Ka Hae Hawaii, Volume 4, Number 21, 24 August 1859 — He wahi mooolelo Inikini. [ARTICLE]

He wahi mooolelo Inikini.

Ma ka M. H. 1779, kakaikahi na haole e noho ana ma ka muliwai o Ohio, ma Ameri kahul, he waonahele ia wahi, kahi e hele ahiu ana na holoholona a ine na kamaaina o AmeHka, oia na llikini. He mau hanen paha na kanaka AmeHka me ko lakou mau t)hana, e noho mahiai aoa ma ka awawa o Waiomina. a ua kukuluia e lakou he kulanakauhale, ua makaukau ka hale pule a mc ka hale kula, a ua kuonoono ka noho ana. la wa no e kaua aha o Beritania me Amenkahuipuia, ke kaua hoi ia o ke kuokoa. Hoolimalima o Beritania i na kamaaina, na Inikini hoi, e luku aku i ka poe AmeHka e noho ana roa kuaaina. Oia noho lanakila ana oa kanaka o Waiomina, me ka manao ole be pilikia nui keia e hiki mai ana, hele nui mai na Inikini iwaenakonu o ka po, a kolo aku a puni kauhale a puhi ia i ke ahi oiai e moe ana na kanaka. Ala mai lakou mai In hiamoe, me ka puiwa, a puka iwaho o ka h*Ie, o ka pepehi ia no ia o lakou e na Inikini, a luku na kane a rae na wahine a pau, koe wale no na keiki liilii loa, a o lakoo, ua lawe pio ia e na Ilikini. Nani ka hana ino o ka Mikini. I ke ahiahi o kekahi la, ua maikai a kuonoono loa kela wahi, o Waiomioa, oluolu na maka ke nana I kauhale maikai' ā meemae o na kanaka mahiai, a me na pua bipi waiu a me na hipp. A kakahiaka ae, ua pau kela wahi i ke ahi, ua auhee na holoholona laka, ua make na mea nona ia waiwai, a e waiho ana na kinp kupapau ma na ipuka o ko lakou mau hale iho, a ua mau na kahua i ke koko. A pau ka luku ana a na Ilikini, hoi mai lakou iloko loā o ka aina, a e iawe pu ana i kekahi mau keiki haole liilii, i mea hanai na lakou. A hala kekahi mau makahiki, ua pau ke kaua, a e noho maluhia ana u& Aupuni o Beritaoia a me AmenkahuL Alaila imi na makamaka i oa keiki i lawe pio ia e na Ilikini, e hoihoi mai. Loaa oo kekahi, a loaa ole hoi kekahi. E noho ana kekahi kanaka ma Ohio, o Solokama kooa inoa, o kona kaikuaana kekahi o ka poe i lukuia ma Waiomina, i ka M. H. 1779, make ua kaikuaana nei me kana wahine, & o ko laua mau keiki elua, ua iawe pio ia e oa llikioi. A maluhiā ka aina, hele aku ua kaikaina nei e huli i na keiki o kona kaikuaana, iloko o kuaaina loa kahi o na Ilikioi. Loaa oo ia ia ke keiki kane, kuaiia me na Ilikini, a lawe ia i keiki naoa. He keiki uuku wale no, ekolu ona mau makahiki, a o ke kaikamahine, eha o«a mau makahiki i ka wa i lawe ia e na Ilikini, aoie, nae.i loaa ia i ka huii an& o ke kaikaina o konā makuakane, ua nalowale pu me na Ilikioi iloieo loa o ka aina, aole i !oaa. A hala qa ipakahiki he k&naono mai ka luku aoā o Waiomina, ua hiki aku i ka M. H. 1839, ua eiemakule ke kaikunane o ua kaikamahine oei i nalowale ai, ua kanaka makua,.ua loaa na keiki a \ia kuonoono. Lohe oia, aia ma Miami he wahine Ilikinl alii, e noho ahā me kona poe ohaoa me oa kanaka ona, a he ano wahioe haole oo kona ilime ka lauoho. Loaa ia Solokama ka manao “o ko’u kaikuahioe paha keia,” a hele aku a ike. Hiki aku o Solakama na me kona mau keiki ma kauhaJe it$iāi, ,a oinau aku, aia mahea ka Alii? KaUiuhi eku ia i ka hale ā koiqo aku e ike i ke ’Lii wahine, Aip ka be luahine, be lltkiāi fc«na āaaaina. koā wale no ka ili, he keokeo, » eae ke lauoho, he ehu. Aole oia i lohe rfcāhlet6 t 'hmolo, tna ka olelo Ilikioi wale no e kamailioai. Ninau aku la o Solokama, owai.kou inoa. mai ua wahine la “O Feāay.” On ki l o ko iSotokami iMukoahioe! Ninau hou, “ Ovai la kooa. iw*he? I ākaaa “Hehā$!eko;a

makua, aka, ua make maiāua loa, ua nalowale ia’u kona ano.” Olelo hou aku o Solokama. “O ko’u kaikuahine oe, ua aihue ia kaua e na Ilikini, a ua pepehi ia ko kaua mau makua. E hele pii kauama kuu hale e noho ai me na keiki akaba; he kuoooono olaila.” Pane aku la ua>kaikuahine nei. He oialo no paha kau, he kaikunane oe no’u; akā, ua noho loihi au roe na llikini, ua nalowale ia’u ka olelo haole, ua mare hoi au me ke alii a ua hanau kuumau keiki Ilikini, eia no ke noho pu nei me au. Eia hoi kekahi, i ka wa e māke ai kuu kane Ihkini ua hoohiki au ia ia, aole au e hoi hou i ka aoao haole.” A ike aku o Solokama aole no i hiki, haalele oia a hoi aku i kona hale, me ka waimaka, no ka minamina no kona kaikuahine, ua lilo loa ma ka aoao llikini, S.