Ka Hae Hawaii, Volume 6, Number 4, 24 April 1861 — ke Kofe.-Helu 2. [ARTICLE]

ke Kofe.-Helu 2.

Ina i knu nui ka manao o ke kanaka, e kanu i ke kofe, alaila, i na manawa a pau, i ike ia he la mau, a he la ua iiiiii paha, «laila e kanu aku oia i nmu kawowo, ina elima a he umi wale no o na kawowo i kanuia i kela a me keia manawa kupono, alaila, i ka pau ana » ka makahiki hookahi, ua mahuahua, a ua nani no hoi kona kihapai kofe. A, ina hoi, i waele pono ia iwaena, a i poi paa ra me ka opala a me ko amaumau paha, alaila e ulu ana no, a e hua ana no, aole i pilikia nui kela kihapai ike kakani. He mau hewa no nae a’u | ike ai, ike kanu ana ona kanaka i ke kofe. Oke kanu pupupu, oia kahi hewa nui. Ma na aina o, kahi i manao nui ia ka mahi kofe, eia ka rula mau ; i eiwa kapuai iwaena ona kumu, a e kanu lalani no, ina e hiki. Ina pela e kanu ai, ua akea, a ua hiki no i na aa ke kolo nku ma o a maanei e loaa ai ka momona oka lepo. Aua fiiki no hoi ike kanaka ke helo iwaena me ke kuia ole i na lala ikawa e ohi ia’i ka hua. Eia hoi kekahi hewa, oka ulu a kiekie ke kumu. O ka pono, ea, aia a eha kapuai ke kiekie o ke kofe, alaila e oki ia ka lala iwaena maluna, i mau ka poopoo o ke kumu, alaila ina e hua mai, e loaa no i ka lima o ke kanaka. Eia kekahi mea nui e hoomannoia, e kauiai'« maloo pono ke kofe mamua ae o ka hoahoaana, No ka mea, ina i maloo ole, alaila paki liilii ke kofe i ka paluku ana, a oia mea ino ia ; aka, o ka ino nui, oia ka hoemi an« 0 na pauna mahope, ke ole i hoomaloo pono 1 kinohou. Ua lohe wale au, o kekahi poe kanu kofe, he mea mau ia lakou ke hoomau ke kope i ka wai mamua iho o ka lawe ana e kuai. Aole anei ia e like me ka aihue ? No ka mea, o ke kofe i hana ia pela, e punahelu ana mahope, a e hoemi ia ana ke kumukuai, no ka ino. A hana pinepine ia pela, a maa na maka o na kalopa ia mea, alaila e lilo auauei ka inoa maikai oke kofe o Kona nei, i kapaia e na haole, “ Kona Kofe, M me ke kaulana no hoi i kona inoa maikai. Ena makamaka o’u ma Kona nei, mai Puuanaliula a hiki i Kaulanamauna, e kanu nui kakou i ke kofe, no ka mea, he waiwai popopo ole ia, a e mau ana no ka makemake ia e na aina e S*.

{£ Wehc pilihia” il Kumukuai nui.” Auwe ! heaha keia mau hunolelo maluna, ** wehe pilikia” ** kumukuai nui ?” Eia, he olelo mahalo ia na ko onei poe mahi ai, malopilo, kuaneno i ka la, papale weluwahi, ipukuaaha o halepaupau, ku kahiko o Pakaalana ; oia, o ka lakou poe keiki keia, oia makou. ' Wa iho la makou ia makou iho, i ae Ja, U, manomano no hoi ka laau waiwai nui wale i keia wa, a, o ke kofo a kakou e ike nei;< " wehe i ka pHikia,” ka hana a ke kofe ka hoi.. ‘* Aha la hoi,” wahi a kekahi o makou; hoauwaepuu aku ana i ka paipai mai a na kumu mikanele (miaionan) a kakou, “ e kanu nui oukou i ke kofo, i waiwai oukou, i lako hoi i pau ka pilikia;” eia ka kakou e i aku ai, ka, he lohi, hakalia ka ulu ana, hele ka ike aku i kona hua, kahe ka wai o ka maka; kanu iho nei no hoi o Luhiua laua o Luhimakehewa i ka laua mau mala kofe,ekolu, eha, elima makahiki, ike aku na maka i kona hua liilii, neno ka amo i ka ohi, i ke kolo ilalo. A, ka i ka waha ulaula la e nele, ka hana a ua hoauwaepuu, hoopuu ka hua, hoomaloka i na mea o ke kino, pela no i na meaoka uhane. Mahope iho o kuu paipai ana ma ka Hae Hawaii Helu 2, Buke 1 o Maraki 12, 1856, ua lilo ia olelo paipai malaila, he mea enemi mai no kekahi poe ia*u; a manao no kekahi o lakou e hookelokolo ia’u imua o na Aha; a manao no hoi kekahi o takou e haawi i mau

olelo pani rna ka Hae; aka, aole nae i hiki. Eia hoi, mai ia manawa mai a hiki i anei, ua pau ia hoomaloka ana, a oie na manao hookeakea iloko o lakou. O ka hapanui o na kanuka maloko o na apana nei i keia wa, ua kanu a nui i ke kofe i keia wa kekahi poe, 1 eka ka kekahi, '2\ eka keknhi, a pela aku. “Kumukuai nui.” «Ua ike paha oe i keia wa no ke kumukuai o ke kofe, inaanei, pii loa ke kumukuai, mai 20 kenela no ka pouna a hiki ilalo i ka 12|, alaila paa! aole emi hou iialo. Ke akena mai nei kekahi, ke i mai nei, “ «, he iki wale ka hoi kahi eke kofe, o ka opihi ka mea hui, opihi koele, opihi makai- • auli\! i lu iho ka hana, nakanaka i ka laulaolao.” “ E aha la hni, e nnna iho kakou i ka pe> peiao hehena, a me ka pulu hapuu, o ke ope kau mea nui, noho mai ana kahi uku malalo o ka ole ! Kole ke poo i ka eku i. ka pulu hapuu i ka nahelehele, me ka pepeiao hehena.” Ua nui keia. E makaala e na makamaka o ka Hae i keia mau olelo paipai maluna, “ wehe pilikia, kumukuai nui,” Me ke aloha ia oukou. J. A. Kona, Hema, Aperila 2, 1861.