Ka Hae Hawaii, Volume 3, Number 33, 17 Nowemapa 1858 — No ka waiwai o ka aiua o Kohala Akau. [ARTICLE]

No ka waiwai o ka aiua o Kohala Akau.

E ka Hae Hawaii c: ; . . Ai.oWa oe;— -Ua iJfe aii i ka mānao-oC B. Z' Kaaiohra, n)a'. Ka Hae helu 30 3! aono 128. E hfii aku ana; «ke kanu l<o. “He kupono loa kein rna Kohala Akaiieei. No. ka rnea, owāi ln ka aina inuikoi e:Irke me ko khkou? I.-kuu noonoo.ana, ua wale oe ina kanokh o “Kōhnla Akau,” ine ka pau ole o kou powehiwehi ike ole i ke aiio-o ka inuhi ko ana, E>’ oka mahi ko, oia.no kekuhi 6 na hana waiwai, aka, ea! $ole ia he oihana pono i ka poe ilihune; a me ka poe lako ole i ke dala e pono ai ka hana ana; Eia ka fnua; O ka aina kahi e mahi ai, ua lakoia ia oukou, Ua lako anei i ke dala? ua lawa ane| na .hoonu.i ikaika ? o ka ,wai anei ka mea nana e wili.ka . ko, ke hiki i ke oo ana? He akamai anei oe i.mi ana i ka mea e ulu mnikiu ai ke ko? ........

Eva ku.u inanno, he ulu no paha kc ko ke kanu ia, aka. aole, paha nukou e. ai i kona pomaikai, ua makahehi wale paha kpu manao, me ka ike, me kou manao e wniwai ana oukou malaila. Ea! ko kakou rnea noia e nele ai,'o ka hookelakela o ka manao iloko o kahi ike uuku i ap ole ia, a*hahui hewa ka manao maniuli o ka ike a ka maka. .

E hai maopopo au ma ke akea, o ka poe nui o ke dala ka pōe pono, na lakou e manao ka mahi ko aole paha oe i ike.ia Lihue i Kauai, ka aina o Bihoha ma Ko}«a Kauai ka ana o I)r. R. W. Wood, o ka nui o ke dala ka mea i pono ai: O ke dala he maua iloko ona. . Noloko mai o ke dala c loaa ai ka poe kannka mahi ai i ke k.o, na lakou e kanh, e waele, e kipulu, a ulu ke ko a ikaika, hnomaka ka waele ana, me ka ma kaele, a loloa ke ko. alaila, holehole, a oo ke ko, alaila hahai mua ka elau, alaila mahope iho, hahai ke ko, a lawe ma kahi e wili ai i ke ko, Ina pau ke ko, alaila palau hou; O ka lepo loi kekahi mea kipulu. n ka lahaliu kekahi mea kipulu, o ka ama ko hekahi kipulu o ke okaoka aina ko i pili mc ka lepo ke kipuiu maikai. Ua palau pu in, me ka hoohuli ana i ka lepo iluna a ilalo io aia nei. “Aole e po|no i ke oo maoli keia.” [ Eia keia, ina na wahi a pau i momona ole jka lepoe palau no, aia £hoea ma ika pualele, [alai[a ua momnna ka lepo, alaila. makaukau 'e kanu ana; O ke kanu a ke kanaka, he po!no kanu wale aku no, a ike i ka wniwai ole, alaila haalel«f; a pela paha auanei oukou e ■ka poe o Kohala Akau. Eia na keakea e pono ole ai oukou. I kekahi wa paha auanei, nui loa ka la, make paha ke ko, pauaho koke paha oukou? Ina 'paha eoo ke ko a oukou auhea ka oukou jvrili nana e wi'i i ke ko: ke manao nei oukou na oukou no puha e nau.

O na kanaka ma Lihue, noloko np ia o ke dala o ka aina e mnkana wale i ka auhau o na kannka a pau, kino $1, pfoalua $2, ina elua makahiki $2, haawi wnle aku mainua, ina eha maknhiki $4, a pela mau aku no, a«ile poili keia dala iloko o kona dala uku la, a innlama paha. Pela no o Koloa, a mn ka poaoho he hapahia dala na ke kanaka e haawi mua ai i mea ai na Inkou. Ua pili nae keia noloko o kona puu dala ke hiki i ka mahina. Ona mea paahana a pau, ma ka iima no ia o ka haku hana.

Nolaila, e noonoo pO kakou i na makahiki mua ae nei o Lihue Plahlalion, i ka makahiki 185o a me 1856, he nui loa ka la> ma Lihue, aole no i pauaho, aka, hoomanawa no, nui mai ka la, he wa i« e poho ann. Ulu mai ka manao ia makahiki, Rice ka

mea nana e hooponopōno ka aina, e hana i ■k»i auwai i inea e pemo ai. Eli ia ka auwai maloko ona puu, ame na awawa. Nui ke dala lilo ma ia hana ana, aka, hana no, no ka rriea; o.ke Dala he maaa* kana, o ka naauan h« mana kona. .

I ka .hui ana ō keia mau mea a efua, ua J lioiō ka hana, ua ulu mai ke daia a nui, a he waiii hoi no ke d«i.a e nui loa ana. . Ina no kanaka ia lilo ana, ua j>oho loa', aoie e hilu ke imi a ala hou.

Ua naauao paha oukou ina keia wehewehe ana.. JĒlia ntxj ka' pono, e kanu uala kahiki, kanu palaoa, uala inaoli, hanai moa, pelehu, puaa, pihi, a pela aku. Ua ike au ma Honolulu i kekn,hi puaa momona no J£phaja. Nolaila, e aho no oukou inalaila, npai manao ( oukou e īoaa khke ka liale laau i ko knnu ko. •Me li§* aloha, ' B. K. Et Wailua, Kauai, Nov. 9, 1858. • • ■•••'•••;