Ka Hae Hawaii, Volume 3, Number 29, 20 October 1858 — NO NA MEA MA KE AOULI. [ARTICLE]

NO NA MEA MA KE AOULI.

NO NA HOKU W£I.OVVEL0. * Ua pono.pahn ia’u ke hoike aku i kekahi kaao no na hoku welpwelo i keia manawa, no ka mea, ke iko ia nei kekahi o lakou i keia munawa. Nolaila, pono paha ia oe, e ka Hae, e kokua mui ia’u nō keia mau ipea. O na hoku welnwelo, oia no kekahi mau mea e poui ana i ka la, ma na anapuni lo)oa kb lakou poai ana. Aole maopopo loa ka nui o na hoku welowelo, aka, ua hoomakaukau ia kekahi papa inoa ona hoku welowelo. O ka nui o na hoku welowelo ma in papa he 700 lakou. Mai ka vva i hanau ai o leau ahiki i keia munawa, 500 a keu o lakou i ike ia, a $00 o lakou i koe. 4

He elua mau mea o na hoku welowelo, oia kc poo ame ka huelo. Ua like ke poo ona hoku welowelo he nui, mc ke kino, a me ke olinolino ona hokuhele. Ua.oiaku nae ke alohilohi o kekahi hoku welowelo mamua o ko na hokuhele.

He mea kupanaha ka huelo o na hōku welowelo; malaila ka like ole o na hoku welowelo me na hokuhele. Aole like loa oa hUelo o lakou i na manawa a pau; i leekahi manawa pokole walo no ka huelo, aneane fke ole ia, a i kekahi manawa loihi loa ho a hiki i ke kikoiuna, oia hfe‘i he 90® degere ka Jo- r ihi o ka huelo o kekahi, <

Ua olelo ia, aotc he huelo ko kekahi hoku welowelo. Aia ma ka makahiki 1585 ua ike ia kekahi ‘hoku welowejo, aole ona huelo. Pela no ka hoku welowelo i ike ia ma .ka makahiki I763. # Olelo mui o Ka(ini, kekahi kanaka aohoku, no kekahi hoku welowelp i ike ia nik ka makahiki 1665, aneano like ine Kaawela, kekahi hokuhele. Eia kekahi mau ano o na hoku welowelo: I. He loloa ke ala e poai ai na hoku wclo> welo i ko lakou poai ana i ka la. I kekahi manawa, e hookokoke mai lakou i ka U, x ke hiki lakou me ke anawaena pokol*fe o*ko |?- kou anapuni. I kekahi manaWa, loihi loa mai ka la aku ko hiki ma ke anawaena lōlhi 0 ko lakou anapuni. ; - 2. He moiio ko lakou, aole nae fike\o Ukou motto i na manawa a pau, i. kejuhi munawa ua ike ia iakou me he a 1 bekahi« manawa me he mea uuku IoaJ*. Hakalia ko lajcou rnotio i kekahi maiuwa, a i kekahi manawa wikiwiki Ipa ko lakovrmptio. Eia na inoa o kekahi mau.hoku welowelo: Ko Eneka Hoku ieeleneeh.—īlu, kapa wia inoa o keia hoku weloweiooaimulio m*.

kekahi kanaka aohoku e noho ana ma Berelioa. . Ua ike mun aku oia i keia lioku welowelo ika la 26 o Novernabk, 1818. He 3 makahiki me 4 malama kona. poai ana i ka la. He hoku welowelo iiuku keia. JBiela Hoku todoxvclo —Ua ike inua ia kein hoku welowelo e Biela, ma ka la 27 p Feberuari, 1826, a mahope iho ua ike ia e kākahi kanaka naauao e ae e noho ana ma Polani. mai keia kanaka. oia ka hoku welowelo i ike in ina ka makahiki 1805, a me ka makahiki 1772. He 6 makahiki a rne na malama 9 kona poai ana ika la. He hoku welowelo uuku rio ke:a, aole ona huelo. Hale Holm iceloioelv: — Va. ike ia keia hoku welowelo e Hale, kekahi kanaka naauao loa, ma ka makahiki 168*2 He hoku welowelo alinalina loa in, he 30 ° tlegere ka loihi o ‘kona huelo, Ua inanao o Hale.oia ka hoku welowelo i ike ia e Tcpelela i ka makahiki 1607. Aua ike ia no hoi keia hoku welo- * wnlo e Ahiana ikn makahiki 1831. Ua manao mai k e i a mau kanaka he 75 makahiki 'kona poai ana ika la. Aua ike ia mai keia hoku welowelo ma ka makahiki 1759 a me • *ka makahiki 1835. A e ike hou ia mii ana keia hoku welowelo mn ka makahiki 191*2, oia hoi na makahiki he 54 i koe mni keia wa aku a hiki i ka makahiki 1912, a hookokoke hou mai oia i ka honua t»ei. S; W, P.