Ka Hae Hawaii, Volume 6, Number 7, 15 May 1861 — Ka wai Iana ma Holani. [ARTICLE]

Ka wai Iana ma Holani.

He ano e maoli ke ano o ka aina o Hola- 1 ni i kb na aina eae a pau. Oka ili oka nui o ka aina, ua haahaa ia, a kiekie no ka ili o ke kai, a me na muliwai; a ua pale ia ke kai i na kuauna nui, e like me na kuauna o na loi kalo. He aina anu loa keia aua haule nui ka hau iloko o ka wa hooilo, a ua paa hoi na muliwai a me na auwai i ka hau paa. I ke kau ana mai o ka wa wela, ua heeheeia ka hau a lilo ia i wai, a halana iho la ka wai maluna o ria kuauna a uhiia ka aina i ka wai. Aole i loaa pinepine ka pilikia nui i keia halana ana o ka wai, ke kahe uuku la, aka, i kekahi manawa, no ka nui launa ole mai o ka wai, ua poino maoli kolaila kamaaina. Oka wailana iloko oka mahina o lanuari iho nei, ka wailana kaulana loa i loohia ai i kela aina, aole ona lua no ka poino nui a me ka make nui o kanaka. Iloko o ka hapa mua o Ianuari, mahuahua wawe no ka wai-ma kekahi muliwai, a nana mai la ko laiia kanaka me ka hopohopo loa, o piha loa auanei ka muliwai a halana ka wai maluna o kona mau kuauna, a lilo ka aina i moana maoli no. I kekahi po anuanu loa, oiai e moe ana o kanaka iloko o na pela mehana me ka manao ole mai i ka.poino, ua kaupale ia ka wai o ka muliwai i ka hau paa nui loa, aole e kahe aku ia i ke kai. Aoie liuliu a halana no ka wai maluna o ka aina. No ka ikaika ano e o ka wai, ua hoohioloia na hale, a ua uhukiia na laau nui iluna a lawe ia aku maluna oka wai. Ua hoopau okoaia kekahi mau kulanakauhale, a make pu na kanaka ame na holoholona. Pii no kekahi poe maluna o na hale a maluna hoi o na kuauna, aole nae he mea nana e kokua mau ta lakou, a make iho la lakou i ke anuanu loa. O kekahi poe hoi, ua noho lakou iloko o na lumi oluna o na hale, aole nae he ai a lakou a make iho la lakou ika wi. Aole o kana mai o ka poino i loohiaia’i i keia poe. Ua kokua nui ia mai ka poe poino e na kanaka e ae—ua makana manawaleaia mai ka ai, na lole, ke dala maoli, a me na mea e ae e pono ai. Oka Moi o kela aina kekahi i hele e kokua, a ua mahālo nui ia oia no keia lokomaikai, no ka mea, ua akaka malailakona aloha i H)na poe kamaaina.