Ka Hae Hawaii, Volume 4, Number 1, 6 April 1859 — MOOOLELO AMERIKA.-Helu 21. [ARTICLE]

MOOOLELO AMERIKA.-Helu 21.

M. H; 1754. Ke KAUA Farani A In1£INI. JVa kumu o keia kaua ana. Ma keia hope e hui ana na aina a pau o Amenka imoooielo hookahi, mai ke kaua o 1754 mai. la manawa, ua loaa i kela aina i keia aina, ka uoho kupaa ana ine ka mahuahua 9 kanaka a me ka waiwai. £ noho kamaaina ana lakou me ke kuonqono. He mau moku’kuokoa lakou me na ahaolelo a me na kiaaina kuokoa. Mai Beritania mai na kiaaina, a ua koho balota ia na luna ahaolelo e na kamaaina. Aole i paa na kanawai i hoohoioia e lakou, a ioaa ka ae ia e ke aiii o Beritania. A ua pau ioa iakou malalo o ua aiii la,.m«i ka moku o Nova Sekolia mai ma ka Hikina Akau, & hiki i Georegia ma ke Komohaua. Aka, ma ka aoao akaut o ia mau aina, ka aina Farani o Kanaele, a hiki ko lakoh aina loihi ma ka akau a ke komohana o na moanawai o Onetario, o Erie, me Mikegana, a hiki i ka muiiwai o Miaisipi, a hala i kooa nuku ma ke Kaikuono o Meaiko. Ua hanalakou i ua pakaua, a kukuiu i na kauhale kuai me na Inikini ma ia mau wahi a pau. Ina e noho nuiie Oa Farani maioko o ia māii mokuna, kahi i iilo ponp ai no iakou, ina >ua pono. Aka, komo mai lakoo maloko o na aina Beritania, ma na aina ma ka hemah raa ka hikina o ia mau wa£bi 1 a, a kukulu ilaiia i na pakan* me ka hooooho i na koa maloko naoa i kipaku mai i na Beritania ke hele )«kou ilaila n kuai me Inikini. Ua puniia 'ha aīoa Beritanja e dīl pakaua o Faraōi mai ka akau a ka hema, a ua kuikahi lakou eh» oa Inikini e kue mai i ni BeHtania me he poe enemi la. Ma ko ka jf>oc Faraoi manao, ua komo ka hapalua 0 Nu loka,

ka hapanui o Nu Enelani, ka aina o Ohio, ka hapa komohana o Pe«esilevania, ka moku o Keneluke, e pili ana me Vireginia, a* me Tenesi. Oia mau aina ka na 6eKtania i hoole aku ai, aole no Farani ia mau aina, no lakou no. Aole i nohoia e kanaka haole. 0 na Inikini wale no na kamaaina o ia mau wahi. Ua ku mua na Beritania ikona hoomalu ana maluna, a he hope ke komo ana mai ona Faranh a °l e no ka noho kamaaina, aka, no ke kuai rne na Inikini, maloko o pa pa kaua o Faraui i kukuluia e lakou. Haawi mai la ke alii o Beritania i na aina, e pili ana ma n ; a aoao o ka muliwai o Ohio, no kakahi ahahui kalepa o Beritania i walii* no lakou e hoonoho ai i na kanaka o ; lakou/ 1 ko lakou heie makaikai ana, e imi i mau wahi e noho ai, ua hopuia na kalepa Eepīiania ekolu e na Parahi, a ua lawepip ia a paā* maloko o ka pakaua Farani ma kāpā jcprp.o- J hana o £rie. " •■ la wa iho koho iho.lā o ''Diaewide < he‘ltiāa- > .' < ina o Vireginia, ia Geogi Wasinetonā i’luua" e lawe aku ai i kekahi*leta I ka luna kpā’i’āiani maloko o ka aina waonahele o Vireginia, e ao ana ia ia e haalele me na koa ona* ika aina o Beritania. He 22 na āiakahiliio' Wasinetpna ia wa. He kamaaina *ia ma ka nahelehele, no kona ana aina ana ia niaha—wa, a māhhpe iho lilo ae' la ia i koa loa ma Amenka. ' • ' * He 400 na mile ka loa o kooa ala hele, iwaena oka nahelehele, me ka piiikia’ iba pololi ame ke aou, a i na Inikini kue mat i na Beritania. A hiki aku ia i ka maLama o Dekemaba 1 ka pakaua, a haawi aku i ka pa ? - lapala a ke kiaaina na ke ahi koa Fārani/ > Ua hookipa maikai ia kela ilokoo ka pakaUa’"' a Ooho iho la i kekahi mau la, a-loaa ka maha o kona luhi. A ioaa ia ia ka palapalā 'ā * ka luna koa, i paa i ka wepa, hoi mai lā iā i kona wahi ika wa hooilo. Mai ihake kātā i M ka wai, a i ke anu, a hiki ola mai ia i Vireginia. Ua wehe ia ka ieta eke kiaaina, a ike ia iho la, ua hoole mai ka luna koa Farani e. haalele i kona wahi, no ka mea, wahi anp,. no Farani ia aina a pau. , t Akaka ka manao o na Farant e noho paa . iloko o ko lakou aina, hoomakauluu oa ,Be--ritania e pale aku ia lakou, ao!e%> nae. e kaua maoli. ■■ Hoouna aku ka ahahui kalepa, , Beritania i na kanaka e kaua i ka ma ka hikioa o na muliwai o AIegani me Monongahela, kekahi poo ooa raa Ohio. He 1 poe koa kekahi maialo o Wasinetona‘f:bele * a komo maloko ka aina ‘o na Farani. 'Ua,. hoomaka wale ia ka hana o na pakaua i ka** hua no ka pakaua, a pai mai na koa Far«hi * maluoa o lakou, kipaku mai ia lakou', k r hoft-‘* paa iho la na Farani i ka pakaua no lakou iho.

