Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 24, 8 November 1917 — NA KUKAI-OLELO ANA ME KA ELELE KUHIO [ARTICLE]

NA KUKAI-OLELO ANA ME KA ELELE KUHIO

Htia. Stfj)hen L. Ut*»lia/ ]j, H. ''Ka Hoku (i Hawaii: — E oluolu hoi oe i kekalii wahi kauwaie oka Hiwahiwa a ka Lahui, t>o ka Poo Mana) e hekau ae la maluna. Oiai ina mfcvvaw3 ae nej_ i hala uh ike ih > a» tna u i nupe-

pa e ahewa ana i krvAlii Kalanianaoie i kona ae aua e hoolauna i kela : Bsla KanaWai e pili Kna i ira lioololi i ko kakou Kiinnwai, Ai na, īiaa k*e (By Request) a ke Kiaaina aoa e ke Ko ui »si'ua Ai o a fti ven - bflirg, a>a ka Ahaoh'lo M.ikua (Congreēs); ama ko'u heluhelu pono at»a i ua btla uei i lioouna iamai ai ia'u & tia Seniitoa Reed S.noot aine King <1 Ut«h aoie ka Lunamaka* ainana Martiu o L »ÜBiaoa, ua kouao pu īa'u ua ahewa ani i ka". Elele ai pau pu me na keiki ban.a

oke Keena Alanui, U i palapaia koke au i ka Elele Kalnnianaole «o na nuoolelo piha o keia bila ame na wehewehe ana a ke Korqisina Aina Rivenhurg ituua o ke Koniite

Teiik.re Ahauiolu Makua, a ua ioaa mai no e iike me ka'u. noiUa hooholo ibo au īua au e hiki i Hoooluiu uiai ka Elele Kalan.iaiiuole malaila, alaiia e hele ann u t e hui kiua uuiu, a f I>ih<: uj;ii iaia mai koou uiau iiiauao atue tia wehewebe aoa maluna o keia bila-

Miiuiuli (! ua ulia o ka Hoku o ka (Lucky Btar), Ua kq.uoha ia m*ila au ine ia'u aliiwahiae e holo aku nr> llonolulu ma ke ano he niau Hoike no kekahi Hihia. I ko'u hiki ana ma Honoliilu, ua hele koke au e hui me ke Alii Kalai.ianaoie m:i ka Poaha oia pule.

oiai «ia e hooluana ana ma Wai- j kiki. Kia ka'u !>inau i ke Ālii. Pehea hoi oe i ae ai e hoolaena i kelā hila ma ka Ahaoklo Makua ] e Jike ke ' NV>i (By | Request) oiai ua ike no hoi oe e 1 ke Alii he kaoawai keia e pilikia aj oa Makaaioaoa ou?" Kia ka pan6 maikai a ke Alii. He .Ēlele au i koho lokahi ia no keia Tbritorē o Hawaii ne?, 0 ua koho iokahi no hoi na MHkaainanH o keia Teritore i k 0 iakou mau Senatoa ame na L<jnamakaainana a i ko lakou hele ana ma ka Ahaolelo kuloko nei a hoo lokahi i kekahi a Olelo Hooholo paha, ua hoio ia; aki. i na lakou e per»phi ī kekah 1 Kai;a ;i a Oīelo H u;.i rimk e ia; aka> ina hoohoio kekahi Hale, a pepehi kekahi Hale : nekahi Kan;;wai aX>!elo Hooholo, alaiia, ua mahele hapa na Hāle Kau Kanawai; ai ka .manav;a oke Kiaaina 0 ke Teritore p Ilawaii e Noi mai ui i ka Elele o ke Teritore e lohe ia oia a i ole o kona Hope paha ma ka oihani, maluna o ke;kahi Biia ma. ka, Ahaoielu Makqa ; (Congres3); Aole loa e hiki i 1 (lleard) ;.ia wale no a hoolauna ia . jia Bila e k« Elele; Nolaila, ua ae' .aliu au ma k.i Noi Wale no (Ry |Rt(iuest), a peia no i hōike ia ai jmu ka Bila i hof>launa ia e a'u; i iA no'u iho aule o'u kakoo i kelai j Biia i oieio ia t a e ike ana no ,oe, i« uiake ana kela JBila ia'u ke hiki imai ka uianawa."

