Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 18, 27 September 1917 — KAAO HOONIUA PUUWAI NO KA-MIKI [ARTICLE]

KAAO HOONIUA PUUWAI NO KA-MIKI

Ka o ka Pōhu La'i Koiva Kai Opua—Ke Aiwaiwa Nan» i Hoohoka.__o Lua-Nuu-a Nau-Pue3e-K.i-Poatne ka Puku'i AWna o na'Paliku'iEiwa o Heha Wnipio i ka Noe—A o ka r Jlali Nana i lawe a lilo na Leho Kaulana o Kalokunu, o ka MaUani Kuehu lepu o Puako. MAHELK XXXII. Ka ho;u> an« o' Ka-Miki me ka -Ponahele nni V» Piliakaaiea nona ka inoa o'Paehala ka U'i Pookela o na Hone Elnā. | Ka iiaawi iiup a Ka-Miki no. na kaikamahi n e a1 i 1 o ka moku o ■Kou» i haie kipu ai ma kana hi;aka? Uele Hoopap.a. Na liana heokeUwela ma ktj alo alii o Piliiakaaiea, Kaiakekua ka Pa-Hi-Aku j Hooilina kaulana. \iaia wahi, aol»e a kaua hoopaapaa hou ana noia manao ou e kmi | keiki ,punahele, ke haawi aku' uei lau ia oe ia kuieaua e haua aku joe rna na ano apau a k.e hele no j hoi a lilo o paehala ka u'.i pookela | o ua llono Elua Ika Hau o na kuahijfj ekoli: o Hawaii \Kua T uli o ka Uio noia o ka uapalua i> ka naokn o Kona nei ia Kā-Miki ke keiki pim.ihele a Pili, ka mea naua e ana ka moku o Kona Kai opua i ka lai, ' "0 Kona Kai mafekioki, • Kai malino a Ehu." O ka ono o ka wnhine a ke alii i ke aku oauakau, ka i'a kupuni kaulana o ka aina i ka wai puoio i ka niaka o ka opua P Ika h puka ae no ma ke kua a napoo iho no naa ke alo a ke keiki e na-u aia a kaohi malie i ke kukuna 'o ka La a panaehana wale ia aina—e oia, e holo au, e maka'i i kakahiaka tne tta lawai'a a ke alii a malia 0 loaa no i'a no ka ono a ka punahele nui a ke nlii, o ka ai ka paha i ke jiku m'ua kau, a noa ka ono a ka wahine punahele a ke alii- Heaha hoi kau e holo ai. ua lawa no hoi i na lawaī'a a ke &lii? Aohe liewa oka nufolka i r a aka wahine punahele a ke alii, a oiai, akAhi no'au a hoilie i ko'u makaukau ame ko'u ike a lehia ma ka oihana l&wai'a a > kekahi uoahele uui ia o na mea'a ka'u man kumu 1 a'o ai ia'u-a makau. 0 ka puniu punahele a ke alii ea, e nana aku au i wahi maunu na'u e kii aku ai a kilou i ka waha o "Kumukea-Kahuli-kalani" ke aku alakai. o ka hohonu o ka lipolipo 0 ka mōana o ku papaku o ka hohonu. Panemai li» o Pili, Akahi uo au a lohe i ka inoa o kekahi A,ku ao i olelo mainei he Aku Alakai no ka īiohonu. Ae« oia afen ea, oia ke kumu o ke Aku, a oia ki maka ame ke alakai o ke aku a, uaua e hoeu ke aku a ku ka iuiupuhi o na ko'a, a oia ka 1 ka mea i oleio ia ai. "W'alaau ka manu he i'a o ji lalo " Haawi uiai la o Pili i ka piuiia **pa-hi-aku" a nana iho la <» KaMi£ī a aohe loaa o k&na [ raak«»rnHk<s? ai. Aohe keia he puniu ;ui e ke alii, he akunU- wale no koia aohe "uhi»" u ka poohiwi ke eha ika hoe aohe i*a, a no ka aujifc loaa o ka onohi-maka o ''Kmniikea-Kahuli-kalani*' iloko o keia puniu ake alii. Lawe hou ia m&i la he puniu-pa hou. a ao'ne nu ht loaa o ka elike me k* pa i uiakema&e ai, a k wa o Piii i oU4o mai ai, aohe puuiu a kaua \ ko*\ ui twv> loa Ae la, & o na punia "pa i4 no keia » aa sa\tai*a e kii nei a aina no ko Aku, a ih oe Uoi, ko olelo nei hoi \»s aohe keU he aiau puuiu, he akuiuu keia- j

