Ka Hae Hawaii, Volume 5, Number 6, 9 Mei 1860 — Olelo Pane hou ia Kalainamoku. [ARTICLE]

Olelo Pane hou ia Kalainamoku.

E ka Hae Hawnii e:—Jiloha oe. Aole au i manao e loaa ana ia’u ka pane hou ana aku ia oo no na mea i hala ae nei mahope; aka hoi, n» kuu noi maoli ana mai ia’u, e wehewehe aku au no na mea i pane mua ia.ai, nnlnilu, e nana mai no oe i ko’u hoomalamalama ana aku i kou naau no na ninau a pau i pane ia ai. No ka ninau nknhi, eia; Aole oe i haawi i ka mea knulike mawaena o na mea elua, ua hoomalamalama oe i ko ke kua, a ua hoopouli oe i ko ke alo—oia no hoi ke alo o ko kakou mau kaikuahine, i hannu ia mai ai mai loko mai o ka puhaka hookahi, oia no na wahine o Hawaii nei. O na wahine haole, no na aina e no lakou, a o ke kua noia a kakou e ike nei, aole o ke alo o keia pae aina o Hawaii. O ke alo, oia no ka honua o Hawaii nei, ka mea a kakou e ike maka nei, aole 0 na aina e. Aia la ia mahea ? Aole o kakou ike aku, no ka mea, aia no ia ma ke kua. No ka ninau alua, ke kikowaena o'na rnea elua, no ke kau Hke ole, e alawa iho ka maka malalo a e ike no auanei oe i na olelo hoakaka no ia mea. Eia kekahi, no ke unu pehi iole o Koolau, kau mea i hoohaliku ai i ka like ole, penei oo ia : Ua hapai nui oe, me he mea lu o na wahine haole wale no ke kohu i ke komo i na kahiko hoonani 6 lu> lakou kino iho, aole hoi o na wahine kannka hanau kama maoli kekahi o ka aina. Ea! aole au e nioau aku ia oe, akn, e ui ae au i ka lehulehu makn o Hawaii nei—He wahine haole anei o Maikai Waipio alo-lna na pali? He wahine haole anei o Kamalumalu, Malulani, inalu o ka lani malu Haku? He wahine haole anei o ke kai kui hala o ke kui Manonn? He wahine haole anei o ka wahine hele la'• f£aiona, wahine hahai alualu waiiiu la? He wahine hooie nnei o Liliu Pinaonao, me he nalo la i kuu maka ke aloha e lele poiuiu mai nei, e lele hoohio mai ana i kuu kino, a mena wahine e ae no he lehulehu wale e noho mai nei ma o a maanei o keia pae moku ? Aole: he mau wahine Hawaii mnoli no lakou, aole no na aina e. Pololei ai no ka mea t olelo ia ai, o ke unu pehi iole o Koolau, kau mea i hoohalike ai i ka like: aole o na kaikamahine nona ka hele hoolailai ke naue ae i kn lai o ke kaona “ kapilala” o ko Hawlii nei pae aina. £ nana iho kou maka; he kikowaena anei ko nei poe wahine i oleloia ae nei? Aole; ua hala mai ka palena o ke kikowaena a ua oi aku mamua o na wahine haole. Pela ka mea i ike maka ia, a pela no hoi au e kaena ai i ka nani pau ole o na wahine Hawaii. Nnni! hemolele! lipolipo! koiuiu ! ka nani i ke aopolohiwa la oluna aku. Ninau akolu, no ke uhu kupu Koliuliu ke nana aku, eia: Oia no ke koliuliu like ole ka nana ana o na wohine haole me na wahine Hawaii. Auwene ! ihea la kou mau maka ike ole ai i na wahine kanaka maoli i oleloia ae oei maluna? Ua uhi ia paha kaalu o kou maka, i ike ole ai oe. Ina ua hemahema kou mau mnka i ka ike ana aku ia Inkou, e aho e hoi i ka “ Haukipila” i lapaauia mai ai e Kauka Hilepalani. Ke hoike hnu mai nei no oe, aole i nani hiehie kohukohu iki na wahine Hawaii, a me na kane, i ka wa kahiko. Ea, ua ike ia no ka nani o na wahine kanaka maoli mai ka wa kahiko loa mai a hiki i keia manawa, aohe mea nana e hoole. No ka mea, ua loaa no 1 na kane oia manawa ka hoonani aku i na wahine, Aie ka olelo aku, “.Wuhine maikai wale mai nei hoi oe, hele mai nei oe a, me he lama ala ka pua iena a ke konlau ka pala luhi ehu ma ka uka o Kaako, ua pua nono i ka wai i Wailua, ke pa wale ae la no makai ka malualua kiukiu wai lehua a, he makapi

aloim 110 ia no Puna e wulea ai i ke kalukalu moe ipo hoi; mai nana oe ia o aloha oe auanei, kii mai.” No ke aha keia? No kn nani ( o na wahiae Hawaii i ka wa kahiko; aole i: hoohulahala ka maka oia poe i ka nana ann | aku i na Wahine oia manawa. Heoluolu ko’u I inanao ke hoike mai o S, W B. Kaulainamoku ka hoonani ia ana o nn wahine haole; mnnao au e loaa n» auanei ia ia ka laau a “ Kekuaokalani” a me ke kii a “ Kuhalakaina.” No ke kahiko loa no oko na wahine haole puili ana i ka pono a ke akua, i loaa ia lakou na nani e ike maka ia nei; aka, i ko’u manao, ina e like ka ike pu ana o na wahine o Hawaii nei ia pono hookuhi, manao wau ua lilo-o Hawaii nei i mea e hoopili ia mai ai e ko na aina e. Aole i pau ko’u manao hoonani aku no na wahine o Hawaii nei—aohe hihi; o ka pau e nna o ka manao ninau a S. W. B. K., e hiki ai lu ia’u ke kuupau aku i ke akea i ka nani pau ole o na wahine Hawaii. E hoi oe, eS. W. B. K., e hoomau ihoi koupooi kawai, malie paha aole i pau kou make hiamoe. D. KEAOPOHOHIWA. Honuakah i, Mei 4, 1860.