Ka Hae Hawaii, Volume 4, Number 1, 6 April 1859 — Ke Kaua Kipi ma Kile. [ARTICLE]

Ke Kaua Kipi ma Kile.

Mai Ameiika Hema mai, roa ka moku Kamila, ke luhe nei kakou oo ke kaua kipi n»‘-K ile. Ua hlo oTatakuano ina koa oka aoao kipi, a ua hoopau ia na hana a me oa koii ana o u kolanakauhale. He 4,000 na koa o makaukau no ke kaua, a e ham( aoa Ukou i nnpAnninhi me ka pauda a nr n» pok i. E mahno aon lakou e hookahāh ina luhahoomalu i kohoia raa kela aina o Kile He poe na kipi, ame lakou ha hapanoi ona makaaioaoa. Aole f m«opop» V aoiu e Imukua aoa. Aota i iohe maopnpo ia ke kumu o keia kaua b<»u ana. Ua like paha me ko oa ama e ae o Hema a o Meaiko, ka hookiekie aaa o kekahi poe hanobaoo, e pum aoa i ka oihaaa Ww o ha aia«..

gjgf* O ka pepa helu 1 keia o ka Buke 4, o ka Hae; o ka hoomaka ana hoi keia o makahiki hou, o keia iuna kaapuni. A pehea la e lilo ai keia pepai mea e pomaikai ai ka poe heluhelu? Pehea hoi e makepono ai ka uku no keia nupepa? Penei, e heluheiu mau tne ka noonoo, a me ka makemake e ike maupopo i na mea maloko. Ina hoi pohihihi kekahi olelo, e ninau i ka poo akamai, a na lakou e wehewehe ae. Make hewa ke heluhelu wale. me ka maopopo ole o ka oleio.

Mai heluhelu no ka lealea wale no o ka heluheiu ana. Ho mea lealea maoli no ka heiuhelu nupepa’; olioli ka manao i ka ike ana i kela mea keia mea hod. Eia n4e kekahi, e hooko iho i ka mea a ka nupepa e paipai ai. Ina paha heluhelu oe ,i kekahi hana hou no ka mahiai, no ke kanu i na mea kauu, no ka hanai imanu, holoholona, a mea e ae paha, alaila e hoomanao iho, a e hooko iho mamuli o ia olelo hou. Ua ike kekahi kanaka i ka olelo hoowahawaha i na lio, no ka lapuwale, waiwai ole;, no ka nui o ka lilo make hewa no kona man iio, i ka auhau e peia aku, a no kona ike ana, noonoo iho la ia, he oiaio, a kuai koke aku i na lio a pau, koe hookahi wale no, a loaa kahi dala no ka lio, |iana no i ka pa o kona wahi kihapai, malu maloko, a pomaikai hoi ilaila. ‘

Ua ike no hoi kekahi i ka olelo ho.owahawaha i na ilio ino, o kanaka; manao iho la ia, he mea poho io no ka ilio; noho wale no, hoopau i ka ai, hana pelapela i ka hale, hookaumahaia i ka auhau, a noluila, pepehi koke t kona ilio, o kona pomaikai no ia i keia iunapaipai oka Hae. . Ile kaaaka hiine kekahi, me ka maimai o ke kino; aole lako i ka ai, ame ka aahu; aoīe dala kuai buke no kana keiki hele i ke kula, pilikia loa. Aka, he lio no kona, he mau ilio no hoi; aua nui kona lilo no keia mau holoholona, mo ka pono ole, a no kona ike ana i kekahi olelo iloko o ka Hae, e kuhikuhiana i ka naaupo o keia hana ana, noonooiho la, akuai aku t keia mau holoholona waiwai ole, a loaa ka mama malaila. . Oia no ke ano o ke kanaka heluhelu me ka' hooko iho ika peno aqa i heluhelu ai. Ina i kuhik&hi ka nupepa i ka hana pono a me ka hana hou, e pono ai, aole nae hana ka mea heluhelu; waiho waie no, auhea ka pomaikai? Aole.

Ina hoi, heluhelu oe ka mea lawe i ka Hae, i ka nuhou no na aina e mai, e huii ika palapala aina, kahi i hanaūi’i ua mea la. Ua haiia ke kaua ma ke. Karatmea, iloko o Ruaia, auhea ua Karaimea nei? E imi a maopopo ma ka paiapala aioa. Pela no hoi ke kaua ma Kioa, ame Kiii, a pela aku. Auhea hoi o Kili?

Eir kekahi, e nana i na kanawai o ko aupuni iloko o ka Hae, nae ka hoonoo pono t ke ano. No ka mea, malaila wale ne e maopopo ai kapono o ke kaoaka, a mekahewa, ke hewa. Aole paha e loaa ika nui o oukou ka buke kana«4i; heoui ke kumukuai. Ma ka Hae ko oukoa ike. Nolaila, e heulehelu ā pau, e humu pu no i na pepa a pau, a malama, i mea heluhelu mahope, o hewa a poino no ka ike ole i ke kinawai o ke AW. E hoomanao oukou i keia, Nui ka hihia ame ka poio oka poeike ole i ke kanawai; ua puni wale i ka poe akamai; ua lilo wale aku ko lakou pono no ka naaapo; nui ka hoopii, hoopaapaa, a me ka huokolokolu no ka oaaupo; aoie ikr ike kaōawai.. Ofa kekahi hana a ka Hae, e hoolaha i na kanawai.

Eia kekahi, e nana i na olelo hoolaha; no ka oma, maHaiia, ua maopepo n mea kuai a ine na aoea hoopii; aole boi pono ke kapae i«e la mau mea, ne ka heluhelu ole.