Ka Hae Hawaii, Volume 3, Number 29, 20 October 1858 — Ka waiwai o ka naauao. [ARTICLE]

Ka waiwai o ka naauao.

0 ka n.iauao ke waiho nei oia maloko o ke kanaka me he wai la e lana maikai ana ma kahipohu ioa o ka iliwai, a me ke akaka lou e hoopuni ia ana e ke ea oluolu, a ke ike nei no hoi kakou i ka oiaio iioko o ka aaauao ma'na niea kino ame ua mea ma kahi loihi ioa aku, a me na ike oie ia, a ke iiahai nei ka bapanai o na kanaka o ke ao nei i ka naauao o ka pbe mua i hala aku ika ihake a me ka poe e ola ana i keia wa, Ka ike ia o ka naauao ma na mea kino, o ka hao, he mea oolea paakiki/ o ka pohaku, o ka laau, o ka iepo, o ka hipi, o ka lio, o ka manu, 0ka wai, oka ia. Ua lilo ka hao i pu, i poka, 1 pahi, i oo, i upa, i ipuhao, i wati, a me na mea e ae he nui, pela ka pohaku, ua liio i hafe, ua uuku, ua ololi, ua huinahalike.ua kaa, a oi aku, pqla ka lepo, ka hipi, ka manu, he mea hihiu, huhu ikaika i oi »ku mamua *o ke kanaka, aka, ua lilo lakou he mau kauwa iawelawe na ke kauaka.

0 ke aouli he kiekie, o ka la, ka mahina, na hoku, na aolewa, na kuahivri*kiekie, ke anuenue, ua ana ia lakou, Jia nui ke kiekie, ka loa, ka laula, ka*uuku, na wai hooluu, ka manawa e hele ai, ka mana i paa ai, ka manawa i poai ai kekahi i kekahi, he makahiki, he malama, he la, a he hora. Ua maopopo o ka naauao Ke kumu i maopopo ai ko lakou ioihi mai o kakou a ia iakou, a kealakai nei uo hoi ia ike i kekahi poe o kakou. - Na mea ol i hanu ole, e nana mua kakou i ka wati, i ka hao makeneli, i ka huila humuhumu, a roe na mea i koe oia anoe like pu ke hai mai nei ka wati i ka manawa, i ke ao a me ka po, i ka la, i ka hora, i ka minute, ma ke kani ana. Ina e kiai k< kabi i ka wati, a o i ka la, ua Uke ka po ana, ka pau ana o ka hana, iaa he uku pau ma ka manawa he mau hora, a hē hana hikiwawe, oa ana ia. ka manawa, he poioo ke b tla ka manawa, aiai-

lu, e kokua no ka W(tti ia pilikln o ke kanaka me hc mea la he mea uhane, no keia mau pilikia i pau ia ia, ke malama ia nei oia e ka-poe naauao a me ka poe h«namau, no ko lakou ike ua pau ka pilikia. Aole minamina ike kumu kuai nui oka wati. “No wai ia mea no ka miaupp anei ? No kn naauao no.” No na mea kino ule, o ke ahi, o ka makkni, o ka wai,. o ka pouli, o ka malamalama,- he mau mea kino ole l.ikou, aka he mau kadwa ha pano ame ka ikaika. 0ke ahi, ke hooholo nei oia i oa moku, ke hooheeheo nei i ka hao, ke paila nei i kaipuhao, ke kokua nei i ke kanaka, pela no hoi ka makani, ua waiwai kekahi poe ia lakou. Nowai mai ko laUou ae, no ka naaupo anei? No ka naauao no.

Nu na mea i olelo mua iaa no keia maumea no hpi a me na mea i koe, ua “kumupaa imi waiwai ka paauao.” Ina malama kekahi ika waiwai, i ka aina, i'ka molcu r ka waa, ka hale, ha holoholona, na mea nui, na mea liilii, ke dala, ka lole, a me nu mea e ae' e like ana. OUa naauao ka’u e malama, eka ike, o ka noonoo, o ka haahaa, o ke^akabelef o ka oluolu, o ke aloha, o ka hoopono, o ka noho m.ilie ame na mea like. A hiki maike* ahi, ke kaua, ka pio ana, ka nele. Owai la ka nele ana, o ka mea ninlama i na mea kaumaha, a haalele ika naiuao io anei ? . Nolaila, o ka naauao he waiwai makamae io no e pono ai ke aole e lilo i ka *aihue, i ka powa, i ko kanaka ikaika, i ke e pio i ka hoowalewale ia mai, nolaila, «uOike ka naauao i &alama pono ia me ka anoano ipu, a me ka io' momona o ka puaa, e lanakila ana maluna ona meai kupalu ia. No keia mea, o ka naaupo, he kauwa ia na ka naauoo, he kuke, he aipuupou, amoukana, he hoaimu, a me kekiihi mau hana e ae, oia kana hana, ■ 0 ka maha, ka oluolu a me ke ola ana o ka nanupo, ua like me ke kiko o ka Leopati, he eleele, a he keokeo, pela na naaupo, he oluolu, ahe kaumaha.

Nolaiia, e na hoa’loha mai Hawaii a Niihau, ina e loaa ka naauao, £ akahele ka hana ana i ka ike, o lele ia me he uhane la iloko o kino, a o ka hoka k;t hope. E aloha auanei. S. D. K.