Ka Hae Hawaii, Volume 4, Number 25, 21 September 1859 — MOKUNA III. OIHANA NO KO NA AINA E. HAA WINA IX. [ARTICLE]

MOKUNA III. OIHANA NO KO NA AINA E. HAA WINA IX.

Kt Kukina no ko na Jlina e—Kona mana a me kana mau hann . Pauku 436. £ hoonoUonohoia he oihana hooko, e kapaia ka Oihana no ko na Aina e, o noho lunaia e kekahi luna e kapaia, ke Kuhina no ko na aina e, a e noho paa oia a maiama i kona hale oihana ma kahi e noho ai o ke Aupani. Pauku 437. ua Kuhina nei e hnoponopono i ke kakau ana o na palapala a keia Aupuni, e palapala akū ai i na.LunaNui, me na Kanikela o na aupuni e, i hoonoho ia niai ma keia Aupuni; a me na luna nui me na kanikela, me na agena e ae, o ko Hawaii Pae Aina, e noho ana raa na aina e, e like me na kanawai mawaena o na' Aupum, a e like hoi me ka ke Alii e kauoha ai, a e kuhikuhi ai, i kela manawa keia manawa. Pauku 438. Na ua Kuhina nei, mamua o kona hooili ana’ku i kekahi palapala oihana, e koi aku ana, a e hoopii ana no kekahi mea ma ka aoao o na luna o ke Aupunio ka Moi, a e pane aku ana paha i ke koi ana a hoopii ana mai o kekahi i na luna a me ke Aupuni 0 ka Moi, a mamua o kona hooili anu’ku i kekahi palapala ano nui e ae, e pili ana i ka pono a me ka pono ole o ke Aupuni, e hoike aku oia ia palapala imua o ke Alii, a e hoaponoia a hoolōliia paha, i mea e hihia ole ni ka Moi no kekahi mau Kuhina ana i ike ole ai mamua. Pauku 439. E malama ke Kuhina no ko na Aina e, i iKooolelo pololei o na hana a pau 1 hanaia ma kana oihana, a e malama hoi oia ma ke ano i pono ai ka huli nna, I na paiapalu a pau e pili ana i kana oihana, i hiki no i ke Alii ke nana, i kela manawa keia maoawa. Pauku 440. £ hiki-no iua Kuhina nei, i kela manawa keia manawa, ke hoolaha aku i kekahi o kana mau palapala oihana, e like me ka ke Alii e ae ai, a e kauoha ai paha e hoolaha. Pauku 441. Na ua Kuhina nei e malama ina kuikahi a pau iae iikeia, a i honponoia e keia Aupuni; a nana no e hooiaha ia mnu knikahi, ma ke pai ana iloko oka t ipepa o ke aupuni. Aia a houlahaia na kuikahi pela, alaiia, e manaoia ua ikeia lakou e na luna a pau o keia Aupūni. Pauku 442. Na ko Kuhina no ko na Aiina e, e ao aku i na luna nui, me na Kanikela a me na agena e ae o keia Aupuni no ka lakou mau oihana, e like me ka ke Alii e kuhikuhi at i kela manawa keia manawa. Pauku 443. Na ua Kuhina nei hoi e kuhikuhi aku i na koina, meaa uku i kupono ke ohiia e na Kanikela, a me na agena eae o keia Aupuni, e noho ana ma na aioa e.

