Ka Hae Hawaii, Volume 4, Number 15, 13 July 1859 — HAAWINA XIV. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HAAWINA XIV.

JV*p ka ohi ana i na Jiuhau. Pauku 600. Na na Kiaaina, mamuli o ke kauoha a ke Kuhina Waiwai, e nana i ka oht ana i na auhau, maloko 6 ko lakou mau moku kiaaina iho, a e haawi i na auhall a 1 pau, »!oaa ia lakou, koe na auhau alanoi, a me ke koina no ka ohi ana, i ke Knhina Waiwai. I mea e hiki ai ke hana pela, na kela Kiaaina kēia Klaaina, m* Ju| ae o ke Kuhina Waiwai, e koho i keik «Mikahiki keia makahiki, i Luna Auhaa, no kela Apana keia Apana, i oleloia iloko o ka pauku malnna ibof a e hiki oo hoi ia-lakou, ma ka ac ana o ua Kuhina nei, ke hooponopono, a « hoopau paha, i ua hp*Auh#u nei, ke manao lakou he pono. ; Pauku 601'/ Mamua o kona hoomaka ana i kana hana* ē haawi no kela Luna. Auhau, keia Lnna Aohēw, t keia makahik», » keia makahiki, » kē Kiaaina, i p*lapala hoopaa, na ke Kuhina Wiiiwai, me na hope elua, » aeia e ua nei, e like ka nui o ke ēala hoopaa mc ka pui o na dalt āuluiu e .ob*-‘

ia’na mainuli o ka pulapalu helu, e olelo ana I ia palapala hoopaa, e hana pololei oia ma < kona oihana, like me ke Kanawai, a na ke Kiaaina e hooili koke mai i kope i hooiaioia 0 ua palapala hoopaa la, i ke Kuhina Waiwai. Pauku 502. Na ke Kiaāina e haawi aku 1 kela Luna Auhau, keia Lunaauhau, nana i waiho mai i kona palapala hoopaa, e like me ka olelo maluna, i kope o ka palapala helu no kona Apana, a e hoomaka koke aku uu Luna Auhau la, i ka ohi ana i na auhau ma kona Apanai mamuli o ia papa helu. E kakau nae oia ma ka palapala heiu i ka poe i knmo ple ilaila, a e ohi.no ia, na auhau i auhau ia maluna p lakou. Pāuku 503. E hele aku ka Lupaauhau i ka hale noiho, a i ka hale hana paha, o kela kanaka keia kanaka ku i ka auhau; a i oie ia, e kahea akū i ka poe i auhauia, e halawai me 5a, ma kahi kupono, iloko o ia Apaua. i ka malama o Sebate(nabB",'Okatoba, me Novemaba, e koi aku i na auhau i heluia, e like me ka oleie maluna, a ina i hookaa ole kekahi i kona auhau, i ka wa i koiia’i, a)$iila, c hiki no i ka Lunaauhau, ke lawe i kauwahi n ka waiwai o ua kaoaka nei, ana i manao ai, ua knpono e hookaa i kona Auhau, a me ke koina no ka ohi ana; a e kuai aku ia waiwai, ma ke kauoha a ka Lunakanāwai Hoomalu, a Apana paha, mahope o ka hoolaha ana ma ke akea, a hala na Ja elima. Ina i loaa ole ka waiwai kupOno e laweia; alaila, ina he kanaka kiao.ikuika kela, e hiki no i ua Lunakanawai nei, ke hooholo, e hookaa oia i kona auhau ma ka haua Alanui, a hana e ae paha o ke Aupuiii, he h.apaha no ka la. Paunu 504, Na ka Lunaauhau e maiama i ka waiwai i hoopaaia, a na ka mea nona ka wuiwai e uku no ka malama ana, a hiki i ka la, i plelpia e ka Lunakanawai no ko kuai aha; ke hnawi ole ia ka palapala hoopaa i mea e laweia mai ai, ua waiwai nei, i ka wa i kauoha ia. E kudala ia kela waiwai, a ina he koena mahope o ka hookaa ana.i ka auhau, a me ke koina no ka oihi ana, i hooholoia e ka