Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 17, 20 September 1917 — KA HUAKAI I NA HONO A PIILANI [ARTICLE]

KA HUAKAI I NA HONO A PIILANI

! Mamuli o ka le:> kouo i loaa mai I i ka u:ea klikau mai ke Kahu mai *o ka EkaJefia Uniona Haole o Ma- ; kawao, e holo aku no ke komo pu jana i na hana hoola:*. o na Ilawaii, j | no ka moa pili i ke liola Bahetizo | i makwna ia aku e na Hoaloha j Hawa'i ame na /Keponi, no ka hoo-1 komo pu ia iloko o ka Luakini hou j a ka ehana o P. Balauwioa ij makaua ai no kela Ekalesia Hui o na Haole o Makawae, ua ae aku Ja ka Lunahooponopouo o ka Iiuku o .Mawi»ii, e komo pu iloko.o na hana ma ia la, oia hoi ka la 9 o Sepate.uaba, a no ka iini no nae e ike pu i na hana Hoolaa Luakini, hoo-j |aa Ogana, ame ka Baibaia nui a. naj m< opuna a H- P. Balauwina i makana pu ai no ka hoomanao ana i kd lakou kupunakano aloha, ua holo e akn la he pule mamua ae o ka: la i kono ia mai ai. Iloea i ka aina hanau o ka mea kakau. a lele aku la i uka o ka aina, ao ke Kapilala im.a loa o Hawaii nei, ao kahi hoi i kuk&la muaj loa Ja a'. ke Kumukanawai a ka | Mo'i Kaukeouli ka lokomaikai, ai ike ia hoi ma ka inoa "KamehamehaHL"

1 ka pae ana aku i ke'a waena konu po, e waiho ana no ke awu o Hauola i ka lai, a ua noho hamau na īialu kaulana o Uo, a aole i h<x>pihoihoi ia na malihini hele rye \ ka leo o ka ualu kaulana o ka aina ! hanau. ■ ■ Hooaumoe iho la i ke koeua o j kela po ma ka Irt>me aekai o ia ma-; kuahine aloha o ka aiaa hanau, Mrs. Beck,y Ihihi, ai ka hoea ana: mai o ke kaka'niaka, ua nana ae la j i ka home hanau o na la kamalii, a oia mau no o Lahaina i ka malu ulu o Lele. E ku mai ana no kekahi o ua; kumuulu kahiko, ae ku ana no hoi na kumu manako, ao na kahua hale hoi o ka poe kahiko i hala aku, a ma kahi nae *o na hale, he lau o ko ka mea e pnni ana ma ia mau wahi, a ua hamau h >i ka leo o na poe nona ia mau wahi, ua hala ka hapanui ma kela aoao 0 ka muiiwai, ao ke koena iho paha 1 koe, nee aku no kekahi wahi hou aku, a.koe kakaikahi wale iho no na wahi kamaaina kahiko o ka aiua. Ma ke kahua hale kahiko nae o kekahi poe i hala aku la ma kela aoao", ua pani ia mai la he mau iiome hou, a he mau mahhini ke iiono mai ana iloko oia aiiiU 'home hou. He hooko aua no keia i ka olelo a ka Bukenui.

*'Aole keia o ko oukou home paaaka, he poe kuewa oukou ma ka honua, a ke waiho nei no nae h.e wahi maha no ko ke Akua kanaka." Ia kakahiaka oō hoi i haiawai aluha pu ai me ia hoaioha oiaio, Hon. E Waiaholo, ao kekahi hei o n:i "Mea Hanohauo" a Maui o Kama a haaheo ai, oia kekahi o na H'»a Kanohano o ka Ahaoleio i| iuii .nau i ka poiuaikai ona Liuiahat.a Alanui, ao ka makua hoi o ka hila kanawai hoopii uku o elua dala la hana o ke kanaka hana alanui, a he hoa hoi iloko o ka Ahaolelo e malama mau ana i kona kuiana maikai Ua hauoli keia halawai ana, oiai, i ka halawai hope ana me ia, e mau ana no ka hoomailo nna a ka ma'i iluua o kona helehelena u'i, ai keiā halawai hou ana hoi, ua hoi hōu mai la ke kuhma ikaika o ke klne me ia, a m pua hou mai iluna o kona mnu heleheleim na waihooluu o ke »la kino malkai, ae loihi ho'i aku ana no na ana e hookauwa hou ai no kona aina hanau, a iio kona Lahui Oiwi hoi. Na ka Makua mai no o na pomaikai i kokua mai i Keia kauwo k ka lehulehu.

O kekahi no o na niea a ka uia-! lihini kaahele i hooamopopo aku| ui, oia 110 ka hoopiha ia ana o na wahi pohupoho o ka loko kaulana o Mukuhinia ? ae hoopiha ia ana iuamuli o ka liaawiua <lala a ka AUaulelo no i hooholo iho aei, a uoamuli no o ka hooikaika ana a keia r,unajgkaniiiii!:n Waialiolo, ac lilo aku ima keia >Yahi iua keia uiua aku, i r«ka hooluaoa ao ka kbulehu, a he pmiiāikai nui kela no ka kulanakauhak o Lāhaiua. Ke hana