Hoomakaukau iho la o Waaineloiia e lele maluna o keia pakaua a e lawe mai na Faraui mai. Aka, no ka lohe ana, ua kokoke nai na koa Farani hou ine na Inikihi he nui koa, hoi hou ae la ia rne ona mau koa-i ko lakou pakaua raa kahi e. llaila, ua puniia lakou e na koa Farani, a mahope iho o ke kaua ana i kekahi la, haawi aku oia i kona pa no oa Farani, a hoi naai lakou i Vireginia. Ike iho ia na’lii o Enelani, ua kokoke ke kaua hou me Farani, kaooha mai lakou i na moku aina o Amerika e hookui lakou i naea hooholo i kekahi hana no ke pale aku i na enemi mai ko lakou aina aku. Ua houluulu ka Ahaolelo o na lunakohoia raa Alahani i ka malama o lune, 1754, no ke kuikahi me na kihui Inikini eono maloko o Nu loka, i pili aai ai lakou iuo na Beritania. A paa ke kuihahi me oa Inikioi, kukakuka kaahaoleio no ke kuikahi ana o na aina kuokoa o Amenka. Honholo lakou penei: “'E koho ka Moi o Eneiani i Peresidena inaluna o na aina Amerika a pau, a e hohoia kona poe kuhma e na ahaolelo o na aina moku, a e haawiia no lakou ka manae houluulu lna kua, e kaua aku, e auhau kala no ke kaua ana, e hoopau i ke kaua ana, ma ke kuikahi; e hooponopono i ke kalepa ana rae na Inikini, a e kukakuka a hooholu i oa mea • pooo ai na aina. E hiki no ika Peresidena ke hoole i na bila d ka ahaolelo, a i ka ae ana o ka Moi, hio na bila i kanawai paa..“

Aole no i ae mai na ahaolelo o na moku o Amerika i keia manao, aole hoi i ae mai ke Alii o Enelani, a haule iho la ia.

Manao iho la ke Alii he nui loa ka mana e kaawiia no ka ahaolelo a kanaka, a manao iho la na ahaolelo o na moku, he nui loa ka mana e haawiia'oa no ka Pere8idena o ke AKi. No ka holo ole ana o keia, hooholo na *K» Beretania, e kaua aku me na koa Bere(waia, a e kokua wale mai na koa Amenka mahope o lakou

M.H 1755 — Pae naai la General« Beradoka ia makahi <i mai leelaoi ioai, me na poe kaua elua ona koa Berelania, i lunakoa maluna ona koa Amerika a pau. Iloko oka ahaoleio o na kiaaina Amenika ma Viriginia, oa hooholo ia, e kaua lakou raa ke kue i na wuhi ekolu e noho ana na koa Farani. O Beradoka ka mea kaua ia Dukeae. ka pakaaa ma ke poo o ka muliwai Ohio. a o kekahi poe e kue ia Niagara. a o kokahi e lele makma o Kemaa Poiata, be pakaua naa Kamepeleoa. Ua keakea ia ka hele koke ana o Beradoka ia Oukeoo, no ke aiakaa ola iwaena o ka waonahele, a oo ka neie hoi i na kaa e lawe aku ai ina ukaua. Aka, ika la 10 o lune, hoomakaia ka hele ana o Beradoki im me na koa 2,000, mai Kurabalana aku, he poe Beritania kekahi poe koa, a -he poe Amenka hoi kekahi, me Waainelona ka duoa Iwaeaa oka hoio ana, wikiwiki e aku la ia imua me at koa he 1200, e waiho ana i ka ukaua me na koena koa, e hele malieaku.