i» A pebea? Aohe puniu hou a jke ahi? Aole ua pau Uia ;te lā * f [■ u«. h ia wa o Kuehoopi'okala i | pane tnai ai, Hokalii jh> iuakau i koe o "Kaiakekea" ka pa kauoha a ou mau kupuua u'u e oialauua n'ei aole au i hoike ia oe'kuu Ilaku i ka wai puulo i ka maka o ka ' upua, a no ka mea o ke kauoha | aia apau na puniu-pa a na lawai'a nui a ke a nele ke alii i ka makau olee ai, ai ke alii i ke Aku, alaila, oia ku w.i a'u o hoike ai. ile j)a" hooiliua keiu oiai ou kupuua uiai, a he pa no hoi keia i leaa aiai ka waha o kekahi Aka nui i mau ai ia 01010 ke alii a malama ia ua pa nei ir.e ka hoifee oJe ia, a ia Puamau hoiko ia ua pa 'neinoUa manawa, m h makele ia huli na alii aohe louh, oiai ua kauke alii o Maweke k.i helu 29 0 na hauoaana mai *i Wakea oiai oia hoi nōJ»i a lakou ; loan mai ai keiH .pa. aia Pauuiekua i hooili ia ai a aaaa i Liwai'a hau ua pa nei a nui ke kauiana, a make oia ua haawi i ke kahu ia īkiea. & uana 1 huuakele a kauoha i kana keiki ponpi loa ia Kiuikuapuu o Paumukua. v Oia nalo a hoea i keia ]a, a akahi n<« *u a hoike ia oe e kdu Haku i ka maka o ka opua lei uialo f puolo mai la i ka wai i m kipoohiwi o ke ao. K ae ui.ai e ka piea heluhelu o. ka Hoku o Hawaii, e hoakaka pokule aua ka ojea kakau no na meaf pili ika nee ana o na Hanauna oiai a Ku,'iHulip.) a ,biki ia Wakea, a o Ake«* hai k*jkahi ifjoa. CJa olelo ia o Maweke ka helu 29 ona hanaon» mai a Wakea mai, a o Pau«|jftku& ka helu 30, a o Piliakaaiea ka h#la 31." Nolaila, ina hooeaaaa feo Jkakou kuauhau mai a Kumulipo a hiki ia Wa«£ea, e loaa no he kaawale o ka manawa i hiki aku ka huina i ka 591 hanauna me ka hoopaapaa ole. 0 Maweke ma kft papa kuauhau o Oahu ame Paumakua, a o Piliakaaiea ma ko Hawaii Papa-helu lona. Ke ike mai la ee e kuu hoa heluhelu o ka kaua Hoku oline, a he mau mea waiwai nui ao hoi ia a kaua e ike iho ai, a e lilo ai hoi ka kaua nupepa Hoku i luahuaa waiwai nui no na mea kahiko o na au i hala o ko kaua Lahui ame ko kaua aina Kuiaiwi aloha, a e oluolu no hoi oe e ka hoa heluheiu e hookaa pololei ai i ka puupuu nanahu e mau ai o ,kona holp mua ana no ka halihali ana aku ma ke ano he Elele Lawe Nuhou no' ka Honua. <Mea kakau.) K hoi hou ae kaua ma ke ala pololei o keia nanea a kaaioe hou mai. I'ka wa i lohe ai o Pili'akaaiea īka oua ' ? nei, ua kena .koke aku ia oia i ke kakaolelo* ana oia hoi o Kuehoopi'okala, e kii aka i ua pa nei a lawe mai. Ua kii ia aku la Sa pumu i waiho ia ai o ka pa a akahi no a wehe ia u& pa uei a akahi uo hoi a ike o Pili i ka pa hooilia* i moe Jk»lii no na haoauna 591 a ke pia aua o na mamu aliimai ka I» .omU * 4 pa-kuahuhu M * uia iioko o keia pa he a o kona ano apan ke nana iho he | uaae ' a h<* »jui āno aniioko oua pa ne:. iloko o koua uie he ua koko aU.iloko o ua wai hoohiu auueuue. Oua uao iloko O* "pa M nei, he nao-oama mu-Shee-!ehua, muhee-pakii. waoakua» Ipaanohu, kikapn, lauhee jkea ame ka uiuhee-kuaUu. Qk iho |U u* inw o kd»a "p* aiwaiwa' * I i Uio 1 pa kauaha t»ai a 01010 aiai i* ** Piti*kaaiea. & akalu ao a ihoik* ia keia Vaiwai hooilioa t ia mai knhi hauaut\a 4. ;k»hfhauna, I (Aol« i pau.)