Lunakanawai, e hoihoiia oo ia, i ka mea nona ka waiwai, me ka palapala pu, e hoike ana i ke kuai aaa, a rae oa koiia mai. Pauku 505. ina e keakea ia kekahi Lunaauhau ma kana hana.i kana oihana, e hiki 00 ia ia ke koi ako i kekahi Makai, e kokua mai ia ia, ā ina e hoole ua makai la, aole oia e kokua mai pela, e hoopaiia no oia ma ka uku hoopai, aole oi aku i oa dale.he.umi, a e hiki no ke hoopau i kona noho makai ana. Pauku 500. Na»kela lunaauhau, keia lunaauhau, ma ka la hope p Dekemaba a mamua ae paha o ia la, i kela makahiki keia makahiki, e uku aku i ke Kiaaioa o ka mpkupuni kahi o kona apana, i na dala a pau ana i ohi ai, koe nae ka nuhau kula, e uku aku no ia i aa Puuku Kula; a ina aole haoa pela kekahi lunaauhau maloko o ka manawa 1 olelpia/e hiki no k« hoouku ia ia ma ka lawe ana i na hapahanen he umi* noloko ae o koha uku lunaāuhau, ke manao ke Kuhina Waiwai e hoouku’ia ia pela; na ke Kuhina Wālw«i no e hoopii i ka. Ift tpua o Febēruari a mamua ae paha om ia, ma ka palapala hoopaa a kekahi lunaauhāu i uk'a ole aku i ke Kiaaina, i na dala auhau ana i ohi ai, e like me ka olelp pnaluna. c > y Pauku 607. Ina r loaa ole ka waiwai lewa kupono eilookai i ka auhau ma ka waiwai paa; ajaila; na ka lunaauhau e hoike mai ia mea i ke Kiaaina, » naha.e hoikei ke Kiihioa Waiwai, i ka U niua o Feberiiari e kokoke ana, i mamua raat paha* oa ke Kuhioa Waiwai ehaha i kope p U pa|apala, i hooiiioii, k • imui ; Hhihookolo-

kolo, i ke kau hookoiokolo, e kokoke ana, a e manaoia he hoike oiaio ia palapala ma nnj mea i oieloia iloko, a ina aole mea e maopopo ai ke kumu hoole, e hooholoio no ma ke ano kue i ua waiwai paa nei, i kna ole ka auhau, a i ka mea nona ia waiwai paha, k« ike ia oia, a e kukalaiu’ku no, e like me ka hana rnnu ana ma na pnlapala ohi, a o ia olelo hooholo, a me ke kuaj ana, ka mea einnopopo a» ka pololei o ka hann ana, mamoa o ke kuai ana. E hiki no i ka mea kuleana ma ia waiwai, ke lawe hou i ka waiwai i kuaiia nnna, ma ka uku ana, iloko o ka nmkahiki hookahi, i ka auhau, a aie na .kolna oo. ke kuai ana, a me iwakaluakumamaha hapahaneri hou iho, no ka makahiki. Ina, i ka pau ana o ka makahiki hookahi, aole i lawehouia ia waiwai, e like me ka olelo maluna, alaila, e haawi no ka Luna Makai Kiekie i palapala hoolilo i ka mea nana i kuai, a e Uke no ia palapala hooiilo me na palapala hoolilo e ae a pau, i haawiia mamuli o ka pala|iāla ohi, a ka Ahahpokolokolo Kiekie. Ma. Honolulu, a i ole ia ma kahi e ae, e like me ka manao 0 ko Kuhina Waiwoi he pono, e kukalaia’i ka waiwai paa a pau no ke kaa ole'o ka ayhau, e ka Luha Makai Kiekie, a mamuli paha o kana olelo. Pauku 508. Na ke Kiaaina e k.oi aku i na lunaauhau, e hookaa pono mai i' na auhau a pau i hoakakaia ma ka lakou mnu papa helu ke ole e haawi mai lakou i na Kiaaina 1 palapala i hoohikiia, a hoakaka ana i na inoa, me na wahi i noho ai, ke ikeia, me ka hui o na auhau o kela mea keia mea maloko 0 ko lakou mau apana, a lakou i hiki ole