Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 21, 18 ʻOkakopa 1917 — KA HUAKAI I NA HONO A PILILANI [ARTICLE]

KA HUAKAI I NA HONO A PILILANI

ihu la ma ka home o na kāmaaina maikai ia po, »i k« hoi»a ana euoi o ka la hou, ua nana aku la i ka waiho mai o ka nani o ka aina iuiua o ka maka, oia In i kn aina laula maikai o Koele, a ina k«rt)i aoao ae hoi ka aim papu maikai o Paiawai, ao ka huine hoi o ka Ohana Kipikona i noho ui no i kekahi mau oiakahiki loihi. Mahope oka paiua kakahiaka, ua hele aku U e uaakaikai i ke kihapai mahi u ke kamaaina, a ike aku ia i ke ano hou p ka hoohana ia aoa o ka palau aiia o ka aina, ae liuki ja aua hoi e kekahi iiiikini i kapu ia hc'"Cata-, pila." ' Ua hoopaa ia ka palau o eha pahi mahope o knia mikini; hulti, a ua hiki no i ka mea hookāhi e hoohana aku i kn,ia auo paia» ano hou, a oi loa aku nae hoi ka holopono loa i na he elua tr.ea _e heohani_L keia- a«> 'paktuano hou, he hookahi hoi e hoohana 1 ka mikiui, a he hookahi' h'oi mahope o ka palau, aole nae hei e hele wawae e like hoi me ke ano palau mua, aka, e kau ana nn ilumi o ke kaa i hoopaa ia tii kela mau palau pahi hoohuli lepo. He hiki loa j keia Ano palau ke oki aku i ka aina e uiu ia ana ? na kua)u kuwawa lii)iii a koe bo| na kuoiu kuwawa aao nunui, a ua hiki nae ke hoppaa ia ke kaulahao i kela maū kumu kuwa wa nunui, a olepe pii ia mai h uaa ka huki ia ana e ka mikiui Catapiia- . 0 kekahi no oua keiki opio a ke kaeaaaina ka mea e . hoohana ana keia aoo mikiui, a ua kau ae la hoi ka mea 4 'kakau'' iluna o ke kaa e paa at:a o aa pahi palau hoohuli lepo, a ua hoonee ia aku la ka miki h;/ki imua, a, he ano hulopono maoli no ke auo o keia hoohana ia ana o keia ano kaa hnki palau. Ua oleio ia, mai keia ano| mikini huki palau i loaa ai ka manao hoonaauao i na pye Pe.Jej;ijne ma keia kana.o Eilrf)pa! ia mai nei kekalii iWki'' kuy oloniohile nnniij, tnje ku hoa kiiu ma na aoao, ai hookau »a hoi tift pu kuniahi, »oohe|e l"a fti keia ano kaa Gatapila ma na wahi pohopoho o ka aina, ae nee ai imua a ae aku maluna o na auwaha, kaua o na Kelenaania, a ua l?!o kela mau kaa pilikua i mea kau nui ia o ka weli e nn Kele-

uianin. ■" v ' I kuu naua aha i keia ano n ka hoohana ia ana o keia 'an-o palau ano iiou, be mea hooholo mua •ÜB.oh no keiii i ka haaa o ka mea «ukq o na limahana. Eia paha kekahi o keia ano palau ke hoohana ia nei e Geo. Allen ina Waimea, a ua liik) iaia e paiau i na' eka lehuiehu i ka manawa pokole, ai oi loa aku i ke ano palau o ka wa kahiko. Ke paiau nei na kaoaaaina o keia huuie i ka aina., a kaau aku la i na, tuea ulu like ole, oia hoi ka uwala Hawaii, ke kulina, ko pu ame kekaui tnau znea kupono e ae e pili ana i ka hanai hoioholona ar:a. A ia uua kai o Keuoiunu, he mau pa puaa hoppuiapula, a he pa hoouaomona puaa nu hoi, ae hanai ia ana in;ā ka hua tnai o ke kiawe, ae hoomooiooa ia ana hoi oae ka mauu alalafa, ao keia inau mea e hooulu ia ana mauka o keia aina mahiai o na kamaeina hookipa, he uaea kokua pu aku lka hanai ana i na' puaa lehulehu ma ko iaua aina hanai puaa, ai aneane e hom aku ka aui o ka puaa i ka 1,200. I ka mompna maikai aua o keia mau puaa e/lawe ia ana no ka makeke ma mipolulu, ae uku ia mai ana no ka 20 keneka o ka paona ola, oia hoi tne ia ola no o &.& puaa, e kaupaoua iu una no a uku ia uiai ia kela kumukuai maikal nc ka paona hookahi ola puaa i lole ole ia. Mahope iho o ka paiua awakea. ua alakai aku ia na kamaaina i na Uialihini e ike i kekahi kauaaaina kahiko o keia aina o 'Lanai, ae nnho nna hoi tne kona ohanā ma ke awawa o Palawai. nona ka iuoa o Keliihan«nui, ao kekahl hol o na | poe kahiko o ka Mokupuni kauiana o KavJßh nu, O keia aina owawapapu o Palawaī, he wahi keia i noho ia e na ohk.na leholehu i ua

