Ka Hae Hawaii, Volume 4, Number 1, 6 April 1859 — NO KE DALA. [ARTICLE]

NO KE DALA.

He wahi manao ko’u no ke dala, e hoike aku ia oukou, i mea e kuhikuhi aku ai ia oukou i ke ano o ke dala o kela aina keiaaina; nolaila, e noonoo pono oukou i keia mau mea, a makaala no hoi oukou, o pilikia oukou rnahope a ppho maoli no ka lawe ana i ke dala kupono o(e. He nui oa ano ona dala i tawe ia mai, mai na aina e mai, a hoolaha ia ma keia pae aina. Ua kupono kekahi a kupono ole kekahi, aole like lakou me ka waiwai io maloko. Penei, oke dala keokeo he 100 kenela kona #aiwai io, a o ke dala keokeo Farani he 93 1{eneta wale no. Oke dala goula elima Amerika, he 500 kenela kona waiwai io, a o ke dala gou!a elima Beretania he $4 84 wale no. Oka hapaha Amerika he 25 keneta, a o ke hapaha Beretania he 22 keoela wale no ia.

A iia ike oukou paha i ka olelo hoolaha a ke Aupuni iloko o ka HHe, Helu 52 o ka pule i bala iho nei, np ke dala goula kihikihi, e hooemi i kona uku i $47 50. He $50 ma> mua; aka, no ka hoohdjo ana o ka manao o ka poe kalepa, aole klipono ia dala kihikihi i na dalrf hooemi, lakou i kona uku i $47 50 wule np. Nolaila, ua poho oa mea dala kihikihi a pau, i j$5 oo ka haneri. He poho maoli keia. A mamuli paha, e hooemi ia ke dala kegkeo Parani, a raeke dalagoula Beretania.

O ke dala Amerika ka mea kupono loa; no ka mea, aole i hiki i ka poe kalepa a me lyt Banko, a me na mea e ae paha, ke hooemi ia mau dala. Ua paaioa kona uku aua maopopo kona waiwai io ma ke kan&wai o ke Aupuni Amenka hui, a ua like loa ia no hoi ma ke kanawai o + ko Hawaii nei Aupuni. Nolaila, oia wala no ke dala maopopo lea o kona uku. Penei ka Waiwai to oke daia Amerika o kela ano keia ano. Ke dala maoli keokeo ua like me oa kene(a 100. / Ka hapalua keokeo/ keneta 50. Ka hapaha keokeo, kenela 25. Ka dime, keneta 10. Ka bapadime, kenela 5. Ke dala Goula, $20, keneia 2,000. “ “ hapalua=$IO, kenela 1,000 ** hapaha=t$5, kenel'a 500. “ " hapawalu=z$2|, keneta 250. “ , “ ,ekolus=$3, keneu 300. Pela mau no ka waiwai i» o ia mau dala Anenka, ua paa loa mk ke kanawai o ke lAupum, aole hiki i ka poe kalepa a ae na

mea e ae paha, ke hooemi iki ia mau mea; no ka mea, ua paa loa ma ke kanawai. Eia malalo iho kekahi papa o na dala om aina e i kupono ole i ka uku i |b«« ia » keia wa. ■ ■■ "* ■ «• laoi. Uku lawe. ‘Waiwai io. Dala Farani keokeo, $100 $0 K 93 * “ Bolivia “ I00 90 i dala “ “ " & 60 46 Hapaha Beritania, 25 22 Kupee, 60 42 Hapaha gou!a Beritania, 500 484 Hapawaiu “ 2 50 2 42 Dala g»ula Farani, 1 00 93 Ma Kaiifornia, ua hooemi ia kekahi mau dala iioko o ia papa e like me ka waiwai io i hoakaka ia, a malalo iho no hoi kekahi; no a ka iiiea, ua piha ka aina i keia mau daia ku> pono ole aua nele i ke daia Ameeika. Eia ke kumu oia pilikia, 1kawā i iawe ai keia . v ' mau dala e like me ka uku i hoaknka ia iioko nka papa “uku lawe” maluna. Kuainui kekahi poe i keia mau daia ipana aina e, no ka uku e.like nae ka waiwai io, a ,iawe i Kali* foroia a lo&a ka ullb lawe me ka puka nui ia lakou. Penei; ioaa i kekabt£ma Solivi& he $10,0(10, daia Qolivia no ,ua daia maoii he $9,000, a lawe i Kalifornia a loaa he $10,000 daft; nPka moa, uaiike mamua ke da)a Bolivia me ke dala Amenka. Ao ka puka * 0 keia lawe anft he $1000! Pela n-« ka hana no na dala e ae, a piha ka aina i oa dala ku* pono oie; alaila, kekahi prtte, na mea Banko, a m» oa mea lawe dala, a hoole lakou ia mau dal&, a hooemi ia lahpa malalo iho o ka waiwai maoli. A i keia wa, haawi lakou i 40 keoeta no ka hapalua BoIivia, pela no ka Rupee. A Do ia mau mea, ua maopopo ia kakou kanawai kalepa. Ina i ike ka pookalepa he 40 keneta ka uku oka hapalua Bolivia ma « Kalifornia, a he 60 keuela ka uku maaaei; alaila, lawe koke iakou ia mau hapalua be nui maanei a loaa ka puka, oia hoi, he 20 1 keneta no ke dala huokahi. Pela no ke da)s hapaha goula Berilania, ina $4 80 ka uku ma KaliPumia, a tsoo ka uku maanei, be 1 hapahaneri ka puka! A pela no ka nana me na daia e ae o keia ano. A mahope a piha ka aina i keia mau dala kupono ole, e hoohalahalā ka poe kalepa a hoole i ka uku lawe o keia wa e noho nei, a hooemi ia mau dala e like me ko Kalifurnia, a nui k - pohp ( o oukou na mea data nui. Nolaiia, e»a ko’u manao. mai lawe mai a waihe iloko o ko

pukou mau waihona, i na dala kupono ole. E waiho i na dala Aoienka a me na dala Meaiko paha, iloko o ka waihona, a o na mea e ae, e lawe ma ke kalepa ana wale no, Alaila, a hiki tnai ka wa hooemi dala, aoie e poho oukou e like me kekahi poe i keia wa, no ka hooemi i ke dala kihikihi.