ke ohi i na auhau mahope o ka hooikaika ana, alaila, e hiki no i na Kiaaina ke unuhi i na auhau i oleloia maloko o ia palapala i ; hoohikiia, noloko aeo na auhau i kakauiamaka papa helu auhau a ka Lunahelu, a c koi aku 1 ka Lunaauhau no na auhau i koe wale oo. Pauku 509. O kela Iunaau,hau keia luhaauhau, nana i hooko pololei i na hana akana oihana, a ua uku aku ma ka la mua o lanuari, a mamua ae paha o ia la, i ke Kiaaina o ka mokopuni kahi o kona opana, i na dala auhau ana i ohi ai, koe nae ka auhau kula, alaila, e loaa nq ia ia ka uko no kana hana ana, e like me na hapahaneri he umi o na dala auhau ana i ohi ai, a i uku aku,ai i ke Kiaaina, « e haawi aku ke Kiaaina ia ia, i palapala kikoo i ke Kuhina Waiwai, i loaa rhai kona uku; aka hoi, o ka uku e haawiia i na lunaauhan o ka apana o Kona, mokupuni o Oahu. me ka apana o LaHaina, mpkupuni o Maui, e hiki no ke hooemiia, aole nae malalo o elima hapahaneri, elike ‘m6lka manao o ke Kuhina Waiwai he pono. •’ Pauku 510. Ina e make e kekahi looaauhau mamua o ka pau ana o ka ohi ana, i na auhau o kona apana, e hiki no i ke Kiaaina, me ka ae ana mai o ke Kuhi$f. Wa'iwai, e koho i kekahi kanaka nana e ohi i na auhau a pau pono mai, a « loaa no i ua kanaka la ka uku kupono i ka manao o ke Kiaaina me ke Kuhina Waiwai; a e ili np maluna o ua kanaka la na maoa me. oa hana a pau, a me na koina o ia oihana. e like me na lunaauhau e ae. E pili no nae .kaoa hana anā i na auhau i koe i kona wa i kohoia’i. <• . ‘ ( ■- . . * ■■ '•■■•V fL*. •< Pauku 5M. Ina e make kekahi lunaauhau, a ina paha e hoopauia oia, alaila na kona poe hooko kauoha, a hooponoppnp w|riwni hooilina, a poe e ae paha i loaa t kami papa helu auhau, a i kokahi dala auhau, paha ana i ohi ai, na lakou e haawi koke aku ia naau mea iloko o ka lima o ke Kiaaina o ia moku- . ■ V • ‘\Ad\ • Pauku 512. Na na iunaauhau e uku aku ina puuku kulao kht Jakou mftu apana r i ha <da]a auhau kola a lakPO t ohi ai, a 'e i

na palapala hookaa i kakau palua ia e na puuku kula, no ke dala i hawiin ia lakou; a e hooili koke akq ka Innaauhnu i kekahi o ia mau palapala hookaa na ka Peresidena <> ka Pnpa Hoonaauao. E hiki no ke koi aku iua lunaauhau no na auhau kula a pau i hoakakaia ma ka lakou mau papa helu auhau, ke «le lakon e haawi aku i ka puuku kula i palapnla i hoohikiia, e hoakaka ann i na inoa me na wahi i noho ai, a me ka nui o ka anhau kula, a kela mea keia men ma ko lakou mau apana, i hiki ole ai ia lakou ke ohi e ka nuhau kula no ka make a no kekahi kmmi e ae paha i hiki ole ai ke ohi, a' no kona waiho aku i ka iunakanawai hoomalu a npana paha, he papa inoa o ka poe ana i ike at he kupono ke ohiia a ke hoopiiia; a ina i hanaia pela e hiki no i ka puuku kula ke unuhi mai i na auhau i pleioia naa ia palapala i hoohikiia, a e koi aku ika iunaauhau i nu auhau i koi wale no. £ uku no ka pnuku kola i ka lunaauhau no kona ohi ana i ka auhaū kuli, e like me ka uku i loaa ia ia no kona obt ana i na auhau e ae.