n.!ak;fmkl i hala -iku ih-I, a lir laM; aiiiiaka. lioi iua M»ui£h-u, a. b©ia la nse he panini ka mea nu e ike ia nei lua keia aina papu tnai* kai, ae hoomaaloalo ia ana e na pwa bipi o ka hni hanai lioloholona o Lanai; Ua ike no ba nea e kakau nei i keia kamnaina kahiko i kot,a mau ln kamalii, oin me kona hoah:*nau nona ka irvoa o Ohua, a nana hoi na moopuna e «oho pu nei me keia kupunakane kahikor Aia paha namakahiki a keia elemakule i kahi o ke kanawalu i keia Aiana wa, a hs kaoaka ka ulana keia i kona mau la opio i ke a'o lio ahii>. a he akamai lea hoi i ke a'o ana t na !ii a hiki i ka lakft mnikai ana. I ka ho<« ana aku i'kona hmiie, ua hoopuni ia e na moopuna lehulehu, a oia me kana wahine, ua lihi hoi i mea unalāma pu i keia mau moopuna lehulehu, :io na moo puna pu hoi a ia Hoakula o'ū o Wailuku, oia hoi o Cfias. Gockett 0 ka Maluulu' o Lele. Hni iho la ma. _ka._ hautdi- H3e keitt-k-?maaTTrar kahiko o ka Mokupuni kaulana o •Kaululaau, a kamailio no boi no kekahi poe i hala aku o keia aina. He aoean« no paha e ekolu makahiki i haia aku nei ka make ana o kekahi kamaaina kahiko loa o.ka aina, oia iioi o Mr. Keahikaa, ao kekahi hoi o na kupuna o ka ohana Mahelona, ao ka (ihana hoi (nai ioko pono 1 mai o na Welo Alii o kela aina o Kaulu'aau.

Mahope itio o ka pnp» elelo pu ana me keia kamaaina o ka\iina, ua alakai aku la na kamaai >a houkipa ia mau no ka houie kahiko o Kipikona, ae hele ana h<>i niawaena aku-u ka ulu-panini. I ka hoea ana aku nae raa keaahi kahua hale kahiko o Mr. Kealakaa, e ulu ana no na kumu manako ka-hik-o a ka poe kahiko i kanu ai, ae pala mai ana no ka manak(; we ka alani, aua a-i manako iho la makou ma "kahi o kela kahin iiahiko 0 ka home o Kiealakaa, E waiho mai ana no na koi kahikoV ae waiho mokaki ana no hoi kekahi haau iaau papa o ka haie o k& poe i haia aku- He momona inaoli 'no' na manako o keia aina, t*o ka pilikia wale no ua hoea aku la no i Lanai kela nalo hooponalo hū»a-i, oia hoi' ka nalo Medideriana, a ua hoopoino no i kekahi o kela mau huaa-i ono a ka poe kahiko i kanu ai. Ika hoea āna aku 1 ke kahua kahiko o ka ohana Kipikona, eku mai ana no he hale hou i kukulu ia mai mahope hoi o ka pau ana o ka Hale Ohana oka ohana Kipikona.i ke ahi. E waiho atia • no na punawai eimena kahiko, ao na laau paiiia no hoi i kanu m. e uiu ana no me ka maikai, ao keia mau kumulaau kahiko pāha na kamaaina nana e hoouluwehi nei keia home kahiko o kela ohana kaulana i noho ia Lanai no kekahi mau makahiki loihi loa i halu aku. la'u e oaua ana i keia uuau mea hoomanao o na poe kahiko i noho i Lanai no aneane kanalima makahlki i hiala aku nei, ua ala mai Ia no na hoomanao poina ole no ia mau la opio, ai holoholo ai hoi me kekahi poe o keia aina i na la i au wale aku la. Ke a'o pu mai nei no hoi i keia haawina a'o mai. "Aoie he mea mau imua o ke au o ka manawa, ae nalo aku ana kekahi hanauna, a nalo aku hoi iia mea i manao nui ia e kekahi poe. Ke waiho iō mai nei no ka aina, aka, <> ka poe nae uana i hoolaukanaka Sa m»u aina, ua hele akti i ke ala aiau o na mea apau. . (Aolei pau ) '

Petrograd, Oet, 13—Ua lioea mai ia na lono i. keia kulanakauhnle, eia n& Kelem&aia ke hnolele nei i ko lakou mau koa ina ka Mokupuni o Riga uia ke Kaikuono o (Jourian<i,.tt ua hoao ikaika aku la na Hukin: e akeanea i ka nee ana uiai o na Keleniania, uh *h>jpio ia nae kekahi wau papu o na Kukini e ūa poka o na pu nunui mai na wokukaua uunui uiai o ua Kelemania. j j Waiiuku, Qct, ts~Ua hoea timi | ka poe kinipopo o ka Hui Y. jM. |X. o Hiio i Waiiuku, a ua paan| ia j ke k«mu mua aa© ko Wailuku nei! ī nmu poe . ao ka h.ipe uūi' | paani h« I puni a ka poq o, j Wailuku i ka 0 a ka Ilui j o Iliio. 1 I