Paujtu 444. O ka uku o na agena o keia Aupuni, e noho ana ma na aina e, oia ka uku i hooholoia, i kela manawa keia manawa e ke Alii; aka lini, aole e hooliloia kekahi dala e ae 110 ia hana, o ke dala wale no a ka Ahaolelo e hookaawale ai. Pauku 445. E hiki no i na luna nui, na komiaina, na kanikela, ine lia h>»pe kanikela 'oko' Hawaii pae aina, e noho anama ka aina e, e luwe a hoike malalo o ko lakou mau sila oihana, ka hooiaio ana i 'na palapala ailaia, inoraki, palapala hoolimalima, palapala honkuu, a palapala e ae paha, e pili ana i ka hoolilo ana i kehahi waiwai paa a waiwaMewa paha iloko o keia Aupuni, a e hiki no ke kakau kopeia ia palapala mamuli o ia hooiaio ana. Pauk'u 446. E hiki no i na luna nui, komisina, kanikela, a hope kanikela paha, e lawe a hoike i ka hooiaio ana i na palapala hoohohu hope, a e hoohiki aku ia hai, a e kakau i na palapala hoohikiia i mea e hanaia’i iloko keia aupuni. Pauku Na ke Kuhina no ko na Aina e, e hoolaha i na olelo hoolaha a pau, a me na olelo hooholo, a ka Ahakukamalu, e pili ana i na hana iwaena o'keia aupuni me kekahi aupuni e ae. Pauku 448. Na ke Kuhinu na Aiha e, no ka hoihoi ana mai i ka poe i hoopiiia no ka hana i ke karaima maloko 6 keia aupuni; a nana no hoi e hooponopono i ka hoihoi ana aku i ka poe i mahuka, mai ka lima mai o ke kanawai o kekahi aina e, i komo mai iloko u keia aupuni. Pauku 449. Ua haawiia ka mana i kela lunakanawai keia lunakanawai o keia Aupuni, e hoopuka aku i ka paiapala hopu, i kekahi kanaka 1 oleloia ua hana i ke karaima ma ka aina e, i laweia mai ua kanaka la imua 0 ua lunakanawai la, i mea e hiki ai ke hoolohe ia a noonoo ia ka olelo hoike no ka hewa 0 ua kanaka la, a ina mahope o iu hoolohe ana.ua innnao ka lunakanawai, .ua hewa ke kanaka, alaila, e hoike aku oia pela i ke Kuhina no ko na Aina e, i hiki ai ia ia ke hoopuka aku i ka pala kauoha hana, no, ka hoihoi ana’ku i ua kanaka mahuka la. Pauku 450. Mamua o kona hoopuka ana 1 ka palapala kauoha no ka hoihoi ana’ku, e maopopo e mamua i ke Kuhina no ko na Aina e, ua hookaa ia mai no na iilo no ana me ke kaohi ana i kekahi kanaka mahuka, a i ole ia, ua ae mai paha ka agena o ke aupuni nana i koi mai i ua kanaka la, nana no e hookaa mai ia mau uku. Pauku 451. O na palapala kauoha hana a ke Kuhina no ko na Aina e, e kauoha ana e hoihoiia’ku kekahi kanaka mahuka, mai ka lima mai o ke kanawai o ka aina e, e paa no ia palapala kauoha maluna o na luna a pau o ko ka Moi Aupuni, na luna poo hoi ia ia kekahi hana no ka hoopaa ana i ke kanaka mahuka. Pauku 453. E hiki no i ko Kuhina no ko na Aina e, ke haawi aku i na palapala ae holo, no na luna nui, na elele, a me na Kanikela o ke Alii, i hoounaia’ku i na aina e, a i na Kanikela me naagena kalepa onaaupuni e, a me na kanaka a pau o keia Aupuni e holo ana i ka aina e, ke makemaka lakou. Pauku 454. E haawiia ua rnau palapala ae holo nei me ka uku ole, a e kakauinoaia e\e Kuhina no ko na aina e, a e sila hoi me kona siia oihana; a e hoopakeloia no hoi na kapena moku, aole e loaa ia lakou na hihia no ka lawe ana’ku i na mea i loaa na palapala ae hoio o ia ano, mawaho o keia Aupuni. Pauku 455. Ina e hoikeia mai i ke Kuhinano ko na aina e, ua make kekahi haole kupa ole iloko o keia Aupuni, a e waihb ana' kekahi p kona koena waiwai ana maanei,

aole nae he hooilina ma keia Aupuni, alaila, na ke Kuhina e hai aleu ia mau mea i ka lunn nui, a kanikela puha, o ke aupuni kkhi i pili ai ua haole la, i naake. Pauku 456. Ina e koiia tnui ka waiwai koena no kekahi hooilina pili i ka ainae, e hiki no i ke Kuhina no ko na Aina e, ke maopopo ia ia he kulena oiaio ko ka mea i koi inai iloko o ia waiwai, e kauoha aku, e haawi i ua waiwai la ia. ia, mahopo o ka unuhi ana i na koina kupono no ka loaa ana j a me ka malama ana ika waiw.ai. E haawi aku na mea nana e malama i ka waiwai, i ua waiwai la, a ka mea i kuhikuhiia iloko o ka palapala kauoha a’ ke Kuhioa. . Pauku 457. Ina aole maopopo i ka manao o ke .Kuhiha.no ko na Aina e, he kuleana oiaio ko ka moa koi mai iloko o ka waiwai koena, alaila, o hiki no i ua mea koi la, e hoopii i ke Kuhiua imua o kekahi ahahookolukolo o keia Aupuui, no ua waiwaila, ao ka hooholohope ana o ka aha no ia hihia, ua paa ia maluna o na aoao eiua.