Ka Hae Hawaii, Volume 4, Number 14, 6 July 1859 — MOOOLELO AMERIK^.-Helu 34. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

MOOOLELO AMERIK^.-Helu 34.

Ka Perendena ano o W anneiōno. . Makahiki I7S»— 1799.

1 ka la 30 o Aperiia, 1789, akoakoa w la ka Ahaoleio hou o Ameiika Huiia ma Nu loka, miimull o ke Kumukanawai i hooholoia. Hete mai o Waeioelona mni kona aina «ai ailaiU, a imua o ka Ahaolelo hoohiki oia, malun* o ka Haihaia, emaiamai ke,kamukanaw?ivaehooko pono i na kanawai o ko Aupuni, i kopa wa a pau 0 koomaluana. Ma kapa hai oleio ana umiao ka Ahaelelo, Poi ak« iai ke Akpa, ‘‘E huoipnlu ana maluna o,na mea a pau, a iloko o na Ahaolak) aupopi « pau, e kokoa mai i keia Aupuni hoUi" , ; * .4 Ua haawi mai ke Kumukanawia i.na dala uku makahiki he #05,000 no kw Peresidena. Aka, no ke dala hapa o ke Aupuoi, ua lawe ole o Waainelon» ia waiwai, a lawe oia i kona w.iiwai ponoi i ola noa», i kona wa i hoomalu aupuni ai. 1 O fta hana nni p ka Ahaolelo muk* 1 na kumukannwai no ke aupuni, no ka mep, aohe nui o ke dala iioko o la ; ,.. ,.'0 ke'kukulu ana i na oihana no na Kuhiaa, aupUni kekahi, me ka hoonoho «pa i na kanawai K»ekie,a me ka hoopooopono ana mea hemahema 0 ke kumukanawai. Ua kau-

ia na kanawai dute maluna o na moku kalepa rna na ainu e, a maluna o na waiwai aina e i laweia mai i Amerika. E kola mau Kuhina i haawiia mai i mau kokua no ka Perfgidena. 0 ka oihana no na aina e, kaoihana no ka waihona waiwai, me ka oihana no ke kaua. Mahōpe mai, i ka mahuahua nna o na hana ma ia mau oihana, ua hookuiia mai na ōihanaeae. Ua hoonohoia kela Kuhina keia Kuhina i aha kukakuka me ka Peresidena i na mea a pau e hooholoia ana maloko o na oihana. Na ka Peresidena la- i kou e koho. i 1 ka makahiki 1790, lawe no ke aupuni i na aie a pau o ka manawa kaua, hoiliili i na pa lapalauaie o na moku hui e paa ana i kanaka o Ameiika, a haawi i na palapala aie hau, i na kamaaina a i na malihini a lilo ia i aie no ke Aupuai. O ka aie i ko na aina o, he $54,000,• 000. He nui ka hoopaapaa ana iloko o k'eia hooponopono «na. Aka, ua holo no ka bila kanawai e uku aku. I kpiU makahiki, U& holo ka hilae holo kanawaiana ma, ma Piladelepiae houluiilu kaahaolelo i na makahiki he ami, a mahope iho ma ka* hie ina kapa Qjka muliwni a Pohomaka e kokoke ana i ko Waainelona wahi. • r . , kohoia be aina na1ielehelf .be 10-na ihiie ka loa a me ka laula, a.u» kapaia o ., na. Malaila, ua kukuluia ke kulanakauhale o Wasinetoaa. Ua kapiliia na h&le -Aui no ka Ahaolelo kekahi, no ka Peresidena kekuhi, a i no na oihana Kuhina kekahi mau hal-; nui. j A he nui hoi na hale o kanaka e noho kamaai- j na āna ilaila. I keia makahiki hoi he kaua me na Inikini ma ka aina nahelehele o Indian i. Na na Ini- < kini i lele mai maluna o na Amenka e noho i ana ma kapa muliwai o Ohio, a pepehi | ko«. Alaila. hele aku oGenerala H»wa me na , koa Amerika, a puhiiko lakou kulanakauhale, | a huki» da mahinaai o lakou. Aka, i ka hou- j luulu ana o na lnikini, lele malu lakou maluna 1 0 koa, & hoopuehu ia lakpu, a lilo kb lakou me ka makKo kekahi poe. | ' j hookuiia. mai o Veremoneta iloko o na j moku hui o Amerika ia makahiki. He 14 na | moku ia wa. < I Mahope iho o kA puehu ana o Howatea, he- , le akup 8una Kalare mo na.koa 2000 iloko o ] ka aina o na Inikini, e kaua aku. I ko lakou hoomoana i ka, po, lele mai na Inikini ma- i luna o lakon, pepehi iho lakou i na koa 600, a , hoopup.hu aku i-i lakou a pau. 1 ka lilo ana o na enemi e hao i ka waiwai, pakele ae la qa koa | 1 jia make ole. . . • • • ( J ka 1& I, o tune 1791, komo mai o Kene- i iloko o ka huina moku. O Daniela Boo-.] jnpjkahaole mua 5 heīe mp ia aina, me ka-<l na ohana i ka makahiki 1773. Ua hahai akd| i

