Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 24, 8 Nowemapa 1917 — HE MOOLELO WALOHIA NO KEAMALU KEKAHI O NA MOOLELO HOONAUE PUUWAI O KA LAHUI HAWAII "Mai ka Hoku o ka Pakipika" [ARTICLE]
HE MOOLELO WALOHIA NO KEAMALU KEKAHI O NA MOOLELO HOONAUE PUUWAI O KA LAHUI HAWAII "Mai ka Hoku o ka Pakipika"
HELU 32. ~I ka ike ana o Alwohikiāpua T ka ike hula o kana wahine, ua nui h.a kona makemake i kan<i wahine, |a ia manawa no hoi a Keamalu e hula ana. o ka wa no ia i pii pu uiai ai ka u!a o kona wahine u'i, a pua aku la mawaho o ka halehula, a ua like me ke oknoko o ka hale pauahi, a ua hoopihoihoi loa ia ka nr»«nao o Aiwohikupua no ka ike ana aku i. ka u'i pookehi p Keama!u, ai ka wa hope loa ua ' hele okoa aka la oia a hooki aku la i"ka hula uiia, oiai, uu ano pihoihoi ma. oli kona inanao, a ua ulu n)ai Ia ka manao iloko ona, e hele loa aku ka o'i o Keamalu a Oi h>a, a hau. lele uiai iai;i ke kane.a hoapili lioi o ka uka iuiu (» Paliuli.
"Heaha hoi keia hooki ana o ka hula e kuu kane? Nou i,o hoi ka makemāke huia a hooko ia akn la no hoi kou makemake. Eia ka hoi'he hooki x»ai kau i ka hula anft."
Ua pane aku la.ke.kaiie. Ae e kou wahine e Keamaiu e, ua niake_ make io no wau e ike i ko akaojahula, e like hoi oie ka akena a kuu wahi Kahu alii, a i kuu ike ana aku nei i ko akamai hula, he oiaio no ka mea u ua wuhi Kahu nei o'u i kāoiailio enai ai ia uaakeu i kai r» Hilo. £ia nae ka'u mea i hopohopo iho nei, ia oe e hula ana ua pii anoe ae nei kou wahiue u'i, a lilo i eoea hookokoke ole aku no ko ia nei u'i, a ulu ae nei ne ka uoanao o'u, i qh pela ibo ia kou u'i pookela, alaila. e pili ole aku ana ko'u ano ia oe, ao ka hope oia o kou haalele inai no ia'u."
Auhea hoi oe e ke ka ne o ka wa beu ole r ao ke kane hoi o ka auwaaa hele ana aku a kuu kino waiiutt i Kauai e imi ai ia oe. a hoea ka hoi oe i ke aio o Paliuli, inu hoi i ka wai mukiki a ka manu, uiaila. o ko'u mea iho la ia e haaiele aku ai ia oe. Ina no eoi loa aku kuu nani mamua o keia nani au e ike nei, ai pono no kou noho ana. aole loa au e haalele ia oe, a o oe no ka maua kane. ao maua no hoi kau mau wahine, a nonoho aku no kakou i ka wehiwehi o Paliuli i ka »ka iu o ka ieo o na manu aka. i pono oie kau hana m;i keia naua aku, alaila, aole na'u e hpokaawale ko kakou noho aloha ana, aka, nau no e ke kane. eiai. oka noea maa mau no i na kane he lilolilo wale ka manao i ka mea hou, oia la i lohe oe e ke kane a maua "
I to&i la o Aiwohikupua i keia mau olelo aie ka lohe pu mai o ka poe apau o'loko o kela halehula, oia hoi o Uina, Kukaoliialaku, a mī Hapaiauoemeue. a me Pukoula, kahi kaitoah;ae kuapun o Hapaiauiemaue. "K iohe oe e kuu wahine aloha, ao ka u'i pookela hoi a kuu maka i ike ai, ao .ka wahiue hoi a'u 1 huli hoomsDawanui uiai, ai i keia wahi loa, a: &u inai ai boi i n& kai ewaiu oka aina, a ioaa ka hoi ia u, aaol-uo hoi he u*i oi ae i kou e kuu wahiue, a heaha hoi ka'u mea e liaalele ai iu oe. ]§ hoolohe mai oe i ka'u hoohiki, 4 ioaua no hoi o ke kupuiiawahine 4 kaua. s ka liiakuahme no hoi o kaua, a imoa no hoi o keia wahiu<j a*u ai ae oluolu ui mai no tioi e koij >nauao lokoui&ikai. Ke hoohiki paa nei wau iuiua ou r aole loa watj e haaK'le ia oe. ua ka make hoij kaua e hookaawale/'
* . I keia wa. no a Aiwoiukupua e hoohiki imua o lakou apau, aia no feē ka ala uaa na helehelena o ke kupunawahīne Hina o KeamaUi, he ano pahenehene, oiai, ua ifce ftfo no paha o Hina, aia no he e hoea a»ai ana e uhai HUH uo i kai.a aiau olelo huohiki, aka, aoie nu nae ua kupuaawihine nei o laha i hoik e aku i koj|a manao iiiliuai ole imuu o k&al&o kana mau uioopuna e ku mai ona. wa e hoiike mai i ka oiaio a ōiaio oie paha o keia mea a ko kupunawahine Hina e heiounaopop.) riei, ae ike ana no hoi kaua e ka mea e heiuheli), wei i keia uiuolelo .nani r> KeauaaKl, no ka hoea ana ruai oia uiau mea a ke Kupunawahine e ike u, u» nei, oiai, u& ike ia no ke ano o k«: kapaka be ano loiiloii wale, a uiai ū| manawa mai no paha ka Jaha ana oia ma'i aai a hot-a walino i kei»» uianawa o kako.u e noho i.ei.
