Ka Hae Hawaii, Volume 4, Number 23, 7 September 1859 — Ka noho ana o kanaka ma Europa i keia manawa. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

Ka noho ana o kanaka ma Europa i keia manawa.

Ua maheleia na aina o Europa i na aupuni kuokoa. He inau aupuni kahiko lakou, i hookumuia i ua manawa i uaaupo ai kanaka. Ma kela wa, o ka olelo a ke alii ke kanawai nb kona aupuni. Aole he ahanlelo nana e kukakuka a hooholo i na kanawai 1 ku i ka pono o kanuka. Ua imi ke alii i kona makemake, tne ka manao ole i ka pono no kanaka. Noiaila, lilo ae !a ke alii i mea kiekie loa me he akua la inana o kanaka, a lilo na kanaka i poe haahaa loa e like me ka lepo o ka honua. Ua hana na’lii i mea e hoonui aku ai i ko lakou mau aina, a i mea hooko paha i ko lakou huhu i kekahi alii, e alakai ana i na kanaka o iakou iloko 6 ka make. Aohe o kannka kuleana iioko o ia mau kaua, n hele aku iakou me ke keakeain e na’lii, no ka htki ote ke hoole. No ka naauao mai anao kanaka i keia wa, ua pan kehahi ano ino o ka wa kahiko. Aole o hiki i kekahi aupuni ke komo wale iloko o kekahi aupuni e lawe pio ia ia, e like me mamna. Ina pela ka manao, e'kuo koke mai no na aupuni e ae a pau e kinai i Jkona kaua ana. Pela na aupuni o Europa i huipu ai e kinai ia Napoleona I, a lawe pio aku ia ma Sana Helene e make ai malaila. Aka, aole i pau ka hookaumaha anaokekahi man alii maluna o ko lakou mau kanaka. Ma ka auhau nui kekuhi hookaumaha, a ma ka hoopilikia ia lakou kekahi kaumaha. Pela no Auseteria i hookaumaha ai i kona mau aina ma 2talia akau. O Lomebadi ka inoa o ia airia. H e aina i pio kahiko no Auseteria, aka, ma ka noho’ ana o na koa hookaumaha maluna o lakou. Ua lilo ka hapalua o ko lakou waiwai i ka auhauia i mea hanai i na koa a i na lnnahoomalu. He nui loa hoi na kanaka o iakou i pepehiia no ko lakou kue ana i keia hookaumaha. He mea kahiko keia hookaumaha ana o Auseteria, a ua paakiki loa na’lū o ia aupuni mamuli o kela hann kahiko. Aole e ae iki mai lakou ma k« hooluolu e like me ka hana mau o kekahi mau aupuni e ae.* O Sadinia v kekahi aupuni hooluolu i na kanaka ona. I keia mau makahiki iho nei, makahiki 1848, ae mai kolaila alii i kunaukaoawai hou, e haawiV*i|i i na kanaka i ko koho baiota ana i ka lunamakaainaoa, Aoie ia i hoopau ia kunioKĀnawai, i ka pau ana o ka haunaele, e iike mekekahi inau alii e ae, aka, ua hooko pono no ia, a i keia manawa, e makemake ana na makaainana o ltalia a pau ia ia i alii no lakou. Aka, ua inaina na’Iii hookaumaha i ua alii ia. Ke kukakuka nei lakou e kioai i kona alii ana, ob ka mea, ua kue mai kona hoomalu oluolu ia lakou. O Vikoa Emanuela ka inoa o ke