mahope aea e ae be uui. Aka, ) ke kaua ana-ina Beritania, ua pepehiia a ua hoopuehuia ka nui o lakou. Aka, ua makau na Inikini ii Boone no ka makaala, a roe ke akamai » ke kipu ana. Aole oia i haalele i konn aina. v ..• ■ ■•: , : I ka raakahiki l792. ua koho hou ia o Wa3inctona i Percsi4eoft:o ke AupunL A o loane Adatns ka hope Pafr«deaa. la manawa ka haunaele nui raa ft lohe kd Atoerika, e kaua ana Farani me • Beritah»ft ,a me HolanL Geneta ko Komisiona nui o Farani m t Amcrika. a ua hookipaia oia m iluila me ke aloha nui, no ko kanaka hoomanao ana i ke kokua pono ana mai o Farahi ia lukou i ka wa pilikia. No keia hookipa aloha ia-o Geneta, hoo kiekie ne la kona naau maluna o na KanaWai o Arhejika, e ku i ka wa lakou, me ka pilikia ole i kekahi ao io o na Aupuni kaua ma Europa, hoom ikaukau oia a, hoouna aku la i na hnoku kaua mai na nwa o Amerika aku,. e hoopio a e hao i nft moku Kalepa Beritania, a hoomakaukau kela i kekahi poe koae hele kuei i na aina Sepania o akau. Kukala aku o Wa»inetoaa i ka hiina e p jpa ana i i mau Jhana, a e olelo ana e ku ke Aupuni Amefika i.kft wa. Alaila, huhu loa o Genet4 i ua Iuua Aupuhi a hoopiiipu me na kanaka kue e •hoomokuahapa ina Amerika me ka hoino ia Waainelona no kona mau Kuhina. Alaila, hoopau aku ka Peresidena i kona launa me Geoeta, a noi aku i na luna Aup\xni Farani c hoihoi ia'aku ia i kona aina. Ua hoihoiia nn, a ua hoounaia mai ke Komisiona ho.u, ° Mr. Fauchet. Ua hopuoaia o Goneralo Waine me na koa ona i keiii makahiki e hoopai i na Inikini i kaua mai i na kuaaina ma Ohip mo Iniana, a kuknlu lakou i mau pakaua maloko o ka aina, a noho iho la maloko i ka wa hooilo. 1a makahiki mai, hoouka oia me na koa 3,000, a pepehi iho la i na Inikini, me ka luku i ko lakou mau aina, a hoopuehu loa aku ia lakou. I ka niaknhiki 1794, he haunaele ko na kanaka o Peni3ilevania komohana, no ka auhau it o ko lakqu rama i puhiia e lakou. Kipi lakou, a hoomakaukau iho la e kaua, aka, i ka hiki aoa aku o na koa Aupuni ilaila, puehu aku no lakou, a hoi i ko lakou mau wahi, rae ka haalele i ko iakou manao kipi. He mau mea hoopaapaa mawaena o Bcritauia n»e Amenka.ia manawa, no ka hooko ole ana o kela aoao keia aoao i ka berit« kuikahi. ,E nohp ana na koa Beritania maloko o na pakauao lakou ma ka aina r o na Amerlk« t aole ! haalele e like me ka ofe!o a ke knikahi. A ma keia aoao. ua keakea aku i ha kamaaina i pili Vnē Beritania iloko o ke kaua aoa, i ko lakouhoi ana moi e kom6 hou i kd hikou mau aina. Rd ka nui o keia hoopiapaaana me ka

ioaina mai, manao iho la kekahi poe. ho kaua hou e kokoke ana. _• No ka hooponopono i keia mati makahiki, uo hoounaia Mika Jay i Enelani, i luoa {iooponopono rae koiailapou luna, i kuiUahi hou. Ik* makahiki 1795, uu paa ka berita hou, e hooponopono ana ia mau mea. jfj« oui ka hoopuapaa a rae ka hoole a ka poe kne i na luna aupuni, iloko oka Ahaolelo. Aka, na hookoia ke knikahi e ka hapanui o ka ahaolelo, a ua Re hoi ka Peresidena. Mn ia kuikahi, ua haaleleia na pakaua Amenku e na koa Beritania, a ua uku inai lakou i nu waiwai ‘Amenka i hao w.ilela nn ka mpapa. Aua haawiia aku hoi na na Beritania e ohi : ko 1 ikuu waiwai i aieia ena Amen'ka, maomu o ko lakou kipi : ana. . ■ ' .■■ - Hoike mai o Wasinet6na i n» kamaaioa. Amerika, ;iole makemake oia e koho hou ia Peresidena. A i kona haalele ana i ka noho Peresidena, haawī mai oia i kana kauoha hope ina kanaka o Amerika. Ua mahalo nuiia k<ila kauoha, no ka maikai o kona manao no ua hana e mau ai ke Aupuni. Ua kohoia o loane Adam» i Pcresidf*na, a o Tomasa Jefesona i Hope Peresidena, no ia mau makahiki eha, mai ka la 4 o Mar*kt 1797. ,. :'.•••