Ua lmawi aku au i ko'u mahalo ka Eiele. Ua ike iho no au i kelaj £iiHtiawa aole e hiki i kekahi Sena-! toa a Lunam.ikoaiuana paha ke ku maiuna o na papp.hele o na Haie Kaukanawai o kakou, a paio a i ole lohe ia paha maluna o kekahi Bila i hoolauna ole ia, a oiai iie huluhelu ana o ka Bi!a, tuamuaj o ka Hoio a Make aua paha.

Aoie 110 i pau ka'u niuau i ke Alii; "A auhea <»e eka Elele, eia hou keia ninau, no keaha hoi

oe i makemake ai e kahea ia na Pualikoa Kuloko a e hootuakaußsu h no ke kaua. eole hoi ou hapai uiua ae i ka nu a kahea mai hoi ia makou e hahai aku la oe no ka hele i ke kaua?" 4

He uui ka o na Poe Pukiki o ke Keena Alauui ia oe no keia.

A eia. hou ka pane tuftikai a ke AUi, "I ko'u manuwa i hui ai me se Kuliinauui o ka o!hana kaua ame ka Peresidena Wi!son, uh hoike :jy.. lunu ia u, nok» wa vV nu KuK.koe kahea ia ai e hele i Euroj» ī ke kaua.mia he muu niiliona o na makaainana Anierika i makaufcau a makamake e hele 1

'i ki' k;ii.i:i, }; ii>:» t>ilikia !;.>•! ke nupu ju» i iia koa i tuakd'itiai; \ kuke, alaila, e kikoo ia tnai aua |ua Koa Ku Mhu o Auietīkrt (Federal Bo!duirs)' e huolulu mai ue raa Da Pnou ua wahi ae a Honok» nei; a na ua Kim Kulokn (N G H ) o kakou e puni ko lakou «uau hakah«fea, ia manawa noi koke aku nei nu e kahoa ia na Koa {Kuloku e hoomakaukau ia no ka [iaweana i na uiakalua o na Koa I Afljerika (FederaJ), a aole hoi h I waiho a haiki■ ka manawa alaila ka- [ hea mai e hoomakaukau. Aka, j na- hoi kekahi k.-maka o ke aupuni j ■ nmkemuke oia: e liele i ke kana, alaila he mea okiia ia, aole ia i pili keia rtrnau a kaun. No ka mea, ua hoike ia ma Amerika o kekahi ona Aliikou wamua aku nei i ke kupono oie o ua Kelki Hawaii Ike kulana Aliikoa, a aole au i m&kemake e liapala hou ai mai kakou, i na e waiho ia a haiki loa ka uiaoawa e hoomakaukau a> i na Pualikoa Knloko. M Ma keia ua haawi hou aku axt i kn'u mahalo nui i ka Elele no keia man huakaaka ana. A.ua hoike pu aku au iaia e hoi &na au a Hilo, e hoike. akn au i na poe apau a'u e-hui ai no keia mau. manao kuhihewa o makou. Nolaila ua lawe puha keia lioonuu ana i na kuhinia o ke aio o na Alii ame ka Elēle hoi a lta Laht v i; a aole n« hoi i pau akii ka 01. oka uiiieke,'e hooko« hoi kahi no kauhale, 0 pilisia noi iia elesule. Me ka mahalo. nui i ka Lunahooponopono hoomanawanui, anae ria Lehna popohe □ kou papa pa'i ko'u anei. OEO. KAINA LOWIU.

Ua haule ae la ka ua ma Honokaa r Hamakua, a ua hoopau ia kela pilikia nele wai o Hunoa'iua, ai lilo ai hoi keia mau uiahina i iiwa hoopilikia maoli no i keia apana o ke Kaiana o Hawaii.