1 ka yau aaa o na papaolelo ana uiawaeoa o Keamalu nie ka'nakane, ua 4iele aku la lakon jio ka loko wai kauiiiaa u Paiiuii, ae auau ana hoi uia ia wai kamahao i ka uka iu, ai ka pau ana hoi a auau ua huii aku ia iakou no ka haJe paina, a hoopiha iho ia i ka lua pka ioaina. A pau 110 ho* ka paiua ana, aiaila, hoi aku la no hoi no ka hale noho o lea u'i o Pa. iiuli, Ika hala ana ae o kekahi j naaa k ma.hiiia iehulehu, ua heomaoI popo iho ia no na wahiue a Aiwo. hikupuu i ko Jaua hoopomaikai ia me ka hua o ko iaua opu, ai ka huouiii.opopo aua 110 koi o Aiwohikupua v kwa kaua oQbu wahine. ua kaiaailio aku la oia ia laua i keia uaau olelo no ka oiea pili i na. hua aiaikai o keia ijoho kane a wahine ana o lakou.
' •. '•>; • -r- v I "Auhea olna e a'u aaau wahine, | a ooa hoapili hoi o keia uka uluwehiwehi i ka nani, eia wau ke hoo:i)aopopo nei i k® kakou hoopoaiaikai ia mai. ae ke ike aku nei wau iluna o olua i na hiohiona o Ka hoopomaikai ia o ko kakou noho ana, ag ka'u waJe :io e kamailio aku ia olua i ko'u naanao. Ina e noho kakou ai hanau na keiki a olua ahe mau keikikane, aluila, oa'.u hoi na keiki, ao ka inoa nae na olua no e kapa ibo ka inoa. Ina hoi e hanau he mau kaikauaahine, alaila, na'olua no hoi ke kuleana i na keiki, a na'u nae hoi e kapa ka inoa. 0 ko'u maoao ia imua o olua, a ina hoi ua pono keia oianao imua o olua e ka'>» aiau wahine, alaila, e hoike mai hoi olua i ko olua apono ia mea, a lilo ia i mea uiaikai i ko kakou noho ana."
I ka lohe ana o Keamaiu me koua hoahanau Hapaiamemeue i Ka uaanao oka laua kane, ua hoike mai ia laua i ko iaua apono loa ia mauao oke kane. I kekahi la mai ua hele aku la o Keamalu inuua o kona kupunawahine Hina„ no ka nana ia uiai oke kulaua o kana Kama e hauau aku ai t oiai, ua hoomaopopo no o -Keamalu i ke kulaua ike kilokilo okona kupuuawahine.
'"Heaha ka huakai a kuu Lani Moopuna i hoea mai la i ke nlo o kona kupuua?" wahi a ke kupuuawahine i ninau mai ai ia Keamalu^
"lie manao no ke hoea ia ala kou aio e kuu kupuna aloha, go ka manao la e Hina kuu kupuna nana i l'ahi ia'u, ola no keia la. E nana mai oe ma kou ano kilokilo i ke kauaka hou e waiho uei i kuu opu, oiai, ua hoohole iike makou :ne ke kaae a uiaua, i ua he keikikane ka iuaua, aiaila, uaua uo ke keiki a ua uiau» uae hoi e kapa ka iuoa, uoiaila» e kiio luui <.:« e kuu kupunawahiue ike nui waie i ke auo o ke keiki." { 7 -■ "i ; (Aale i p*u J .