uhī ka mea i lilo ai k;i ap'ike. ae i noohana ana uoi j . iia Uisfi Ha- ! waii ma kein hann, ae ~hatai aku [aiiii hoi ka Ik> iHtī kt ai>, au ku mea , ! i oiakemake ia o ka pau koke u | hana aelike iloko o nu mahina Lekolu. O knhi i'o keia ma ka ;ioao I makai o ka Lnakini alohu c Wainw, a he kokun io:> «na t oia i l:a maikai o kei:i wahi i uluia. o na akaakai ameua kainha. Ma kela-ahiahi no o ka Poanno i: kamoe ir>a aku ai ke ahiheii* «» na! Lualihini 110 ka malu-hekuawa o

i Wailuku, a hooaumoe iho 3a ma ka home o Mr. me Mrs. Sommeviieid ai hookipa maikai ia aku hoi fe ka Lunakiai Pia Coekett o Wai- ! kapu me kana ledeI ke kakahiaka ae o ka la Sabati, ua kamoe loa aku la ke alahele o na malihini no ka Luakini hou ma |Paia, ai kukulu ia hoi e.kr loko- | maikai o kr< ohana o ka mea i kap» ia e ko Maui mau kini aloha. "O ka makua puuwai akea o Maui." I ka hoea ana i ke kahua o ka hale hoUj ha hooniaopopo aku la no ka maiihini Itaahele, eia no keiā Luakīni hou ma kahi no i ku mua iho ne? ka Luakini mua, ai kuI kulu ia aī no hoi mi kahi kokoke i loa i kahi i ioaa ai keia poino uiia [īa Mr. H. P. Baiauwina, ai muuI muu ai kona lima i ka nau o ka Iwiliko ana e noho hookelo anaMamuli no hoi o keia poioa ulia waie i kukulu ui o Mr. lijUauwi.ua « ka Luakini mua, ai ka wa ik> hoj* i »r<anao iho nei ka ohana o ua makua nei o Maui e kukulu hou j keia LuaKĪni hou, a he Luakini hoi i hana ia mai nrf pohaku u>ai e w.aiho ana ma ke kula o Makawao a hoea ioa aku i Kula, ua hooholo 'iho la no lakoU e kukuiu huu no i keia hale hou nm kela kahua no a ka makua i ku-kul'u inua ai i ka Luakini mua. | X ke komo ana iiku iloko o. keia Luakiui hou, ua iiiki pouo ole-i ka makapeni e wehewehe pon<j aku i na mea nani ijke ole iloko o keia haie hou, oiai, ua uani maoii no kt- ]ji>oijua'jyupo aku, a ua ku- i Jculu_hL_ no hoi keia Luakini hou j ■no.ua hananna hou lehuleiiu e hr>e;t i umi ana, ae iiiki ai e ku n./ko tau-1 euni makahiki ma keia mua aku, j ai auo like kona kukulu ia ana me■! kekāhi o .na Luakini nani o liumpa e ulupa ia m.ai Ja e ke kaua weiiweli. 0 kekahi inea kupaiuaha ho 'ma [na pohaku u keia Luakini. hou, ua [ wae wale ia no na pohaku i uīu ia j.e ka limu, a ua liio no hoi keia imau limu uiu iluna o ka pohaku i j mea hookahiko nani no waho, ae [hoike mai ana paha kela mau limu | ulu iluna okela uiau pohaku no ikela .olelo noiau kahiko a na Haole.

*'0 ka pohaku i kua aoau ia e ka wai, aole no e ulu ana na limu īluna o lakou." Xo ke kuuoau o ktia mau pohaku imua o ka ua Ukiukiu 'kaulana o Makawao, ua uiu ia lakou ena lieuu, a lilo hoi ia mau kahiko a ke au o ka manawa i. hoonani u\ t i inau kaliiko nani no wai'o o keia enau pohaku, ae pii ana hoi ko lakou uani, a hoea loa aku i na pohaku oka "puoa naui o keia Luakini." •

0 ka nui o na kapuai o kaloihi! o keia Luakini he „1.01 kapuai, ao| ka laula he 63 kapuai, ao ke kiekie j a hoea i kaup(.tku o ka hule he 37! kapuai, a hoea i ke puou 6 ka'Lua-' kiui he 5G kapuai, ao ka nui o ke, kahua i uhi ia e keia hale, he li,091 j kapuai kuea. Ma ke keena nui oka Liu|kini, ua hiki ke noho ia e ka» poe' i hoea aku ka huina i kq. 250, a tia hiki uo uae ke hooma-' huahua ia aku a hoe.i i ka 30.0. He keeua okoa ko ke Kula %ahati, ai hiki uo nae ke huohui iaj keia mau keena tlua ke makemak$| ; ia pela- Mawaho ae o keiu mau' rumi nui, he rumi imi palapala ke r kahi uo ke Kahu o ka Ekaieaia, a ht? rumi hoi no ka poe himeni e waiho ai i ko iakou mau papale, he mau rumi Papa Kuln S;ih,ai, a he 'rumi waiho v n:i ukai.a a mo na ' pua hoonan? o ka. Luakis.i. 0 ke | kahua o kn paoa o ka Luakini, ua jelt ia ilalo o ka honua a h.n u i . 10 kapuāi, a hoomaka ia k'.t hoo|noho ia ana o m\ pehaku. ai Ha pela i ole e vnn ila!o uo ko kau- ' maha o kn puoa. • ! (Aōle i pau) ' j ; | Ke puka aku nei u«> *Ka j o iiawau me na īuea a-i like oi}. 1 >ua kona papaama. ,