Aiii o Sadinia, u ke makemake nei no ia e hooakea aku i ka malu pono o kona aupuni. O keia noho ana o kekahi aupuni malu pono, iwaena o na aupuni hookaumaha, ke kumu o ke kaua ma ltalia. Aka, he aUpuni uuku kona. . Eono paha miliooa na kanaka. A he kanakolu a keu na miliona knnaka o Auseteria, a he ikaika hoi ko Auseteria manao e kaua mai ia ia. Nolaila, kuikahi aku la ia me Lui Napor leona ka M«i o Farani, a haawi aku la ia i kana kaikamahine e mare me ko Lui kaikaina. Ma ia kuikahi hnohiki ke alii o Fareni e kokua ia ia ke lele mai na koa o Auseteria malnna o Sadinia. Ka koomaka ana o keia kue. I ka la mua o keia makahiki. He aha alii no Lui Nnpoleona ma kona haie i P«risa. Ilaila na luna aupuni ona, rao na luna koa, a me na luna Komisina o na aupuni o Europa. I aku la o Lui Napoleona i ke Komiaina nui o Auseteria, “ Ua kaumaha au i ka pono ole o na inea, iwaena o keia aupuni a me ko Jce alii ou. u I ka lohe ana o na kanaka ma Europa i keia olelo a ka Moi o Fartfni, le|e ko lakou oili \ ke ano kaua iloko o ia inau hua, a ua pihoihoi na kannka kuai no ke poho o na mea kuai ma kela wahi keia wahi. Hoounaia na mea hooponopono o kela mau aupuni, e kokua e pale i ke kaua. Aole i hiki. Hoomakaukau o Farani me Sadinia ma kekahi aoao, a o Auseteria m» kela aoao no ke kaua. Hoolimalima ia mau aupuni i na dala he nui na miliona, n houluulu i na haneri tausani o na koa, i makaukau lakou no ke kaua ana. Ua hanaia na pu hou he nui, na pu maoli me na pukuniahi. ia na manuwa a me na moku lawe ukana ma /ia awa o Farani ma ka aoao hema, i mea e lawe aku ai ka poe kaua ma Ilalia. Hoouna aku hoi o Auseteria i kona haneri lauaani o na koa ma Lomebadi e kuua ai me Sadinia. la mau malama, uwao ae la o 6erilania me Perusia, e hoopau paha i keia mau mea e kokpke ana. Aka, i ka ae ana mai o na aoao e hooponoponu, aole i oki iki ka hoomakaukau ana. Ike mai la na aupuni e ae o Eqropa i keia mau mea, kue mai lakou ia Napoleona, e hoohewa loa ana ka lakou mau Nupepa ia ia, a paipai lakou i na kanaka e kue nui mai, a e komo iloko o Farani, e hoopio ia Parisa, a e kipaku aku ia Napoleooa mai Farani aku. Aka, ua paa ka manao o na aoao e kaua ao. A iwaena o ka uwao ana o pa Aupuni, oa hoouna mai ka Moi o Auseteria i ke alii o Sadtnia, e kauoha ana ia e hookuu aku i i kona mau koa hou, a i ōle e ae mai f t ke kaua koke no ia. Ua haawiia mai na la'

ekolu r.o ke kukakuka ana, alaila, e pane mai he ae, ahe hoole paha. Hoole aku no ke alii o Sadinia i ke alii o Auseterta, “ Aole ia e hoihoi aku i na koa hou ona.” Noi koke aku la o Vikoa Kmanuela i ke alii o Farani e hele mai e kokua ia ia iloko o kona pilikia. A kauoha aku Napoleona i na koa ona he 150,000, e ku a e hele iloko o Sadinia, e pale aku i na Auseteria e koma mai ana iloko o Aupuni. A hoomakaukau iho la ia e hahai aku mahope i luna koa no lakou. Hulo kekahi poe makai a pae (oa Genoa, a hele aku mauka kekahi poo ma na kuahiwi a komo iloko o Sadinia. I ka la 20 o Apenla ka hele nui ana mai o na Auseteria he 120,000 i na paiena o Sadinia. Uka muliwai Tikino ka palena aiua 0ke Aupuui. Wawahi iho la oa koa Sadinia i ka uapo alanui maluna o ka muliwai, a> eini iho la i hope, no ka hapa o lakou. Aole 1 keakeaia ke komo anā o nn Auseteria i ke aiaaui ole. Komo nui no lakou, a auhau nui i na kamaaina, a hao iho la i kt» lakou waiwai. Aole i hiki mai na Farani ia mau la e kokua i na kamaaina. Holn nui mai na kanaka koa o kela aina keia aina ma Italia iloko o Sadinia e kokuā ia Vikoa Einanuela no ko lakou inaina ia Auseteria. He mau tausani kanaka i hiki mai i keia la i kela.la, a komo iloko o ka poe koa o Girabaldi, kekahi luna koa o Vikoaf* A huli mai hoi kekahi mau moku haiia kuokoa ma ka waena o Iialia. Ō 'i'uakani, o Parma a me Modena, # kipaku ana i ko lakou mau alii i pili ine Auseteria, a e koho ana ia Vikoa Emanuela i alii no lakou. A hoomakāukau lakou i ko lakou mau poe koa e kokua ia ia iloko oke kaua ana. Nui ka olioli o kela mau aina i ka pau ana o ko lakou mau alii koikoi I ka la 10 o Mei, hoolilo iho ta Lui Napoleona ia Eugenie i ke alii wahine i hope alii no Farani, a hele aku ia mai Parisa aku, e hele anā e ku ma ke poo o kooa kaua tnt Italia. Ua paapu ke alanui i kanaka me aa wahine e uwe aloha aoa ia ia. Oke aiii wahine kekahi me ia iloko o ke kaa, a hiki i Montereau. Malaila i kaawale laaa, s boi mai ke alii wahine i Panea. 9 Ma Maaelei, ee aku la ke aliP me leeome maluna o Reine Hortense, a holo koke aku 00 ia i Genoa. Ku paapu mai la na kanaka o Oenoa ma ka uapo e ike a e hookipa i- ke iakou kokua pilikia mai ka aina e mai. He nui ka walaau aloha o lakou-īa ia, a ua haia laua me ke kaikaina ma ka hale alii. Ua hiki e mai mamua ooa 04 koa Faraai hf lehulehu me ka lakou ukaoa, a me oa me#. kaua, a hala aku !a i k» hele aoa ma ke kahua kaua. {Koma kot.)