea loa aku ilalo o gela° pali nihinihi, u o ke kau aku. la po ia o Aiwohikupua maluna o kela anuenue, a iho i'o aku la ilalo a hooa wale uo i kahi e waīho ana. ke kino maewaowa o Keamalu- I konn hoea )'o ADa.llalo o kela wnhi, -- ua ike iho la oia i kn waiho o na wahi o ke kino o Keaunilu, a o kona hoomaka ihola no ia e ohi i kela mao apana lehulehu, a waiho iho la iloko o kekahi o na kapa aala ana i pna tr.ai ai. Ia Aiwohikupua e ohi ana i "na waUi like ole o ke kino o Keamalu, ua hoom&opopo iho la no oia i 'ka pae pono ole o kekahi mau wahi ō ke kino o Keamalu, ua lilo aku i na ♦»optt obe kahawai, a i na Inhelohe hoi oka auwai, a i kona ike ana akn i kekahi mau loheloh'e e lana hele mai ana ma kaewai, ua I?ahep koke aku la o Aiwohikuj>ua ia la-* ko« me keia mau olelo. Kka loheiohe e kau hooioi mai nei Ua ike piha oe i kahi i koe o lsuu "

* wahine? Ae mai la no ka lohelohe, a me ke kuhikuhi pu mai ia oopu, a ia manawa no hoi Aiwohikupua i noi aku ai i ka oluolu o keia mau mea noho kahawai, e oluolu hoi e ho'iho'i mai laua i na wahi i nalowale aku o ke kino o Keamalu, a ua hooko ia mai la ka mea a Aiwohikupua i noi Baku ai. I ka akoakoa pono ana o na wahi apau o ke kino o Keamalu, ua owili maikai ae la o Aiwohikupua iloko o kekahi o na kapa ala, a i hooluu ia hoi i ke ala o ka Mokihana, a owili mai la hoi i kekahi kapa hou mawaho mai, a hoomaikai ako la keia i na oopu {illegible} na lohelohe o kela kahawai no ka lakou mau hana kokua iaia. Pii aku la oia ma ke ala anuenue ana i iho mai ai, a i kona hoi ana a kau iluna, ua hoi loa aku Ia oia no ka hale o ke Kupunawahine a me na makua o Keamalu e kali mai ana no koua hoi aku. I ka hoea ana i ka hale, ua waiho ia aku la na apana kino o Keamalu malalo iho o ke kuahu hula, a o kahi no hoi o Keamalu i a'o ia ai e kona Kupunawahine i ka oihana hula i kona mau la opio. I ka {illegible} ana o keia mau pono kino o Keamalu, alaila, o ka hele pololei aku {illegible} no ia o Aiwohikupua i ka hale o kona mau kaikuahine lokoino, {illegible} papahi hoonainoino aku la ia lakou, a kiola liilii aku la i ko lakou mau kino ma na wahi like ole o ka nahele o paliuliu, a ua oleo ia o kekahi mea i piha mau ai ka nahele o Panaewa i na nahelehele like ole, a

(Mai ka aoao ekahi mai) o ke kino wailua ka ia o no kaikua hine ala o Aiwohikupua. I ka make ana o ua mau kaikuahine lokoino nei, ua hele naauau-a aku la o Aiwohikupua i ka nahelhe o Paliuli. i I keia manawa hoi a ke kino o Keamalu e waiho aua ma keia wahi, ua kii ia aku la ke kilo me kekahī Kahuna nui o Hilo e hele mai e lapaau hou i ke kinu I make o Keamalu, a i ka hala ana o kekahi mau la o ka hana pu ana o ke Kilo a me ke Kahuna, a i kokua

pua ia hoi ka laua hana ana e ke Kupunawahine Hina o Keamalu. aia hoi ua ola hou mai la o Kea malu, a i ka hoi ana mai o Aiwohikupua mai kona hele nauuau-a ana i ka nahele o Paliuli. e ola aku ana o Keamalu kana wahine aloha. Ua hui hou ae la laua iloko o ke apo {illegible} ke aloha. a noho iho ia iloko o ke aloha i ke koena o ko loaua mau la o ke ola ana.

ke oiaana. ' "3 V ; Ua hiki mai la kaua e ka rnea heluhelu i ka hopena o keia ctK»oIelo o Keanialu, a ke hoomaikai aku nei ia oe e ka mea heluhelu mooleio,

ijo ka hoomaoawanui pu ana oiai i

ka uhai a holo pu ana uiai mahope o keia U)Ool«lo kahiko o ko kakou tu.iu kupuua, a e hoao hou ana no imakou e waiho hou aku imua o ko makou poe heluhelu i kekahl mookio hou e pani ana hoi uia ka makalua o ku Mooleio iiosniua Pouwai o Keauialu. E aloha auanei kaua e ka oiea heiuhelu, a hui hou aku bja na kolauiu o**Ka Hoku 0 Hawaii." • I KA HOPENA. |